سفر عادل عبدالمهدی به اقلیم کردستان چه پیامی دارد؟
اخراج از نقطه شمالی
نخست وزیر امور پیشبرد عراق دیروز در سفری بسیار مهم و تعیین کننده، به اقلیم کردستان رفت. عادل عبدالمهدی در اربیل با مسرور بارزانی، رئیس منطقه کردستان و مسعود بارزانی، رئیس حزب دموکرات دیدار و گفتوگو کرد. عادل عبدالمهدی، سپس به استان سلیمانیه رفت و با مقامات حزب اتحادیه میهنی کردستان نیز دیدار و گفتوگو کرد. اهمیت این سفر، بر تحلیلگران مسائل عراق و منطقه پوشیده نیست. این نخستین سفر عادل عبدالمهدی به اقلیم کردستان عراق از زمان تصدی پست نخست وزیری (در اکتبر سال 2018 ) تاکنون است. به زعم تحلیلگران این سفر با اهداف مهمی صورت گرفته که مهم ترین آنها، رایزنی بر سر نحوه خروج نیروهای آمریکایی از عراق است.
پارلمان عراق هفته گذشته و در پنجم ژانویه، در مصوبهای تاریخی، رأی به اخراج نیروهای آمریکایی از این کشور داد. براساس این مصوبه، نیروهای آمریکایی از این پس درکل عراق، به مثابه نیروهای اشغالگر تلقی میشوند و باید خاک این کشور را ترک کنند. فراتر از آن، توافق نامه امنیتی بغداد - واشنگتن نیز (که تاریخ مصرف آن تا سال 2011 میلادی بوده است) دیگر باطل شده و قابل استناد نیست.
عادل عبدالمهدی که به لحاظ جایگاه قانونی، اختیار اجرای مصوبه پارلمان در خصوص اخراج نیروهای آمریکایی را دارد، این موضوع را به دولت آمریکا و ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا ابلاغ کرده است. با توجه به این که پنج پایگاه ایالات متحده آمریکا در عراق، در منطقه کردستان قرار دارد، عادل عبدالمهدی در این سفر، رایزنیها و هماهنگی گستردهای را با مقامات اقلیم کردستان در خصوص نحوه اجرایی شدن خروج نیروهای آمریکایی از عراق صورت داده است.
فرصت تاریخی اخراج
بدون شک در این خصوص مقاومتهایی نیز از سوی برخی گروههای کُرد وجود دارد. حضور نداشتن نمایندگان کرد پارلمان در جلسه رأیگیری در خصوص خروج نیروهای آمریکایی از عراق، بیانگر همین مسأله است. با این حال مصوبه پارلمان و خواست اکثریت مردم و نمایندگان عراقی برای همه گروهها و احزاب در این کشور لازم الاجراست. شهادت مظلومانه سردار سپهبد سلیمانی و شهید ابومهدی المهندس توسط ایالات متحده آمریکا، به مثابه کاتالیزور و عاملی تسریع کننده، میل به اخراج نیروهای آمریکایی از عراق را در میان ملت عراق و بسیاری از گروههای عراقی تقویت کرده است. با مصوبه اخیر پارلمان عراق نیز دیگر عملا جایی برای مانور نیروهای اشغالگر آمریکایی در عراق باقی نمانده است.
این ملاقات در حالی صورت گرفته است که مقامات کاخ سفید، سعی دارند مقامات اقلیم کردستان را وادار به مخالفت با خروج نیروهای آمریکایی از عراق کنند. آخرین بار درپی عملیات تلافی جویانه ایران، وزیر خارجه آمریکا با مسرور بارزانی، نخستوزیر اقلیم کردستان عراق تلفنی گفتوگو کرده است. مایک پمپئو در تماسی تلفنی با نخست وزیر اقلیم کردستان گفتوگو کرد تا از آخرین تحولات حملات ایران به پایگاههای آمریکایی که یکی از آنها در اربیل است مطلع شود. وی همچنین در این تماس از وضعیت دیگر پایگاههای آمریکایی مستقر در اقلیم کردستان نیز اطلاع حاصل کرده است.
