نكاتی درباره نگهداری گیاهان هنگامی که در مسافرت هستید
آبیاری از راه دور
در حال برنامه‌ریزی سفر هستید اما یادتان می‌افتد گل‌های خانه را از قلم انداخته‌اید. معلوم است كه نمی‌خواهم بگویم آنها را با خودتان ببرید. پس باید فكری به حال‌شان كرد. اما چطور؟ اگر به اندازه كافی خوش‌شانس باشید یكی از اعضای خانواده‌تان می‌آید و این مسئوولیت را می‌پذیرد. او می‌تواند توصیه‌های شما را درباره مراقبت گل‌هایتان به كار بگیرد. اما اگر سفرتان بیش از دو هفته طول بكشد لازم است چند نكته را برای شاداب ماندن گیاهان به او یادآوری كنید.
این چند عامل مهم یادتان نرود
فصل سفر، آب و هوای شهر محل زندگی، آب و هوای خانه و نوع گل.
بستگی دارد سفرتان در چه فصلی باشد؟ گرم یا سرد.
محل زندگی‌تان چه آب و هوایی داشته باشد. قطعا نگهداری یك گل در جنوب كشور با غرب آن متفاوت است. حتی در شهرهای غربی كشور هم دامنه آب و هوایی گسترده‌ای وجود دارد.
هوای خانه‌تان و جای گل‌هایتان چطور است؟ و این‌كه گل آب دوست است یا به گرما و كم آبی مقاوم است؟ مثلا گیاهان گلدار نسبت به آنها كه فقط برگ دارند نیاز بیشتری به آبیاری دارند.
شما این تنظیمات را در حین برنامه‌ریزی سفر برای خودتان لحاظ كنید. اما به‌طور كلی در زمستان مناطق خنك و معتدل، همه گیاهان برای یك دوره هفت تا ده روزه می‌توانند سر حال بمانند به شرطی كه قبل از سفر خوب آبیاری شده باشند و این زمان در تابستان به دو سه روز كاهش می‌یابد.
برنامه غذایی بنویسید
دیده‌اید بعضی مادرها برنامه‌هایشان را می‌چسبانند روی یخچال تا بقیه افراد خانه از آن مطلع شوند؟ وقتی سفر می‌روید و خانه را به كسی می‌سپارید برای گل‌هایتان، حتما چنین كاری بكنید. با این كار فرد كمك كننده با جزئیات آبیاری(چه مقدار و چطور) و مراقبت گل‌ها آشنا می‌شود. نه آن‌قدر آبیاری می‌كند كه گل‌ها خفه شوند و نه از تشنگی بمیرند. البته دیده شده بیشتر مورد اول اتفاق می‌افتد چون در ذهن خیلی‌ها این‌طور جا افتاده كه هر چه آبیاری بیشتر باشد به نفع زندگی گل است.
روش كار هم به این صورت است كه روی كاغذ یادداشت‌های چسبی یك شماره بنویسید و روی هر گلدان بچسبانید. بعد در یادداشت‌هایتان طبق شماره متناسب با هر گل توصیه‌های مراقبتی مورد نیازش را بنویسید.
اگر در بهار و تابستان سفر می‌روید و به گیاهان‌تان كود می‌دهید قبل از سفر، به غذای گل‌ها برسید و در ایام سفر كود دهی را تعطیل كنید.
از فردی كه قرار است در سفر پرستار گل‌هایتان باشد، بخواهید در ساعات خنك روز(صبح یا عصر) آنها را آبیاری كند.
اگر گل‌هایتان توی حیاط یا روی تراس و بالكن هستند و به‌خاطر تعداد زیاد گلدان‌ها یا سنگین‌بودن‌شان یا عادت رشدی‌شان در فضای باز نمی‌خواهید جابه‌جایشان كنید، می‌توانید در ساعات آفتابگیر بودن آن مكان، با یك پارچه برایشان سایه‌بان درست كنید. از پرستار بخواهید او هم این كار را بكند؛ سایه‌اندازی و سایه‌برداری.
آبیاری خودكار
حالا برویم سراغ این قسمت که «اگر كسی را نداشتیم در سفر پرستار گل‌هایمان باشد چه؟»
آبیاری فتیله‌ای: یكی از گزینه‌های پیش رو، آبیاری فتیله‌ای یا پركردن یك تشت یا سینی از آب و قرار‌دادن آن در جای سایه است.
