چرا خلبانان هواپیمای جنگنده كلاه ایمنی بر سر میگذارند؟
داستان كلاههای جنگنده
تا حالا فكر كردهاید موتورسیكلت و یك هواپیمای جنگنده چه شباهتی دارند كه سرنشین هر دو مجبورند برای حفاظت از سر و جانشان كلاه بگذارند؟ در حالیكه مسافران هواپیمای مسافربری نیازی نیست كلاه سرشان بگذارند!
حتما میدانید با افزایش سرعت یا ارتفاع، دمای هوا افت كرده و سرما در محیط غالب میشود. اگر سوار موتور شده باشید بهویژه در فصول سرد سال حتما این موضوع را حس كردهاید. همین علت بود كه استفاده از كلاه (به همراه لباس گرم) را برای پرواز با هواپیماهای اولیه كه سر و صورت خلبان را در معرض جریان هوا قرار میدادند، بدیهی
كرده بود.
خلبانان هواپیماهای ابتدایی كه فقط یكسوم خودرو سرعت میگرفتند، برای پرواز كلاههای ساده بنددار با امكان استفاده از عینك بر سر میگذاشتند. به مرور زمان افزایش سطح كیفی هواپیماهای اولیه، افزایش وزن و قدرت موتورهایی كه روی هواپیما نصب میشد را به دنبال داشت و این یعنی مداومت پرواز و برد بیشتر هواپیماها. از طرف دیگر رواج بیشتر هواپیما و رخ دادن برخی حوادث در هنگام فرود كه منجر به آسیب دیدن سر خلبانان اولیه شد، آنها را به فكر استفاده از كلاههای محكمتر مانند كلاههای مورد استفاده در مسابقات موتورسواری، برای پرواز با هواپیما انداخت. خلبانان انگلیسی و فرانسوی برای اولین بار و قبل از وقوع جنگ جهانی اول از كلاههای موتورسواری اصلاحشده برای پرواز استفاده كردند كه قابلیت جذب ضربه بالایی داشتند.
مشكل دیگر پرواز، رقیقشدن هوا و كمبود اكسیژن با افزایش ارتفاع بود كه هنوز هم هست! كمشدن فشار هوا و كافی نبودن اكسیژن موجود در هوا، نفسكشیدن را دشوار میكند. این مشكل را در صعود به قلل مرتفع رفته باشید میتوان به خوبی حس كرد. خلبانان اولیه كه با وقوع جنگ جهانی اول و با نظامیشدن این دستاورد جدید بشر، اكثرا از نظامیان بودند، همواره مجبور به پرواز در ارتفاعات بالاتر میشدند. از این رو همیشه با مشكل كمبود اكسیژن هوا دست و پنجه نرم میكردند. از همین رو ماسك اكسیژن همراه كلاه محافظ به یكی از ملزومات خلبانان نظامی تبدیل شد. از طرف دیگر، امكان ارتباط رادیویی و لزوم استفاده از بیسیم و مكالمه خلبانان با مركز زمینی، فرودگاهها و همینطور با همدیگر، باعث افزوده شدن وسیله دیگری به تجهیزات مورد استفاده خلبانان در پرواز شد و آن میكروفن بود. به این ترتیب میكروفن هم امكانی بود كه به ملزومات بدیهی كلاه پرواز تبدیل شد.
اما هوانوردی مسافری مسیر دیگری را طی كرد. لزوم راحتی مسافر و عملینبودن تامین اكسیژن برای تكتك مسافران در طول پرواز باعث شد تا مهندسان در هوانوردی مسافری، به استفاده از كابین تحت فشار روی آورند. به این معنی كه با رعایت تمهیداتی برای حفظ هرچه بیشتر آببندی و عدم نشتی بدنه هواپیما هنگام ساخت، با دمیدن مداوم هوا به داخل اتاق، هواپیما مثل یك بادكنك باد كند و در انتهای پرواز خالی شود.
شاید فیلمهایی از پروازهای آزمایشی هواپیماهای مسافربری جدید را دیده باشید كه در آنها خلبانان آزمایشگر با لباسهایی مانند خلبانان نظامی و نه با كت و شلوار، پرواز میكنند. به دلیل حساسیت پروازهای آزمایشی و لزوم پیشبینی و جلوگیری از وقوع هرگونه خطر و برای حذف تهدید جانی برای خلبانان آزمایشگر، آنها نیز از لباس ویژه، كلاه، ماسك پرواز و... استفاده میكنند.