ایرانگردمان این‌هفته ما را به لارک می‌برد؛ جزیره‌ای دنج، خلوت و زیبا در تنگه هرمز
قصه‌های جزیره
از همین حالا، در همین روزهای سرد و برفی و بارانی زمستان، اگر همراهمان باشید، به زیباترین و خوش آب و هواترین مناطق ایران سفر می‌كنیم؛ به مناطقی مثل جزیره لارك كه از همین امروز تا نیمه‌های فصل بهار، جان می‌دهد برای گشت و گذار و سركشیدن هوای تازه و پرطراوت. لارك با وجود دنج و بكر بودن و زیبایی آرامش‌بخش، امروز یك جزیره بی گردشگر است، اما روزگاری پرتردد و پررونق بوده و دارای تفرجگاه‌های بسیار. اسم لارك از قرن‌شانزدهم در كتاب‌های تاریخی دیده می‌شود؛ جزیره‌ای در تنگه هرمز. جنوبی‌ترین بخش خاك ایران كه البته قرار گرفتن در همین منطقه موجب شده از اهمیت راهبردی بالایی برخودار باشد. لارك سال‌ها در تصرف هلندی‌ها، پرتغالی‌ها و انگلیسی‌ها بوده و هنوز آثار و بقایایی از این تصرف و استعمار در جزیره برجاست. لارك در زمان سلطنت شاه عباس صفوی تحت تسلط دولت ایران درآمد.
فاطمه فراهانی
كشتیرانی به سمت لارك
سفر به لارك آن‌قدرها سخت نیست. این جزیره در كنار جزیره قشم قرار دارد و برای رفتن به آن باید ابتدا خودتان را به بندرعباس برسانید. از بندرعباس به مقصد لارك، كشتی‌های مسافربری وجود دارد كه برنامه حركت كشتی‌ها روی سایت اسكله‌ها است. اما اگر می‌خواهید از جزیره قشم خودتان را به لارك برسانید، باز هم نگران باشید، چراكه از اسكله قشم هم برای این جزیره زیبا كشتی وجود دارد كه البته تردد آنها در ساعات خاصی انجام می‌شود و باید ساعت حركت آنها را از اسكله بپرسید. مسافران این كشتی‌ها، اغلب مردم بومی هستند و هنوز لارك میان گردشگران جا نیفتاده، برای همین تعداد كشتی‌ها به اندازه دیگر جزایر خلیج فارس نیست. فاصله دریایی لارك از جزیره قشم ده كیلومتر و از بندرعباس 31 كیلومتر است.
ورود به ساده ترین اسكله خلیج فارس
ما از بندرعباس به لارك رفتیم، در دومین روز سفر به هرمزگان. روز قبل هوا بارانی بود و من نگران تعطیلی اسكله لارك به‌خاطر بارندگی و ندیدن جزیره بودم. خوشبختانه با وجود ابرهای سیاه و سفید زیاد در آسمان، هوا با ما یار بود و راهی جزیره شدیم. اسكله لارك ساده و كوچك و ابتدایی است، آن‌قدر كه باورش سخت است روزگاری گردشگران زیادی به آن رفت و آمد داشتند. لارك در سال‌های پیش از انقلاب، یكی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری ایران بوده و آثار بسیاری از تفرجگاه‌های آن همچنان در جزیره به چشم می‌خورَد. حالا بخش‌های زیادی از سواحل لارك نظامی است و برای همین اجازه عكاسی از اسكله را نداشتیم. اسكله لارك كه تنها دارایی‌اش فقط یك نیمكت است را به سمت داخل جزیره پشت سر گذاشتیم. اما دیدنی‌های لارك از همین‌جا، از همین سواحل شروع شده بود؛ سواحل بكر و زیبا و آرام، پرندگان مهاجری كه آزادانه و بی قید و هراس گلوله شكارچیان، مشغول استراحت و خرامیدن میان آب و ماسه‌های نرم ساحلند.
