مروری بر رویدادهای هنر و ادبیات در هفتهای که گذشت
پروژه دعوا انداختن بین بزرگان
چهرههای هفته
نه قهرمان، نه ضد قهرمان
معلوم نیست کی قرار است از این قضاوتهای عجولانه و بیرحمانه دست برداریم. سر هر بزنگاهی، بزرگی را پیدا میکنیم و طوری از خجالتش درمیآییم که آدم را ترس برمیدارد. یعنی پشت آدم به لرزه میافتد که وقتی ملت با این بزرگان چنین میکنند، در چنین بزنگاههایی با کوچکانی چون ما چه خواهند کرد که ما صید لاغریم.
اخیرا نامهای منتشر شد با امضای تعدادی از سینماگران خطاب به رئیس قوهقضاییه با این محتوا که حواستان به سیدمحمد امامی، تهیهکنندهای که به اتهام مالی در زندان است، باشید. انتقادها که بالا گرفت مبنی بر اینکه چرا از متهمی چنین بدنام دفاع کردهاید، برخی از صاحبان امضاها، امضایشان را تکذیب کردند و در این میان کیانوش عیاری تکذیب نکرد و توضیح داد. ما کاری به اینکه توضیحاتش قانعکننده بود یا نه نداریم. فقط معتقدیم این میزان از هجمه و هتاکی علیه او که به گردن سینما حق دارد و شرافتش را بارها ثابت کرده، منطقی نیست.
آدم یاد روزهای جشنواره فیلم فجر اخیر میافتد که هر کس تحریم میکرد قهرمان بود و هرکس شرکت میکرد ضدقهرمان. به منطقهای هیچیک از دو دسته هم گوش فرا نسپردیم. یک لحظه آرام نگرفتیم و منطقهایی را که او بابت اقدامش برمیشمرد، نشنیدیم تا خدای ناکرده نکند به این نتیجه برسیم، نکند ما اشتباه فکر میکنیم در این باره.
اما بگوییم درباره ضلعی دیگر از این رفتار مرسومِ متاسفانه مسموم که همیشه برای برساختن دوگانهای از مد افتاده و کلیشهای ترسیم میشود. اینکه وقتی کسی را به عنوان ضدقهرمان معرفی میکنیم، قصهمان برای هرچه دراماتیکتر شدن، نیاز به قهرمان هم دارد. چه کسی هم بهتر از مسعود کیمیایی که هم به فیلمهایش و هم به خودش میآید قهرمان هر روایتی باشد. این بار او را گذاشتیم جلوی کیانوش عیاری و گفتیم به او پیشنهادی میلیاردی شده که نامه حمایت از آقای تهیهکننده را امضا کند و نکرده؛ درود به شرفش گفتیم و بازهم آتش ناسزاهایمان به عیاری را گرانتر و داغتر کردیم. کیمیایی البته باهوش است و خودش وارد زمین این بازی که وجهالمنازعه دیگران با عیاری باشد نشد. هر دویشان بسیار قابل احترامند. عمرشان دراز باد و سایهشان بر سر سینمای ما مستدام.
خداحافظی همیشگی با...
پرکاری سرطان در روزگار کرونا
حسن انوشه، نویسنده، پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی و سرپرست گروه نویسندگان دانشنامه ادب فارسی را اول هفته، در سن ۷۵سالگی به دلیل بیماری سرطان از دست دادیم.
سیامک شایقی، کارگردان 65 ساله سینما هم دیروز چهارشنبه به همین دلیل درگذشت؛ لعنت به سرطان که در این روزهای سلطه کووید- 19 بر همه بیماریها هم، دستبردار نیست.
آنسوی دنیا هم، همزمان با درگذشت شایقی، آن سالیوان انیماتور معروف آثار دیزنی مثل «شیرشاه» و «پری کوچک دریایی» در 91 سالگی بر اثر ابتلا به بیماری کووید- 19 درگذشت.
توصیههای هفته
همچنان در خانه بمانیم
محمدعلی کشاورز، بازیگر: عزیزانم یادمان بماند که این بلای همهگیر چه به ما می آموزد؟ این شرایط سخت تلنگری است برای تمام انسانها؛ تمام انسانهای فراموشکار! برای ما که عزیزترین و زیباترین لحظههای زندگی را در کنار خود داریم و قدر نمی دانیم. روزهای زیبا می آید.