نقشه آمریکایی
رایزنیهای مقامات آمریکایی با مقامات اقلیم کردستان، مدتهاست ادامه دارد. مقامات آمریکایی سعی دارند از ظرفیتهای جغرافیایی اقلیم کردستان و ظرفیتهای سیاسی گروههای سیاسی کرد در عراق، به سود منافع منطقهای و مداخله گرایانه خود استفاده کنند. این در حالی است که ساکنان کردستان سر موضوعاتی مانند همه پرسی استقلال کردستان (که به آن رأی منفی دادند) بارها مخالفت خود را با دخالت ایالات متحده و رژیم صهیونیستی در امور این منطقه اعلام کردهاند.
همپچنین شایان ذکر است که جو بایدن معاون رئیس جمهور سابق ایالات متحده آمریکا و یکی از نامزدهای اصلی حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری سال 2020، از اصلیترین طرفداران «تجزیه عراق» به سه کشور کردی، سنی نشین و شیعه نشین است. بنابراین، طمع مقامات آمریکایی نسبت به اقلیم کردستان، معطوف و محدود به دولت ترامپ و حزب جمهوریخواه در ایالات متحده نیست و حزب دموکرات آمریکایی نیز در صدد تسلط بر اقلیم کردستان است.
موضوع دیگری که عادل عبدالمهدی در خصوص آن با مسرور بارزانی و مسعود بارزانی گفتوگو کرده است، مربوط به تحولات جاری در عراق (در حوزه امنیت و سیاست داخلی) است. عراق تحت تأثیر مداخله مستقیم ایالات متحده آمریکا، عربستان سعودی و امارات متحده عربی، طی سه ماه اخیر شاهد درگیریها و تظاهراتهای مستمری بوده است. این وضعیت بیثبات در نهایت منجر به استعفای عادل عبدالمهدی به عنوان نخست وزیر امور پیشبرد عراق شده است. در اوج بحرانهای داخلی در عراق، مقامات اقلیم کردستان از استمرار حضور عادل عبدالمهدی در قدرت حمایت کرده و مخالف استعفای وی بودند.
در طول یک سال نخست وزیری عادل عبدالمهدی، روابط دولت و مقامات اقلیم کردستان، روابطی دوستانه و به دور از تنش بود و حتی در برخی موارد نیز طرفین در جهت حل اختلافها حرکت کردند.
مقامات اربیل، همچنان نیز خواستار حضور و بقای عادل عبدالمهدی در رأس معادلات سیاسی و اجرایی بغداد هستند.
مقامات اقلیم کردستان عراق بارها اعلام کردهاند که در میان سایر گزینههایی که در خصوص تصدیگری پست نخست وزیری این کشور مطرح میشود، از گزینه ابقای عادل عبدالمهدی در قدرت حمایت می کنند.
عادل عبدالمهدی که به لحاظ جایگاه قانونی، اختیار اجرای مصوبه پارلمان در خصوص اخراج نیروهای آمریکایی را دارد، این موضوع را به دولت آمریکا و ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا ابلاغ کرده است. با توجه به این که پنج پایگاه ایالات متحده آمریکا در عراق، در منطقه کردستان قرار دارد، عادل عبدالمهدی در این سفر، رایزنیها و هماهنگی گستردهای را با مقامات اقلیم کردستان در خصوص نحوه اجرایی شدن خروج نیروهای آمریکایی از عراق صورت داده است.
فرصت تاریخی اخراج
بدون شک در این خصوص مقاومتهایی نیز از سوی برخی گروههای کُرد وجود دارد. حضور نداشتن نمایندگان کرد پارلمان در جلسه رأیگیری در خصوص خروج نیروهای آمریکایی از عراق، بیانگر همین مسأله است. با این حال مصوبه پارلمان و خواست اکثریت مردم و نمایندگان عراقی برای همه گروهها و احزاب در این کشور لازم الاجراست. شهادت مظلومانه سردار سپهبد سلیمانی و شهید ابومهدی المهندس توسط ایالات متحده آمریکا، به مثابه کاتالیزور و عاملی تسریع کننده، میل به اخراج نیروهای آمریکایی از عراق را در میان ملت عراق و بسیاری از گروههای عراقی تقویت کرده است. با مصوبه اخیر پارلمان عراق نیز دیگر عملا جایی برای مانور نیروهای اشغالگر آمریکایی در عراق باقی نمانده است.