قلعه سرخ پرتقالی
اولین اثر تاریخی كه در لارك به استقبالت می‌آید، قلعه 400 ساله پرتغالی‌هاست. قلعه‌ای متعلق به دوره صفویان كه از ملات ساروج و سنگ‌های مرجانی و دریایی ساخته شده است. دیوارها و بخش‌های زیادی از قلعه تخریب شده، اما زیبایی قلعه انكارناپذیر است، به‌ویژه آن‌كه بارندگی روز قبل، دیوارهای قلعه را به رنگ سرخ در آورده است.
با رقص شمشیر به استقبالمان آمدند
گشت و گذارمان در لارك با رقص شمشیر مردم بومی آغاز می‌شود؛ بومی‌ها با آیین محلی به استقبالمان آمده‌اند. به استقبال ما كه با مسوولان میراث استان هرمزگان قدم به جزیره‌شان گذاشته ایم. رقص شمشیر یكی از مراسم آیینی است كه توسط مردم بومی، در زمان شادی و غم و استقبال از مهمانان برگزار می‌شود. در این مراسم مردان در دو ردیف
رو به روی هم می‌ایستند، در حالی كه یك دست‌شان به عصا و دست دیگرشان در كمر فرد كناری قلاب شده است. صدای طبل و كرنا كه بلند می‌شود، پا بر زمین می‌كوبند، حركات جالبی با عصا انجام می‌دهند و همزمان شعرهایی با گویش محلی می‌خوانند. در كنار این دو ردیف از مردان سفید پوش، دو نفر شمشیر به دست، آیین رقص شمشیر را به جا می‌آورند و شمشیرها را در هوا چرخانده و هر از گاه با زدن شمشیرها به‌هم یا كوبیدن بر زمین، شور و هیجان میان جمعیت تماشاچی به پا می‌كنند. رقص شمشیر میان اعراب ایران و اقوام بومی جنوب ایران رواج دارد. شمشیر میان اعراب، نماد قدرت و وسیله دفاعی مهمی است، اما استفاده از آن در آیین استقبال از مهمانان به این معناست كه شمشیر همیشه نماد خشونت، جنگ و خونریزی نیست. در واقع آنها در این مراسم به مهمان خود می‌گویند شمشیر علاوه بر نماد قدرت و جنگ، نماد شادی ماست.
لاركی‌ها به چه زبانی صحبت می‌كنند؟
شعرهایی كه در مراسم رقص شمشیر خوانده می‌شود، مضامین غم و شادی و جنگ و مصایب دریا دارد. در این مراسم شعرها با گویش لاركی است. گویش مردم لارك بسیار خاص است. نام این گویش كمزاری ثبت شده است. این گویش در جزیره مسندم (روستای كمزار) در كشور عمان هم استفاده می‌شود. مردم جزیره اعتقاد دارند لاركی‌ها اولین بار از كمزار به این جزیره مهاجرت كردند و حتی معتقدند گویش‌شان ریشه در زبان عربی دارد، اما این گویش در واقع ریشه در زبان لری دارد. امروزه گویش مردم لارك تحت تاثیر زبان فارسی قرار گرفته و تفاوت‌هایی با گویش در كشور عمان‌دارد.
بفرمایید یك فنجان قهوه ایرانیزه شده
پس از رقص شمشیر، نوبت نوشیدن قهوه، مسقطی و كیك خانگی است. تصور این بود كه قهوه عربی خواهم خورد، به ویژه كه رقص شمشیر را میان اعراب دیده بودم، اما قهوه این جزیره طعم جدیدی داشت كه نامش را قهوه لاركی گذاشتم. قهوه لاركی با جوز هندی، زعفران و قهوه عربی درست شده بود. گویی قهوه عربی را ایرانیزه كرده بودند.
قهوه طعم عالی داشت و دانه‌های كوچك قهوه در انتهای فنجان خودنمایی می‌كرد. مراسم قهوه خوردن هم آداب خاص خود را دارد كه مردم بومی همان جا به ما یاد دادند.