ایکاش یادمان بماند از این پس با طبیعت مهربان تر باشیم، باهم مهربان تر باشیم. قدر تک تک ثانیه های حضور عزیزان و دوستان مان را بدانیم.
غلامحسین لطفی، کارگردان و بازیگر: قبل از شیوع کرونا هم چندان پیشنهادی برای کار نداشتم، حالا که همهچیز تعطیل است. ویروس کرونا شوخی بردار نیست و مردم تا ریشه کن شدن این بیماری در خانه بمانند. نمیشود به راحتی به زندگی معمول مثل سابق پرداخت، بلکه باید خیلی چیزها را رعایت کرد.
رویداد مهم هفته
خروج موفق حاتمیکیا
از سالن سینما
بیستمین اثر ابراهیم حاتمیکیا در حالی گزینه اول نخستین اکران آنلاین در سینمای ایران شد که به علت شیوع ویروس کرونا، سینماهای کشور از اسفند 98 تعطیل بود و جدلها درباره اکران نوروزی فیلمهای جشنواره را دود کرد و به هوا فرستاد. حالا با گذشت یکماه از سال جدید و با توجه به اینکه هیچ افق روشنی درباره اتمام این دوره بیماری مشخص نشده است، فیلمهای بسیاری نوبت نامعلوم اکرانشان را انتظار میکشند. شاید همین سردرگمی بود که مسؤولان را به این فکر انداخت که اکران تازهای را به مردم در خانه مانده معرفی کنند. «خروج» حاتمیکیا در حالی اکران شد که به شکل پایلوت برای اقبال چنین اکرانهایی برای مردم مورد آزمون قرار میگرفت.
اما هنوز دلهره سینماگران درباره موفقیت چنین اکرانهایی چندان طولانی نشده بود که پس از گذشت ۲۴ ساعت از اکران آنلاین فیلم توسط دو پلتفرم فیلیمو و نماوا آمار فروش بلیت این فیلم دریچه تازهای را به سوی سینماگران باز کرد. ۳۳ هزار و ۹۹۵ بلیت در
۲۴ ساعت ابتدایی اکران آنلاین خروج و درآمدی بیش از ۴۰۷ میلیون تومان چیزی نبود که انتظارش را داشتند. این عدد نشان میداد با در نظر گرفتن تعداد تماشاگر در شبکه خانگی یعنی در نظر گرفتن حداقل دو تا پنج تماشاگر به ازای یک بلیت، دسترسی ششساعته به محتوا و امکان تماشای خانوادگی، مجموع تعداد تماشاگران فیلم خروج حداقل ۸۵ هزار نفر است.
نتیجهای که هرچند در ابتدا از این رو که آزمونی است غیرقابل پیشبینی، اقدام شجاعانهای برای ابراهیم حاتمیکیا محسوب میشد که آغازگر این جریان بوده است، اما کمکم صف علاقهمندان به چنین اکرانهایی را بلند و بلندتر کرد. حالا بسیاری از مخالفان اکران آنلاین، میخواهند هر طور شده فیلمهای خود را که از اکران بازمانده، آنلاین اکران کنند.
در قرنطینه هفته
بوچلی در اتاق، یانی در نشیمن
انگار روزگار هیچگاه از صدا و موسیقی خالی نخواهد ماند. در حالی که وضعیت قرمز شهرهای دنیا سازها و صداها را خانهنشین کرده، اما کم نیستند کسانی که این سکوت را تاب نیاورده و آن را با صدایشان شکستهاند. از موسیقیدانان تازهکار تا خوانندگان و موسیقیدانان نامداری چون بوچلی و یانی که این هفته را با ساز و صدای خود از انزوا بیرون کشیدند. پروژه خانگیِ «جاده ابریشم» هم در این راه بود هرچند یکی از مهمترین اعضای این گروه یعنی کیهان کلهر از اجرای زنده آن جا ماند.