برای این كار می‌توانید همه گل‌هایتان را یك جا جمع كنید. با تكه‌های پارچه نوارهای باریك و بلندی را به‌شكل فتیله برش دهید. تشت بزرگی را پر از آب كنید و بالاتر از سطح گلدان‌ها قرار دهید. یك سر فتیله‌ها را در تشت و سر دیگر را پای گلدان بگذارید. فتیله‌ها می‌توانند رشته‌های پنبه‌ای كناف هم باشند. فتیله‌ها مقدار كمی آب را به‌طور مداوم در اختیار گیاه قرار می‌دهند. گرچه ممكن است این مقدار نیاز واقعی گیاه را تأمین نكند، اما به اندازه‌ای است كه سلامتی آن حفظ شــــود.
اگــــــر انتقال گل‌ها برایتان مشكل است باید روش فتیله‌ای را به‌صورت تكی در هر گلدان اجرا كنید. فتیله‌ها هر چه ضخیم‌تر و كوتاه‌تر باشند انتقال آب بهتر و بیشتر است.
آبیاری غرقابی: در یك تشت آب بریزید. بسته به اندازه ظرف یا گلدان‌ها چند عدد سنگریزه یا آجر را در كف تشت بگذارید. مقدار آب كمی بالاتر از سطح آجر یا به‌اندازه یك سوم تشت است. در این روش، آجر نقش فتیله را بازی می‌كند و هم این‌كه مانع تماس مستقیم آب با ریشه می‌شود. بعضی‌ها ممكن است در وان حمام یا سینك ظرفشویی این كار بكنند. دوستی می‌گفت من كمی آب در یك سینی می‌ریزم فقط یك‌حوله خیس در كف آن می‌اندازم و گلدان را روی حوله قرار می‌دهم. البته جای گلدان باید كاملا سایه باشد. جایی مثل حمام.
آبیاری كوزه‌ای یا قطره‌ای: یكی از روش‌های قدیمی آبیاری در مناطق كویری، آبیاری كوزه‌ای است. در این روش در پای درختان گودالی می‌كنند و كوزه را در آن چال می‌كنند، طوری كه سر آن بیرون باشد. كوزه را پر از آب می‌كنند و كم كم آب از درون آن به خاك تراوش می‌كند و گیاه سیراب می‌شود. در باغچه‌ها اجرای چنین روشی امكان‌پذیر است، اما در داخل خانه شما می‌توانید این روش را با یك بطری پلاستیكی شبیه‌سازی كنید.
البته بطری را باید در سطح خاك گلدان بگذارید. چون پلاستیك خاصیت تراوش ندارد و باید چند سوراخ كوچك روی آن ایجاد كنید. دقت كنید سوراخ‌ها بزرگ نباشند كه آب بطری یكدفعه پای گلدان خالی شود. اندازه بطری را تعداد روزهای سفر تعیین می‌كند. اسم این روش را می‌توان آبیاری قطره‌ای گذاشت.
نكته: دقت كنید اگر این روش را اجرا كردید قبلش حتما گلدان یا باغچه را سیراب كنید، چون اگر تشنه باشند تمام آب بطری را یكجا جذب می‌كنند.
مالچ پاشی: در كشاورزی یكی از راه‌های ذخیره آب استفاده از مالچ است. انواع مختلفی دارد. طبیعی و غیرطبیعی. مالچ طبیعی مثل كاه و كلش، خاك اره، برگ درختان و سایر بقایای گیاهی و مالچ غیرطبیعی مثل نایلون. شما هم در حین سفر می‌توانید از این روش كمك بگیرید. قبل از رفتن گل‌هایتان را سیراب كنید و یك نایلون بزرگ پای گلدان بیندازید. با این كار تبخیر آب به كمترین مقدار خودش می‌رسد و ذخیره رطوبتی گل حفظ می‌شود. البته حواس‌تان باشد جای گل‌ها در این شرایط نباید خیلی گرم باشد، چون گرمای زیاد ایجاد شده به گل شوك می‌دهد و آن را خراب می‌كند. برای این كه نایلون به كف خاك نچسبد، می‌توانید یكی دو تكه چوب را به صورت عصا و تكیه‌گاه زیر نایلون قرار دهید. به جای نایلون می‌توانید از مالچ‌های طبیعی كه در بالا گفتم استفاده كنید كه آسیب كمتری هم دارند اما تبخیر در آنها نسبت به نایلون بیشتر است.