مسجد، نگین ساده جزیره
پس از آیین و استقبال و پذیرایی، دوباره جزیره پیمایی مان ادامه پیدا كرد. میان راه یك سری آب انبار دیدیم كه مردم محلی به آنها بركه می‌گویند. در گذشته آب شیرین وجود نداشته و هفته‌ای یك‌بار از بندرعباس برای جزیره آب آورده و در بركه‌ها ذخیره می‌كردند تا لاركی‌ها مصرف كنند.
مسجد جزیره در كنار بركه‌هاست. مسجد تزئین خاصی ندارد و ستون‌های چوبی داخل مسجد و سقف ساده اش سریع به چشم می‌آید.
البته از زیبایی مناره مسجد كه در آسمان صاف و آبی جزیره جلوه‌گری می‌كند نباید غافل شد. بعد از دیدن مسجد به سمت ساحل زیبا راهی شدیم. در میان راه تورهای فلزی به شكل كره دیدیم.
پوشش زیبای عربی - ایرانی
پوشش مردان لاركی همانند پوشش اعراب جنوب ایران است. تقریبا بیشتر مردان جزیره، دشداشه به تن دارند. دشداشه لباس نخی بلند و راحتی است كه معمولا همراه عقال، چفیه و عبا پوشیده می‌شود. دشداشه‌هایی كه مردم لارك به تن داشتند، یقه داشت و به رنگ‌های روشن بودند. عقال یك حلقه بافته شده از نخ یا لیف گیاهی است كه برای نگه‌داشتن چفیه روی سر استفاده می‌شود.
زنان جزیره اما لباس بندریان را به تن دارند. شلوارها و پیراهن‌هایی كه با دوخت‌های زیبای جنوبی مزین شده و چادری كه مانند روسری از آن استفاده می‌شود.
نان در آوردن از دریا به روش لاركی‌ها
از سادگی زیبای مسجد دل كنده و دوباره راهی ساحل می‌شویم. در میان راه تورهای فلزی كره‌ای شكل جلوی چشم مان سبز می‌شود. شغل اصلی مردم جزیره صیادی و ماهیگیری است. مردم لارك برعكس دیگر جزایر تنگه هرمز، ارتباط خوبی با عمان دارند. آنها ماهی‌های صید شده خود را به بازار عمان می‌برند و می‌فروشند. لاركی‌ها برای صید از روش گرگور و تورهای فلزی كره‌ای شكل استفاده می‌كنند. این روش صید برای آب‌های عمیق مناسب است. بخشی از تورها به عنوان راه ورود ماهی‌ها به شكلی ساخته شده كه ماهی می‌تواند وارد آن شود، اما نمی‌تواند راه خروج را پیدا كند.
شب‌های خاص جزیره
سواحل لارک از زیباترین سواحل ایران و حتی جهان است؛ زیبایی سواحل این جزیره به‌ویژه در شب، صدچندان و حتی حیرت آور می شود، نشان به آن نشان که جزیره لارک و ساحل پلانکتونی اش با رنگ آبی فسفری، مدیران مجله مشهور نشنال جئوگرافیک را آنچنان به تحسین واداشت که در سال 2015 تصویری از سواحل لارک در شب را به عنوان عکس برتر سال مجله خود به چاپ رساندند. ماجرا از آن قرار است که در شب‌هایی که آب دریا آرام و بدون موج است، پلانکتون‌ها نور ویژه‌ای از خود منتشر می کنند که موجب نورانی شدن ساحل می‌شود. این ساحل زیبای نقره ای در شمال غربی جزیره لارک واقع شده و اتفاقا یکی از جذاب ترین تفریحاتی که می توان در آب‌های آن داشت، غواصی است.