در ابتدا این بوچلی، خواننده معروف اپرا بود که با برگزاری کنسرتی آنلاین رکورد پنجمیلیون بیننده آنلاین و 32 میلیون بیننده در ۲۴ ساعت را در شبکه اجتماعی یوتیوب ثبت کرد. این خواننده ایتالیایی ۲۴ فروردین، همزمان با روز عید پاک مسیحی کنسرت آنلاین خود را در کلیسای جامع شهر میلان برگزار کرد. اما شمار بینندگان این کنسرت یک ساعت و نیمه، با عنوان «موسیقی برای امید» از مهمترین رویدادهای فرهنگی دوران شیوع ویروس کرونا تا به امروز بوده است.
هفته پایانی فروردین
روزهای آخر ماه اول بهار
گاهی هم فارغ از کرونا!
اینطور نیست که همه شوون ادبیات و هنر در ایران و جهان ذیل تاثیر شیوع ویروس کرونا قرار گرفته باشد. البته که فینفسه همه چیز حالا در جهان از این بلا تاثیر گرفته، اما اینجا گاهی هم رفتهایم سراغ رویدادهایی که روی خط زمان، فارغ از دغدغه اصلی این روزها، در جریان بودهاند.
یکشنبه، 24 فروردین
سینما
فصل تازه سینمای ایران
اکران آنلاین برای نخستین بار در تاریخ سینمای ایران، با فیلم «خروج» ابراهیم حاتمیکیا کلید خورد؛ همهچیز مهیا بود تا ماجرا پرسروصدا شود... هم اتفاق، اتفاق تازه و مناقشهبرانگیزی بود و هم نام حاتمیکیا کافی است تا موافقان و مخالفان در هر مقولهای، صف بکشند و سر و صدا راه بیندازند.
شنبه، 23 فروردین
سینما
نامه جنجالی
اول هفته متن نامه تعدادی از سینماگران خطاب به رئیس قوه قضاییه منتشر شد که طی آن، آنان از آیتا... رئیسی خواستند سیدمحمد امامی، تهیهکننده سینما را که متهم به فساد اقتصادی است، از زندان آزاد کند. این نامه، حواشی و واکنشهای بسیاری برانگیخت. در بخش «چهرههای هفته»، از زاویهای دیگر به این ماجرا پرداختهایم.
دوشنبه، 25 فروردین
موسیقی
جاماندن کلهر از اجرای پروژه تازه
«جاده ابریشم» در قرنطینه
ابتدا اعلام شد کیهان کلهر در اجرای زنده پروژه موسیقی «جادهابریشم» حاضر خواهد بود؛ اجرایی که هر یک از اعضای گروه قرار بود به صورت زنده از خانههایشان، آن را ترتیب دهند اما کلهر خبر داد حضورش در این اجرای آنلاین میسر نشده است. از همین رو او یکی از اجراهایش را در اختیار گروه موسیقی ملل «جاده ابریشم» قرار داد که در صفحه اینستاگرامی این گروه پخش شد.
سهشنبه، 26 فروردین
تجسمی
کرونا در تخیل بچهها
لیلی گلستان که مدیر گالری گلستان است، در این روز خبر داد در ایام قرنطینه خانگی که به دلیل شیوع ویروس کرونا صورت گرفته، یک مسابقه نقاشی برای کودکان زیر ده سال با عنوان «قرنطینه» طراحی و کلی هم ایمیل از بچهها دریافت کردهاست. قرار است گلستان هیات داورانی انتخاب کند و به بچهها جایزه بدهد.
چهارشنبه، 27 فروردین
ادبیات
بایرامی به روایت آذری
رمان «مردگان باغ سبز» نوشته محمدرضا بایرامی که پیش از این به زبان روسی نیز ترجمه و منتشر شده بود، این بار با همکاری آژانس ادبی و ترجمه پل، ترجمه و در جمهوری آذربایجان منتشر شد.
نه قهرمان، نه ضد قهرمان
معلوم نیست کی قرار است از این قضاوتهای عجولانه و بیرحمانه دست برداریم. سر هر بزنگاهی، بزرگی را پیدا میکنیم و طوری از خجالتش درمیآییم که آدم را ترس برمیدارد. یعنی پشت آدم به لرزه میافتد که وقتی ملت با این بزرگان چنین میکنند، در چنین بزنگاههایی با کوچکانی چون ما چه خواهند کرد که ما صید لاغریم.
