در خصوص نحوه گزینش سالانه پنج دانشمند جوان در این آكادمی، به ویژه گزینش خودتان كمی بیشتر توضیح دهید.
این جایزه مانند بسیاری دیگر از جوایز علمی از میان پیشنهادهای اعضای آكادمی انتخاب می‌شود. در حقیقت هیچ فردی به‌طور مستقیم برای دریافت این جایزه نامزد نمی‌شود، بلكه هر یك از اعضا چهره‌های اثرگذاری را كه در ده گروه علمی مختلف مانند پزشكی، كشاورزی، شیمی، ریاضی، فیزیك، اقتصاد، علوم مهندسی و... می‌شناسد پیشنهاد می‌دهد و براساس ویژگی‌ها و سوابق پژوهشی، میزان استناد به مقالات علمی آنها و شاخص تأثیرگذاری محققان (H-index) ده نفر به كمیته داوری راه پیدا می‌كنند و در نهایت پنج محقق زیر 40 سال به عنوان برندگان جایزه اعلام می‌شوند. این برگزیدگان برای تحقیقات‌شان به مدت پنج سال تحت حمایت‌های آكادمی قرار می‌گیرند.
در مورد من نیز، دكتر كرامت‌ا... ایزدپناه، از استادان برجسته دانشگاه شیراز و عضو آكادمی علوم جهان مرا به عنوان نامزد این جایزه پیشنهاد كرده بودند.
آیا این پنج نفر از پنج گروه علمی مختلف به صورت مجزا انتخاب می‌شوند یا فرآیند داوری به صورت مشترك میان حوزه‌های علمی متفاوت رخ می‌دهد؟
تفاوت انتخاب در این جایزه این است که نامزدهای پیشنهادی در ده گروه علمی با هم به رقابت می‌پردازند و هر رشته به صورت مجزا داوری نمی‌شود. به همین جهت هر سال نفرات برتر ممكن است از حوزه‌های متفاوتی باشند یا حتی از یك حوزه چند نفر انتخاب شوند.
مبلغ این جایزه چقدر است؟ آیا صرفا حمایت‌هایی برای انجام طرح‌های تحقیقاتی فراهم می‌كند؟ برنامه‌ای برای این جایزه در نظر گرفته‌اید؟
از زمان اعلام برگزیدگان این جایزه تاكنون نزدیك به یك ماه می‌گذرد اما فعلا هنوز اعلام نكرده‌اند كه نحوه دریافت جایزه به چه صورت و چه زمانی خواهد بود. اما تا جایی كه اطلاع دارم این جایزه معمولا به صورت بودجه برای كمك به طرح‌های پژوهشی ارائه می‌شود. بنابراین هر چه باشد صرف ادامه تحقیقات در حوزه مطالعه بلایای طبیعی خواهد شد.
با توجه به نحوه داوری این جایزه و همچنین برگزیده شدن شما در فهرست محققان یك درصد پراستناد دنیا، مشخص است كه پژوهش‌ها و مقالات علمی حاصل از این پژوهش‌ها بسیار در سطح جهانی مورد توجه قرار گرفته است. چه ویژگی‌ای تحقیقات شما را در حوزه محیط‌زیست متمایز كرده است؟
زمینه تحقیقات من بیشتر بر بحث‌های بلایای طبیعی مانند زمین لغزش، فرونشست زمین، سیل، آتش‌سوزی جنگل‌ها و سایر بلایایی كه به‌واسطه دستكاری انسان‌ها در طبیعت به وجود می‌آید متمركز شده است. شاید نكته‌ای كه موجب تعداد بالای استنادها و ارجاعات به مقاله‌های پژوهشی‌ام شده این باشد كه زمینه‌ تحقیقاتم از زمان انتخاب موضوع پایان‌نامه كارشناسی‌ارشد تاكنون كه هدایت پایان‌نامه‌های دانشجویی در مقاطع كارشناسی‌ارشد و دكتری را بر عهده دارم در یك مسیر بوده است و در هیچ دوره‌ای از شاخه‌ای به شاخه دیگر نپریده‌ام. یعنی در طول یك دهه فعالیت پژوهشی‌ام همواره بر حوزه بلایای طبیعی متمركز بوده‌ام. این موضوع موجب شده كه در طول این سال‌ها بتوانم روابط گسترده‌ای با محققان داخلی و خارجی در حوزه تحقیقاتی‌ام برقرار كنم و همكاری‌های تحقیقاتی بین‌المللی متعددی را با محققان سایر كشورها مانند هند، ویتنام، چین، اسپانیا، ایتالیا، هلند و ... عملیاتی كنم و در این حوزه بیشتر شناخته شوم.