لطفا مراقب باشیم
لارك از دیگر جزیره‌های تنگه هرمز، مهجورتر است و امروزه برخلاف سال‌های پررونق گذشته، تنها گردشگرانی كه راه خود را گم می‌كنند، از لارك سر در می‌آورند. حالا باید امیدوار بود كه گذر مسافران و گردشگران به جزیره لارك بیفتد و مردم جزیره از ورود آنها سودی ببرند، اما كاش قبل از سفر به جزیره مراقب رفتارهایمان باشیم. جزیره این روزها خالی از زباله است و حضور پرندگان در جای جای آن نشان از امنیت كامل دارد؛ لطفا اگر گذرتان به لارك افتاد، دقت كنید نه امنیت و آرامش پرندگان و سلامت محیط زیست آسیب ببیند و نه لطمه‌ای به فرهنگ لاركی‌ها وارد شود.
سفر به لارك آن‌قدرها سخت نیست. این جزیره در كنار جزیره قشم قرار دارد و برای رفتن به آن باید ابتدا خودتان را به بندرعباس برسانید. از بندرعباس به مقصد لارك، كشتی‌های مسافربری وجود دارد كه برنامه حركت كشتی‌ها روی سایت اسكله‌ها است. اما اگر می‌خواهید از جزیره قشم خودتان را به لارك برسانید، باز هم نگران باشید، چراكه از اسكله قشم هم برای این جزیره زیبا كشتی وجود دارد كه البته تردد آنها در ساعات خاصی انجام می‌شود و باید ساعت حركت آنها را از اسكله بپرسید. مسافران این كشتی‌ها، اغلب مردم بومی هستند و هنوز لارك میان گردشگران جا نیفتاده، برای همین تعداد كشتی‌ها به اندازه دیگر جزایر خلیج فارس نیست. فاصله دریایی لارك از جزیره قشم ده كیلومتر و از بندرعباس 31 كیلومتر است.
ورود به ساده ترین اسكله خلیج فارس
ما از بندرعباس به لارك رفتیم، در دومین روز سفر به هرمزگان. روز قبل هوا بارانی بود و من نگران تعطیلی اسكله لارك به‌خاطر بارندگی و ندیدن جزیره بودم. خوشبختانه با وجود ابرهای سیاه و سفید زیاد در آسمان، هوا با ما یار بود و راهی جزیره شدیم. اسكله لارك ساده و كوچك و ابتدایی است، آن‌قدر كه باورش سخت است روزگاری گردشگران زیادی به آن رفت و آمد داشتند. لارك در سال‌های پیش از انقلاب، یكی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری ایران بوده و آثار بسیاری از تفرجگاه‌های آن همچنان در جزیره به چشم می‌خورَد. حالا بخش‌های زیادی از سواحل لارك نظامی است و برای همین اجازه عكاسی از اسكله را نداشتیم. اسكله لارك كه تنها دارایی‌اش فقط یك نیمكت است را به سمت داخل جزیره پشت سر گذاشتیم. اما دیدنی‌های لارك از همین‌جا، از همین سواحل شروع شده بود؛ سواحل بكر و زیبا و آرام، پرندگان مهاجری كه آزادانه و بی قید و هراس گلوله شكارچیان، مشغول استراحت و خرامیدن میان آب و ماسه‌های نرم ساحلند.
قلعه سرخ پرتقالی
اولین اثر تاریخی كه در لارك به استقبالت می‌آید، قلعه 400 ساله پرتغالی‌هاست. قلعه‌ای متعلق به دوره صفویان كه از ملات ساروج و سنگ‌های مرجانی و دریایی ساخته شده است. دیوارها و بخش‌های زیادی از قلعه تخریب شده، اما زیبایی قلعه انكارناپذیر است، به‌ویژه آن‌كه بارندگی روز قبل، دیوارهای قلعه را به رنگ سرخ در آورده است.