اخیرا نامهای منتشر شد با امضای تعدادی از سینماگران خطاب به رئیس قوهقضاییه با این محتوا که حواستان به سیدمحمد امامی، تهیهکنندهای که به اتهام مالی در زندان است، باشید. انتقادها که بالا گرفت مبنی بر اینکه چرا از متهمی چنین بدنام دفاع کردهاید، برخی از صاحبان امضاها، امضایشان را تکذیب کردند و در این میان کیانوش عیاری تکذیب نکرد و توضیح داد. ما کاری به اینکه توضیحاتش قانعکننده بود یا نه نداریم. فقط معتقدیم این میزان از هجمه و هتاکی علیه او که به گردن سینما حق دارد و شرافتش را بارها ثابت کرده، منطقی نیست.
آدم یاد روزهای جشنواره فیلم فجر اخیر میافتد که هر کس تحریم میکرد قهرمان بود و هرکس شرکت میکرد ضدقهرمان. به منطقهای هیچیک از دو دسته هم گوش فرا نسپردیم. یک لحظه آرام نگرفتیم و منطقهایی را که او بابت اقدامش برمیشمرد، نشنیدیم تا خدای ناکرده نکند به این نتیجه برسیم، نکند ما اشتباه فکر میکنیم در این باره.
اما بگوییم درباره ضلعی دیگر از این رفتار مرسومِ متاسفانه مسموم که همیشه برای برساختن دوگانهای از مد افتاده و کلیشهای ترسیم میشود. اینکه وقتی کسی را به عنوان ضدقهرمان معرفی میکنیم، قصهمان برای هرچه دراماتیکتر شدن، نیاز به قهرمان هم دارد. چه کسی هم بهتر از مسعود کیمیایی که هم به فیلمهایش و هم به خودش میآید قهرمان هر روایتی باشد. این بار او را گذاشتیم جلوی کیانوش عیاری و گفتیم به او پیشنهادی میلیاردی شده که نامه حمایت از آقای تهیهکننده را امضا کند و نکرده؛ درود به شرفش گفتیم و بازهم آتش ناسزاهایمان به عیاری را گرانتر و داغتر کردیم. کیمیایی البته باهوش است و خودش وارد زمین این بازی که وجهالمنازعه دیگران با عیاری باشد نشد. هر دویشان بسیار قابل احترامند. عمرشان دراز باد و سایهشان بر سر سینمای ما مستدام.
خداحافظی همیشگی با...
پرکاری سرطان در روزگار کرونا
حسن انوشه، نویسنده، پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی و سرپرست گروه نویسندگان دانشنامه ادب فارسی را اول هفته، در سن ۷۵سالگی به دلیل بیماری سرطان از دست دادیم.
سیامک شایقی، کارگردان 65 ساله سینما هم دیروز چهارشنبه به همین دلیل درگذشت؛ لعنت به سرطان که در این روزهای سلطه کووید- 19 بر همه بیماریها هم، دستبردار نیست.
آنسوی دنیا هم، همزمان با درگذشت شایقی، آن سالیوان انیماتور معروف آثار دیزنی مثل «شیرشاه» و «پری کوچک دریایی» در 91 سالگی بر اثر ابتلا به بیماری کووید- 19 درگذشت.
توصیههای هفته
همچنان در خانه بمانیم
محمدعلی کشاورز، بازیگر: عزیزانم یادمان بماند که این بلای همهگیر چه به ما می آموزد؟ این شرایط سخت تلنگری است برای تمام انسانها؛ تمام انسانهای فراموشکار! برای ما که عزیزترین و زیباترین لحظههای زندگی را در کنار خود داریم و قدر نمی دانیم. روزهای زیبا می آید.
ایکاش یادمان بماند از این پس با طبیعت مهربان تر باشیم، باهم مهربان تر باشیم. قدر تک تک ثانیه های حضور عزیزان و دوستان مان را بدانیم.
غلامحسین لطفی، کارگردان و بازیگر: قبل از شیوع کرونا هم چندان پیشنهادی برای کار نداشتم، حالا که همهچیز تعطیل است. ویروس کرونا شوخی بردار نیست و مردم تا ریشه کن شدن این بیماری در خانه بمانند. نمیشود به راحتی به زندگی معمول مثل سابق پرداخت، بلکه باید خیلی چیزها را رعایت کرد.