چادر پلاستیكی: اگر سفرتان طول می‌كشد می‌توانید گل‌ها را آبیاری و در یك جای خنك و سایه جمع‌شان كنید و روی آنها را نایلون بكشید. نایلون را از یك چیزی مثل چوب لباسی آویزان كنید تا بین نایلون و گل‌ها هوا جریان داشته باشد. روی نایلون هم چند سوراخ كوچك ایجاد كنید. در مناطق معتدل با این روش گل‌ها تا سه هفته به آبیاری نیاز ندارند.
گیاهان مقاوم به كم آبی بخرید: اگر خیلی اهل سفر هستید بهتر است گل‌هایی را در خانه نگهداری كنید كه به كم‌آبی مقاوم‌ترند مثل كاكتوس‌ها. چون می‌توانند دو تا سه هفته تشنگی را هم
تحمل كنند.
مراقبت زمستانی: نگرانی اصلی در زمستان آبیاری گل‌ها نیست. بلكه فراهم كردن دمای مناسب است. چون در مناطق سرد و معتدل گل‌ها اگر ده روز هم بدون آب بمانند آسیبی نمی‌بینند. پس باید مراقب تنظیم دمای خانه روی حداقل 15 درجه سانتی‌گراد و جلوگیری از سرمازدگی‌شان بود. بهتر است آنها را از كنار پنجره دور كرد تا سوز سرما اذیت‌شان نكند.
یك تجربه: شاید از من بپرسید خودت كدام روش را تجربه كرده‌ای؟ ما در یك شهر با آب و هوای معتدل زندگی می‌كنیم.
موقع سفر تابستانه روش سوم یا غرقابی را پیاده می‌كنیم. البته بدون حضور آجر و سنگریزه. این روش تا یك هفته كاملا پاسخگوی نیاز آبی گیاه است البته به شرطی كه هوا در خانه جریان داشته باشد، خانه خیلی گرم نباشد و گل‌ها در سایه باشند. با این روش تاكنون هیچ آسیبی هم به ریشه‌های گل‌هایمان براثر آب‌ماندگی و پوسیدگی وارد نشده و همگی در سلامت كامل مانده‌اند.
فصل سفر، آب و هوای شهر محل زندگی، آب و هوای خانه و نوع گل.
بستگی دارد سفرتان در چه فصلی باشد؟ گرم یا سرد.
محل زندگی‌تان چه آب و هوایی داشته باشد. قطعا نگهداری یك گل در جنوب كشور با غرب آن متفاوت است. حتی در شهرهای غربی كشور هم دامنه آب و هوایی گسترده‌ای وجود دارد.
هوای خانه‌تان و جای گل‌هایتان چطور است؟ و این‌كه گل آب دوست است یا به گرما و كم آبی مقاوم است؟ مثلا گیاهان گلدار نسبت به آنها كه فقط برگ دارند نیاز بیشتری به آبیاری دارند.
شما این تنظیمات را در حین برنامه‌ریزی سفر برای خودتان لحاظ كنید. اما به‌طور كلی در زمستان مناطق خنك و معتدل، همه گیاهان برای یك دوره هفت تا ده روزه می‌توانند سر حال بمانند به شرطی كه قبل از سفر خوب آبیاری شده باشند و این زمان در تابستان به دو سه روز كاهش می‌یابد.
برنامه غذایی بنویسید
دیده‌اید بعضی مادرها برنامه‌هایشان را می‌چسبانند روی یخچال تا بقیه افراد خانه از آن مطلع شوند؟ وقتی سفر می‌روید و خانه را به كسی می‌سپارید برای گل‌هایتان، حتما چنین كاری بكنید. با این كار فرد كمك كننده با جزئیات آبیاری(چه مقدار و چطور) و مراقبت گل‌ها آشنا می‌شود. نه آن‌قدر آبیاری می‌كند كه گل‌ها خفه شوند و نه از تشنگی بمیرند. البته دیده شده بیشتر مورد اول اتفاق می‌افتد چون در ذهن خیلی‌ها این‌طور جا افتاده كه هر چه آبیاری بیشتر باشد به نفع زندگی گل است.