با رقص شمشیر به استقبالمان آمدند
گشت و گذارمان در لارك با رقص شمشیر مردم بومی آغاز می‌شود؛ بومی‌ها با آیین محلی به استقبالمان آمده‌اند. به استقبال ما كه با مسوولان میراث استان هرمزگان قدم به جزیره‌شان گذاشته ایم. رقص شمشیر یكی از مراسم آیینی است كه توسط مردم بومی، در زمان شادی و غم و استقبال از مهمانان برگزار می‌شود. در این مراسم مردان در دو ردیف
رو به روی هم می‌ایستند، در حالی كه یك دست‌شان به عصا و دست دیگرشان در كمر فرد كناری قلاب شده است. صدای طبل و كرنا كه بلند می‌شود، پا بر زمین می‌كوبند، حركات جالبی با عصا انجام می‌دهند و همزمان شعرهایی با گویش محلی می‌خوانند. در كنار این دو ردیف از مردان سفید پوش، دو نفر شمشیر به دست، آیین رقص شمشیر را به جا می‌آورند و شمشیرها را در هوا چرخانده و هر از گاه با زدن شمشیرها به‌هم یا كوبیدن بر زمین، شور و هیجان میان جمعیت تماشاچی به پا می‌كنند. رقص شمشیر میان اعراب ایران و اقوام بومی جنوب ایران رواج دارد. شمشیر میان اعراب، نماد قدرت و وسیله دفاعی مهمی است، اما استفاده از آن در آیین استقبال از مهمانان به این معناست كه شمشیر همیشه نماد خشونت، جنگ و خونریزی نیست. در واقع آنها در این مراسم به مهمان خود می‌گویند شمشیر علاوه بر نماد قدرت و جنگ، نماد شادی ماست.
لاركی‌ها به چه زبانی صحبت می‌كنند؟
شعرهایی كه در مراسم رقص شمشیر خوانده می‌شود، مضامین غم و شادی و جنگ و مصایب دریا دارد. در این مراسم شعرها با گویش لاركی است. گویش مردم لارك بسیار خاص است. نام این گویش كمزاری ثبت شده است. این گویش در جزیره مسندم (روستای كمزار) در كشور عمان هم استفاده می‌شود. مردم جزیره اعتقاد دارند لاركی‌ها اولین بار از كمزار به این جزیره مهاجرت كردند و حتی معتقدند گویش‌شان ریشه در زبان عربی دارد، اما این گویش در واقع ریشه در زبان لری دارد. امروزه گویش مردم لارك تحت تاثیر زبان فارسی قرار گرفته و تفاوت‌هایی با گویش در كشور عمان‌دارد.
بفرمایید یك فنجان قهوه ایرانیزه شده
پس از رقص شمشیر، نوبت نوشیدن قهوه، مسقطی و كیك خانگی است. تصور این بود كه قهوه عربی خواهم خورد، به ویژه كه رقص شمشیر را میان اعراب دیده بودم، اما قهوه این جزیره طعم جدیدی داشت كه نامش را قهوه لاركی گذاشتم. قهوه لاركی با جوز هندی، زعفران و قهوه عربی درست شده بود. گویی قهوه عربی را ایرانیزه كرده بودند.
قهوه طعم عالی داشت و دانه‌های كوچك قهوه در انتهای فنجان خودنمایی می‌كرد. مراسم قهوه خوردن هم آداب خاص خود را دارد كه مردم بومی همان جا به ما یاد دادند.
مسجد، نگین ساده جزیره
پس از آیین و استقبال و پذیرایی، دوباره جزیره پیمایی مان ادامه پیدا كرد. میان راه یك سری آب انبار دیدیم كه مردم محلی به آنها بركه می‌گویند. در گذشته آب شیرین وجود نداشته و هفته‌ای یك‌بار از بندرعباس برای جزیره آب آورده و در بركه‌ها ذخیره می‌كردند تا لاركی‌ها مصرف كنند.
مسجد جزیره در كنار بركه‌هاست. مسجد تزئین خاصی ندارد و ستون‌های چوبی داخل مسجد و سقف ساده اش سریع به چشم می‌آید.