معمولا خودتان زمینه‌ساز این همكاری‌های بین‌المللی هستید؟
این همكاری‌ها دو طرفه است. به این معنا كه هم در طرح‌های تحقیقاتی‌ام از محققان سایر كشورها دعوت به همكاری كرده‌ام، هم از طرف محققان زیادی تقاضای همكاری دریافت می‌كنم. هر روز بین پنج تا ده ایمیل برای زمینه‌های مختلف همكاری و مشاوره دریافت می‌كنم.
آیا در میان این درخواست‌ها، پیشنهاد كاری از كشورهای دیگر هم داشته‌اید؟ در این روزها كه سایه مشكلات تحمیلی اقتصادی و ارتباطات بین‌المللی بیش از گذشته حوزه تحقیقات را متأثر كرده است به فكر مهاجرت از ایران نیستید؟
اتفاقاً پس از این كه نامم در فهرست ده پژوهشگری كه به مرحله كمیته داوری آكادمی علوم جهان راه پیدا كرده‌اند منتشر شد، از یكی از كشورها پیشنهاد كرسی استادی با حقوق و امكانات رفاهی بسیار بیشتر از درآمد اندك فعلی هیات‌‌های علمی در ایران دریافت كردم. در ازای آن تقاضا داشتند نام آن دانشگاه به عنوان محل فعالیتم در زمان دریافت جایزه اعلام شود تا این افتخار نصیب آن كشور شود. اما در پاسخ به آنها گفتم این افتخار فقط برای كشورم و دانشگاه شیراز خواهد بود. این حرف‌ها را نمی‌زنم كه بگویید شعار میهن‌پرستی می‌دهد. واقعیت این است كه برای بسیاری از پژوهشگران كشور موقعیت‌های این‌چنینی و حتی بهتر از این فراهم است. اما متأسفانه در داخل كشور بهای كافی به حوزه دانشگاه و تحقیقات داده نمی‌شود. بیشتر محققان و اعضای هیات علمی درآمد مكفی ندارند. این در حالی است كه اعضای هیات علمی‌ دانشگاه‌ها از صبح تا عصر در دانشگاه مشغول تدریس و رسیدگی به امور دانشجویان هستند و زمانی هم كه به خانه بازمی‌گردند باید تا پاسی از شب مشغول مطالعه و بررسی مقالات روز دنیا، داوری و تصحیح مقالات و پایان‌نامه‌ها باشند تا بتوانند همگام با علوم روز دنیا پیش بروند. بنابراین ساعت كاری مفهومی برایشان ندارد و انرژی زیادی صرف می‌كنند. اما در مقابل دریافتی مالی آنها حتی كفاف تأمین امكانات رفاهی معمول را هم نمی‌دهد. ولی از آنجا كه معلمی حكم می‌كند اخلاق‌مدار باشیم تلاشمان این است كه در این روزهای سخت به وطنمان پشت نكنیم.
اعضای هیات علمی جوان این روزها به شدت تحت فشارند و اگر تلاشی برای بهبود شرایطشان نشود، زمانی كه نتوانند از پس هزینه‌های اولیه زندگی‌شان بر بیایند عشق به میهن نیز نمی‌تواند به كشور پایبند نگهشان دارد. كشورهای دیگر نیز از این فرصت به نفع خودشان بهره می‌برند و با فراهم‌كردن شرایط مناسب زندگی و پیشنهادهای جذاب، نخبه‌ها را جذب می‌كنند.
با توجه به تغییرات اقلیمی و افزایش حوادث و بلایای طبیعی در كشور، چقدر از تحقیقات پراستنادتان در حوزه بلایای طبیعی در برنامه‌های مدیریتی كشور مورد توجه و استفاده قرار  گرفته است؟
متأسفانه همان‌طور كه بارها و بارها مطرح شده، حلقه ارتباطی درستی میان تحقیقات دانشگاهی و عملیات اجرایی كشور ایجاد نشده است. به همین جهت مسؤولان به نتایج تحقیقات و پژوهش‌های دانشگاهی در تصمیم‌گیری‌هایشان توجهی نمی‌كنند. معمولا  مقالات و پایان‌نامه‌ها در كتابخانه‌ها باقی می‌مانند و جنبه اجرایی به خود نمی‌گیرند. ‌از سوی دیگر نیز می‌بینید معمولا زمان و شیوه اجرای طرح‌های مختلف در كشور با اعتراضات و مخالفت‌های دانشگاهیان متخصص در آن حوزه مواجه می‌شود.