رویداد مهم هفته
خروج موفق حاتمیکیا
از سالن سینما
بیستمین اثر ابراهیم حاتمیکیا در حالی گزینه اول نخستین اکران آنلاین در سینمای ایران شد که به علت شیوع ویروس کرونا، سینماهای کشور از اسفند 98 تعطیل بود و جدلها درباره اکران نوروزی فیلمهای جشنواره را دود کرد و به هوا فرستاد. حالا با گذشت یکماه از سال جدید و با توجه به اینکه هیچ افق روشنی درباره اتمام این دوره بیماری مشخص نشده است، فیلمهای بسیاری نوبت نامعلوم اکرانشان را انتظار میکشند. شاید همین سردرگمی بود که مسؤولان را به این فکر انداخت که اکران تازهای را به مردم در خانه مانده معرفی کنند. «خروج» حاتمیکیا در حالی اکران شد که به شکل پایلوت برای اقبال چنین اکرانهایی برای مردم مورد آزمون قرار میگرفت.
اما هنوز دلهره سینماگران درباره موفقیت چنین اکرانهایی چندان طولانی نشده بود که پس از گذشت ۲۴ ساعت از اکران آنلاین فیلم توسط دو پلتفرم فیلیمو و نماوا آمار فروش بلیت این فیلم دریچه تازهای را به سوی سینماگران باز کرد. ۳۳ هزار و ۹۹۵ بلیت در
۲۴ ساعت ابتدایی اکران آنلاین خروج و درآمدی بیش از ۴۰۷ میلیون تومان چیزی نبود که انتظارش را داشتند. این عدد نشان میداد با در نظر گرفتن تعداد تماشاگر در شبکه خانگی یعنی در نظر گرفتن حداقل دو تا پنج تماشاگر به ازای یک بلیت، دسترسی ششساعته به محتوا و امکان تماشای خانوادگی، مجموع تعداد تماشاگران فیلم خروج حداقل ۸۵ هزار نفر است.
نتیجهای که هرچند در ابتدا از این رو که آزمونی است غیرقابل پیشبینی، اقدام شجاعانهای برای ابراهیم حاتمیکیا محسوب میشد که آغازگر این جریان بوده است، اما کمکم صف علاقهمندان به چنین اکرانهایی را بلند و بلندتر کرد. حالا بسیاری از مخالفان اکران آنلاین، میخواهند هر طور شده فیلمهای خود را که از اکران بازمانده، آنلاین اکران کنند.
در قرنطینه هفته
بوچلی در اتاق، یانی در نشیمن
انگار روزگار هیچگاه از صدا و موسیقی خالی نخواهد ماند. در حالی که وضعیت قرمز شهرهای دنیا سازها و صداها را خانهنشین کرده، اما کم نیستند کسانی که این سکوت را تاب نیاورده و آن را با صدایشان شکستهاند. از موسیقیدانان تازهکار تا خوانندگان و موسیقیدانان نامداری چون بوچلی و یانی که این هفته را با ساز و صدای خود از انزوا بیرون کشیدند. پروژه خانگیِ «جاده ابریشم» هم در این راه بود هرچند یکی از مهمترین اعضای این گروه یعنی کیهان کلهر از اجرای زنده آن جا ماند.
در ابتدا این بوچلی، خواننده معروف اپرا بود که با برگزاری کنسرتی آنلاین رکورد پنجمیلیون بیننده آنلاین و 32 میلیون بیننده در ۲۴ ساعت را در شبکه اجتماعی یوتیوب ثبت کرد. این خواننده ایتالیایی ۲۴ فروردین، همزمان با روز عید پاک مسیحی کنسرت آنلاین خود را در کلیسای جامع شهر میلان برگزار کرد. اما شمار بینندگان این کنسرت یک ساعت و نیمه، با عنوان «موسیقی برای امید» از مهمترین رویدادهای فرهنگی دوران شیوع ویروس کرونا تا به امروز بوده است.