البته از زیبایی مناره مسجد كه در آسمان صاف و آبی جزیره جلوه‌گری می‌كند نباید غافل شد. بعد از دیدن مسجد به سمت ساحل زیبا راهی شدیم. در میان راه تورهای فلزی به شكل كره دیدیم.
پوشش زیبای عربی - ایرانی
پوشش مردان لاركی همانند پوشش اعراب جنوب ایران است. تقریبا بیشتر مردان جزیره، دشداشه به تن دارند. دشداشه لباس نخی بلند و راحتی است كه معمولا همراه عقال، چفیه و عبا پوشیده می‌شود. دشداشه‌هایی كه مردم لارك به تن داشتند، یقه داشت و به رنگ‌های روشن بودند. عقال یك حلقه بافته شده از نخ یا لیف گیاهی است كه برای نگه‌داشتن چفیه روی سر استفاده می‌شود.
زنان جزیره اما لباس بندریان را به تن دارند. شلوارها و پیراهن‌هایی كه با دوخت‌های زیبای جنوبی مزین شده و چادری كه مانند روسری از آن استفاده می‌شود.
نان در آوردن از دریا به روش لاركی‌ها
از سادگی زیبای مسجد دل كنده و دوباره راهی ساحل می‌شویم. در میان راه تورهای فلزی كره‌ای شكل جلوی چشم مان سبز می‌شود. شغل اصلی مردم جزیره صیادی و ماهیگیری است. مردم لارك برعكس دیگر جزایر تنگه هرمز، ارتباط خوبی با عمان دارند. آنها ماهی‌های صید شده خود را به بازار عمان می‌برند و می‌فروشند. لاركی‌ها برای صید از روش گرگور و تورهای فلزی كره‌ای شكل استفاده می‌كنند. این روش صید برای آب‌های عمیق مناسب است. بخشی از تورها به عنوان راه ورود ماهی‌ها به شكلی ساخته شده كه ماهی می‌تواند وارد آن شود، اما نمی‌تواند راه خروج را پیدا كند.
شب‌های خاص جزیره
سواحل لارک از زیباترین سواحل ایران و حتی جهان است؛ زیبایی سواحل این جزیره به‌ویژه در شب، صدچندان و حتی حیرت آور می شود، نشان به آن نشان که جزیره لارک و ساحل پلانکتونی اش با رنگ آبی فسفری، مدیران مجله مشهور نشنال جئوگرافیک را آنچنان به تحسین واداشت که در سال 2015 تصویری از سواحل لارک در شب را به عنوان عکس برتر سال مجله خود به چاپ رساندند. ماجرا از آن قرار است که در شب‌هایی که آب دریا آرام و بدون موج است، پلانکتون‌ها نور ویژه‌ای از خود منتشر می کنند که موجب نورانی شدن ساحل می‌شود. این ساحل زیبای نقره ای در شمال غربی جزیره لارک واقع شده و اتفاقا یکی از جذاب ترین تفریحاتی که می توان در آب‌های آن داشت، غواصی است.
لطفا مراقب باشیم
لارك از دیگر جزیره‌های تنگه هرمز، مهجورتر است و امروزه برخلاف سال‌های پررونق گذشته، تنها گردشگرانی كه راه خود را گم می‌كنند، از لارك سر در می‌آورند. حالا باید امیدوار بود كه گذر مسافران و گردشگران به جزیره لارك بیفتد و مردم جزیره از ورود آنها سودی ببرند، اما كاش قبل از سفر به جزیره مراقب رفتارهایمان باشیم. جزیره این روزها خالی از زباله است و حضور پرندگان در جای جای آن نشان از امنیت كامل دارد؛ لطفا اگر گذرتان به لارك افتاد، دقت كنید نه امنیت و آرامش پرندگان و سلامت محیط زیست آسیب ببیند و نه لطمه‌ای به فرهنگ لاركی‌ها وارد شود.
ضمیمه نوجوانه
تیتر خبرها