این ملاقات در حالی صورت گرفته است که مقامات کاخ سفید، سعی دارند مقامات اقلیم کردستان را وادار به مخالفت با خروج نیروهای آمریکایی از عراق کنند. آخرین بار درپی عملیات تلافی جویانه ایران، وزیر خارجه آمریکا با مسرور بارزانی، نخستوزیر اقلیم کردستان عراق تلفنی گفتوگو کرده است. مایک پمپئو در تماسی تلفنی با نخست وزیر اقلیم کردستان گفتوگو کرد تا از آخرین تحولات حملات ایران به پایگاههای آمریکایی که یکی از آنها در اربیل است مطلع شود. وی همچنین در این تماس از وضعیت دیگر پایگاههای آمریکایی مستقر در اقلیم کردستان نیز اطلاع حاصل کرده است.
نقشه آمریکایی
رایزنیهای مقامات آمریکایی با مقامات اقلیم کردستان، مدتهاست ادامه دارد. مقامات آمریکایی سعی دارند از ظرفیتهای جغرافیایی اقلیم کردستان و ظرفیتهای سیاسی گروههای سیاسی کرد در عراق، به سود منافع منطقهای و مداخله گرایانه خود استفاده کنند. این در حالی است که ساکنان کردستان سر موضوعاتی مانند همه پرسی استقلال کردستان (که به آن رأی منفی دادند) بارها مخالفت خود را با دخالت ایالات متحده و رژیم صهیونیستی در امور این منطقه اعلام کردهاند.
همپچنین شایان ذکر است که جو بایدن معاون رئیس جمهور سابق ایالات متحده آمریکا و یکی از نامزدهای اصلی حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری سال 2020، از اصلیترین طرفداران «تجزیه عراق» به سه کشور کردی، سنی نشین و شیعه نشین است. بنابراین، طمع مقامات آمریکایی نسبت به اقلیم کردستان، معطوف و محدود به دولت ترامپ و حزب جمهوریخواه در ایالات متحده نیست و حزب دموکرات آمریکایی نیز در صدد تسلط بر اقلیم کردستان است.
موضوع دیگری که عادل عبدالمهدی در خصوص آن با مسرور بارزانی و مسعود بارزانی گفتوگو کرده است، مربوط به تحولات جاری در عراق (در حوزه امنیت و سیاست داخلی) است. عراق تحت تأثیر مداخله مستقیم ایالات متحده آمریکا، عربستان سعودی و امارات متحده عربی، طی سه ماه اخیر شاهد درگیریها و تظاهراتهای مستمری بوده است. این وضعیت بیثبات در نهایت منجر به استعفای عادل عبدالمهدی به عنوان نخست وزیر امور پیشبرد عراق شده است. در اوج بحرانهای داخلی در عراق، مقامات اقلیم کردستان از استمرار حضور عادل عبدالمهدی در قدرت حمایت کرده و مخالف استعفای وی بودند.
در طول یک سال نخست وزیری عادل عبدالمهدی، روابط دولت و مقامات اقلیم کردستان، روابطی دوستانه و به دور از تنش بود و حتی در برخی موارد نیز طرفین در جهت حل اختلافها حرکت کردند.
مقامات اربیل، همچنان نیز خواستار حضور و بقای عادل عبدالمهدی در رأس معادلات سیاسی و اجرایی بغداد هستند.
مقامات اقلیم کردستان عراق بارها اعلام کردهاند که در میان سایر گزینههایی که در خصوص تصدیگری پست نخست وزیری این کشور مطرح میشود، از گزینه ابقای عادل عبدالمهدی در قدرت حمایت می کنند.