روش كار هم به این صورت است كه روی كاغذ یادداشت‌های چسبی یك شماره بنویسید و روی هر گلدان بچسبانید. بعد در یادداشت‌هایتان طبق شماره متناسب با هر گل توصیه‌های مراقبتی مورد نیازش را بنویسید.
اگر در بهار و تابستان سفر می‌روید و به گیاهان‌تان كود می‌دهید قبل از سفر، به غذای گل‌ها برسید و در ایام سفر كود دهی را تعطیل كنید.
از فردی كه قرار است در سفر پرستار گل‌هایتان باشد، بخواهید در ساعات خنك روز(صبح یا عصر) آنها را آبیاری كند.
اگر گل‌هایتان توی حیاط یا روی تراس و بالكن هستند و به‌خاطر تعداد زیاد گلدان‌ها یا سنگین‌بودن‌شان یا عادت رشدی‌شان در فضای باز نمی‌خواهید جابه‌جایشان كنید، می‌توانید در ساعات آفتابگیر بودن آن مكان، با یك پارچه برایشان سایه‌بان درست كنید. از پرستار بخواهید او هم این كار را بكند؛ سایه‌اندازی و سایه‌برداری.
آبیاری خودكار
حالا برویم سراغ این قسمت که «اگر كسی را نداشتیم در سفر پرستار گل‌هایمان باشد چه؟»
آبیاری فتیله‌ای: یكی از گزینه‌های پیش رو، آبیاری فتیله‌ای یا پركردن یك تشت یا سینی از آب و قرار‌دادن آن در جای سایه است.
برای این كار می‌توانید همه گل‌هایتان را یك جا جمع كنید. با تكه‌های پارچه نوارهای باریك و بلندی را به‌شكل فتیله برش دهید. تشت بزرگی را پر از آب كنید و بالاتر از سطح گلدان‌ها قرار دهید. یك سر فتیله‌ها را در تشت و سر دیگر را پای گلدان بگذارید. فتیله‌ها می‌توانند رشته‌های پنبه‌ای كناف هم باشند. فتیله‌ها مقدار كمی آب را به‌طور مداوم در اختیار گیاه قرار می‌دهند. گرچه ممكن است این مقدار نیاز واقعی گیاه را تأمین نكند، اما به اندازه‌ای است كه سلامتی آن حفظ شــــود.
اگــــــر انتقال گل‌ها برایتان مشكل است باید روش فتیله‌ای را به‌صورت تكی در هر گلدان اجرا كنید. فتیله‌ها هر چه ضخیم‌تر و كوتاه‌تر باشند انتقال آب بهتر و بیشتر است.
آبیاری غرقابی: در یك تشت آب بریزید. بسته به اندازه ظرف یا گلدان‌ها چند عدد سنگریزه یا آجر را در كف تشت بگذارید. مقدار آب كمی بالاتر از سطح آجر یا به‌اندازه یك سوم تشت است. در این روش، آجر نقش فتیله را بازی می‌كند و هم این‌كه مانع تماس مستقیم آب با ریشه می‌شود. بعضی‌ها ممكن است در وان حمام یا سینك ظرفشویی این كار بكنند. دوستی می‌گفت من كمی آب در یك سینی می‌ریزم فقط یك‌حوله خیس در كف آن می‌اندازم و گلدان را روی حوله قرار می‌دهم. البته جای گلدان باید كاملا سایه باشد. جایی مثل حمام.
آبیاری كوزه‌ای یا قطره‌ای: یكی از روش‌های قدیمی آبیاری در مناطق كویری، آبیاری كوزه‌ای است. در این روش در پای درختان گودالی می‌كنند و كوزه را در آن چال می‌كنند، طوری كه سر آن بیرون باشد. كوزه را پر از آب می‌كنند و كم كم آب از درون آن به خاك تراوش می‌كند و گیاه سیراب می‌شود. در باغچه‌ها اجرای چنین روشی امكان‌پذیر است، اما در داخل خانه شما می‌توانید این روش را با یك بطری پلاستیكی شبیه‌سازی كنید.