اما این صدا هنوز از گوش مردم دنیا محو نشده بود که 27 فروردین، «یانی» طبق وعدهای که به هواداران خود داده بود، به صورت زنده در فضای مجازی حاضر شد و برای دقایقی در یک اجرای خانگی برای مردم دنیا پیانو نواخت. «یانیس کریسومالیس» ـ معروف به یانی ـ با ضبط تصویری از پیانوی خود که نور آفتاب به روی آن افتاده بود، در مدت 9 دقیقه آرامش را به بینندگان خود در سراسر جهان هدیه کرد. خصوصا اینکه در ابتدا به رویای بسیاری از آنان دامن زده و گفته بود: «بیایید وانمود کنیم که در اتاق نشیمن خانه شما هستیم و قرار است من برایتان پیانو بنوازم؛ برای همه شما در سراسر دنیا به صورت همزمان. به نظر جالب میآید مگر نه؟» نواختن قطعهای که شاید هرکدام از ما بارها شنیده بودیم اما نهآنقدر نزدیک و در ارتباط با جهانی خالیشده از هر صدای ناکوک.
هفته پایانی فروردین
روزهای آخر ماه اول بهار
گاهی هم فارغ از کرونا!
اینطور نیست که همه شوون ادبیات و هنر در ایران و جهان ذیل تاثیر شیوع ویروس کرونا قرار گرفته باشد. البته که فینفسه همه چیز حالا در جهان از این بلا تاثیر گرفته، اما اینجا گاهی هم رفتهایم سراغ رویدادهایی که روی خط زمان، فارغ از دغدغه اصلی این روزها، در جریان بودهاند.
یکشنبه، 24 فروردین
سینما
فصل تازه سینمای ایران
اکران آنلاین برای نخستین بار در تاریخ سینمای ایران، با فیلم «خروج» ابراهیم حاتمیکیا کلید خورد؛ همهچیز مهیا بود تا ماجرا پرسروصدا شود... هم اتفاق، اتفاق تازه و مناقشهبرانگیزی بود و هم نام حاتمیکیا کافی است تا موافقان و مخالفان در هر مقولهای، صف بکشند و سر و صدا راه بیندازند.
شنبه، 23 فروردین
سینما
نامه جنجالی
اول هفته متن نامه تعدادی از سینماگران خطاب به رئیس قوه قضاییه منتشر شد که طی آن، آنان از آیتا... رئیسی خواستند سیدمحمد امامی، تهیهکننده سینما را که متهم به فساد اقتصادی است، از زندان آزاد کند. این نامه، حواشی و واکنشهای بسیاری برانگیخت. در بخش «چهرههای هفته»، از زاویهای دیگر به این ماجرا پرداختهایم.
دوشنبه، 25 فروردین
موسیقی
جاماندن کلهر از اجرای پروژه تازه
«جاده ابریشم» در قرنطینه
ابتدا اعلام شد کیهان کلهر در اجرای زنده پروژه موسیقی «جادهابریشم» حاضر خواهد بود؛ اجرایی که هر یک از اعضای گروه قرار بود به صورت زنده از خانههایشان، آن را ترتیب دهند اما کلهر خبر داد حضورش در این اجرای آنلاین میسر نشده است. از همین رو او یکی از اجراهایش را در اختیار گروه موسیقی ملل «جاده ابریشم» قرار داد که در صفحه اینستاگرامی این گروه پخش شد.
سهشنبه، 26 فروردین
تجسمی
کرونا در تخیل بچهها
لیلی گلستان که مدیر گالری گلستان است، در این روز خبر داد در ایام قرنطینه خانگی که به دلیل شیوع ویروس کرونا صورت گرفته، یک مسابقه نقاشی برای کودکان زیر ده سال با عنوان «قرنطینه» طراحی و کلی هم ایمیل از بچهها دریافت کردهاست. قرار است گلستان هیات داورانی انتخاب کند و به بچهها جایزه بدهد.
چهارشنبه، 27 فروردین
ادبیات
بایرامی به روایت آذری
رمان «مردگان باغ سبز» نوشته محمدرضا بایرامی که پیش از این به زبان روسی نیز ترجمه و منتشر شده بود، این بار با همکاری آژانس ادبی و ترجمه پل، ترجمه و در جمهوری آذربایجان منتشر شد.