در حوزه بلایای طبیعی این موضوع بسیار مهم است، زیرا كشور ما در زمره ده كشورهای بلاخیز دنیا قرار دارد. طی یك قرن اخیر رشد بلایای طبیعی در دنیا پنج برابر شده و تلفات جانی و خسارات مالی زیادی را به كشورها تحمیل كرده است. حتی این روند رشد در دو دهه اخیر با توجه به تغییرات كاربری اراضی و توسعه شهرنشینی در كشور ما با شیب بسیار بیشتری همراه بوده است.
سیل‌هایی كه بخش‌های زیادی از كشور را در ابتدای امسال درگیر كرد، نمونه‌ای از همین بلایای طبیعی بود. من فكر می‌كنم با كمك دانشمندان و پژوهشگران دانشگاه‌ها می‌توان از بسیاری از این پیشامدها جلوگیری كرد یا میزان خسارات ناشی از آنها را به حداقل رساند.
البته در این حالت نیز نباید این طرح‌های كلان ملی به تعدادی دانشگاه خاص واگذار شود؛ بلكه با هم‌افزایی تمام ظرفیت علمی موجود در كشور باید برنامه‌هایی برای كنترل چنین شرایطی ایجاد كرد.
منظورتان این است كه در خصوص اجرای طرح‌های تحقیقاتی نیز با پدیده مقدم‌بودن روابط بر ضوابط مواجهیم؟
شاید بهتر باشد بگویم اتفاقی كه در خصوص طرح‌های كلان رخ می‌دهد این است كه معمولا به اعتبار فرد و نامش توجه می‌شود؛ نه قابلیت‌هایی كه ممكن است داشته باشد. به همین جهت معمولا برای واگذاری طرح‌های بزرگ به پژوهشگران جوان اطمینان نمی‌شود.
آیا دریافت این جایزه معتبر علمی در اعتمادسازی نسبت به خود شما برای دعوت به همكاری در طرح‌های اجرایی كلان كشور، به‌ویژه در حوزه كنترل بلایای طبیعی اثری نداشته است؟
تا این لحظه كه حدود یك ماه از انتشار خبر اعطای جایزه آكادمی علوم جهان 2019 به من می‌گذرد، هیچ اتفاق جدیدی در زندگی‌ام نیفتاده است.
حتی از سوی دانشگاه شیراز؟!
رئیس دانشگاه، معاون پژوهشی و رئیس دانشكده كشاورزی پیام‌های تبریك جداگانه‌ای برایم فرستادند.
بهترین حمایت از شما و تحقیقات‌تان در حال حاضر چیست؟
متأسفانه ما در بخش منابع طبیعی دانشكده كشاورزی دانشگاه شیراز جذب دانشجوی دكتری به صورت مستقیم نداریم. از آنجا كه بار اصلی تحقیقات دانشگاهی بر دوش پایان‌نامه‌های دكتری است (به دلیل ظرفیت و زمان بیشتر آنها برای انجام طرح‌های تحقیقاتی) این موضوع موجب شده من در حال حاضر 15 تا 20 دانشجو به صورت غیرمستقیم از گروه‌ها یا دانشگاه‌های دیگر داشته باشم، اما با توجه به ظرفیتی كه در گروه منابع طبیعی وجود دارد، می‌توانیم نقش مؤثری در تربیت پژوهشگرهای كارآمد در حوزه منابع طبیعی و محیط‌زیست داشته باشیم كه اتفاقا از نیازهای اصلی كنونی كشور است.
همچنین تقاضایی را اخیرا برای ایجاد گرایش جدیدی در مقطع كارشناسی ارشد با نام «مهندسی منابع طبیعی، گرایش علوم مكانی» كه گرایشی بین‌رشته‌ای در حوزه منابع طبیعی است را داده بودم.
 اما پرونده این رشته در وزارت علوم هنوز بررسی نشده و امیدوارم با آن موافقت شود و چند سال دیگر نیز شاهد ایجاد دوره دكتری این رشته باشیم. زیرا وجود چنین گرایش‌های بین‌رشته‌ای می‌تواند اثربخشی زیادی در حوزه‌های گوناگون منابع طبیعی داشته باشد. این تنها خواسته من از مسؤولان دانشگاه و وزارت علوم است.