البته بطری را باید در سطح خاك گلدان بگذارید. چون پلاستیك خاصیت تراوش ندارد و باید چند سوراخ كوچك روی آن ایجاد كنید. دقت كنید سوراخ‌ها بزرگ نباشند كه آب بطری یكدفعه پای گلدان خالی شود. اندازه بطری را تعداد روزهای سفر تعیین می‌كند. اسم این روش را می‌توان آبیاری قطره‌ای گذاشت.
نكته: دقت كنید اگر این روش را اجرا كردید قبلش حتما گلدان یا باغچه را سیراب كنید، چون اگر تشنه باشند تمام آب بطری را یكجا جذب می‌كنند.
مالچ پاشی: در كشاورزی یكی از راه‌های ذخیره آب استفاده از مالچ است. انواع مختلفی دارد. طبیعی و غیرطبیعی. مالچ طبیعی مثل كاه و كلش، خاك اره، برگ درختان و سایر بقایای گیاهی و مالچ غیرطبیعی مثل نایلون. شما هم در حین سفر می‌توانید از این روش كمك بگیرید. قبل از رفتن گل‌هایتان را سیراب كنید و یك نایلون بزرگ پای گلدان بیندازید. با این كار تبخیر آب به كمترین مقدار خودش می‌رسد و ذخیره رطوبتی گل حفظ می‌شود. البته حواس‌تان باشد جای گل‌ها در این شرایط نباید خیلی گرم باشد، چون گرمای زیاد ایجاد شده به گل شوك می‌دهد و آن را خراب می‌كند. برای این كه نایلون به كف خاك نچسبد، می‌توانید یكی دو تكه چوب را به صورت عصا و تكیه‌گاه زیر نایلون قرار دهید. به جای نایلون می‌توانید از مالچ‌های طبیعی كه در بالا گفتم استفاده كنید كه آسیب كمتری هم دارند اما تبخیر در آنها نسبت به نایلون بیشتر است.
چادر پلاستیكی: اگر سفرتان طول می‌كشد می‌توانید گل‌ها را آبیاری و در یك جای خنك و سایه جمع‌شان كنید و روی آنها را نایلون بكشید. نایلون را از یك چیزی مثل چوب لباسی آویزان كنید تا بین نایلون و گل‌ها هوا جریان داشته باشد. روی نایلون هم چند سوراخ كوچك ایجاد كنید. در مناطق معتدل با این روش گل‌ها تا سه هفته به آبیاری نیاز ندارند.
گیاهان مقاوم به كم آبی بخرید: اگر خیلی اهل سفر هستید بهتر است گل‌هایی را در خانه نگهداری كنید كه به كم‌آبی مقاوم‌ترند مثل كاكتوس‌ها. چون می‌توانند دو تا سه هفته تشنگی را هم
تحمل كنند.
مراقبت زمستانی: نگرانی اصلی در زمستان آبیاری گل‌ها نیست. بلكه فراهم كردن دمای مناسب است. چون در مناطق سرد و معتدل گل‌ها اگر ده روز هم بدون آب بمانند آسیبی نمی‌بینند. پس باید مراقب تنظیم دمای خانه روی حداقل 15 درجه سانتی‌گراد و جلوگیری از سرمازدگی‌شان بود. بهتر است آنها را از كنار پنجره دور كرد تا سوز سرما اذیت‌شان نكند.
یك تجربه: شاید از من بپرسید خودت كدام روش را تجربه كرده‌ای؟ ما در یك شهر با آب و هوای معتدل زندگی می‌كنیم.
موقع سفر تابستانه روش سوم یا غرقابی را پیاده می‌كنیم. البته بدون حضور آجر و سنگریزه. این روش تا یك هفته كاملا پاسخگوی نیاز آبی گیاه است البته به شرطی كه هوا در خانه جریان داشته باشد، خانه خیلی گرم نباشد و گل‌ها در سایه باشند. با این روش تاكنون هیچ آسیبی هم به ریشه‌های گل‌هایمان براثر آب‌ماندگی و پوسیدگی وارد نشده و همگی در سلامت كامل مانده‌اند.
