(علی ای همای رحمت) را اولین بار كه سرود؟

فردا ۱۶ مرداد و روز عید غدیر است

(علی ای همای رحمت) را اولین بار كه سرود؟



شاید مشهورترین شعری كه برای امیرالمومنین علی (ع) سروده‌شده و احتمالا همه ایرانی‌ها آن را حفظ باشند، غزل (علی ای همای رحمت) از شهریار باشد. اما جالب است بدانید كه شهریار این شعر را از شاعری دیگر الهام گرفته است.
شهریار در این غزل معروف خود، به استقبال شعری از «مفتون همدانی» رفته‌ است و مقایسه این دو سروده نشان می‌دهد كه شعر مفتون همدانی «طفلی نارس» بود كه قریحه كم‌نظیر شهریار و قدرت ادبی بی‌نظیر او، آن را به «جوانی برومند و بارور» تبدیل كرده است. جواد محقق، شاعر و پژوهشگر چند سال پیش ادعا كرده بود كه شعر شهریار عینا در دیوان شاعر دیگری وجود دارد كه باید گفت این شاعر همان مفتون همدانی است اما این ادعا صحیح نیست. میان این شعر و سروده مرحوم شهریار، تفاوت‌های بنیادینی وجود دارد و هرگونه شائبه سرقت و انتحال از ساحت شهریار شعر ایران مبراست. اگرچه براساس قرائن شعری، مرحوم استاد شهریار به استقبال این شعر رفته است، ولی این «اقتباس ادبی» در برابر استقبال بی‌نظیر دل‌های شیعیان و ایرانیان از سروده شهریار، ارزشی برای مطرح شدن ندارد.برخی اصطلاحات و عبارات موجود در سروده مفتون همدانی از باب استقبال ادبی، در شعر مرحوم استاد شهریار نیز تكرار شده است. برای مثال ابیات زیر را ببینید:
مفتون: علی ای همای وحدت تو چه مظهری خدا را / كه خدا نمود زینت به تو تخت انّما را
شهریار: علی ای همای رحمت تو چه آیتی خدا را / كه به ماسوا فكندی همه سایه هما را
مفتون: علی ای كه داد احمد به كفت لوای حمدش /كه علم كند یدا... به دو عالم آن لوا را
شهریار: به‌جز از علی كه آرد پسری ابوالعجایب / كه علم كند به عالم شهدای كربلا را
مورخان، مفتون همدانی را انسانی آزاده، عرفان مشرب و پاکدل معرفی کرده‌اند. عشق به ساحت امام علی(ع) از اشعار او متجلی است؛ ولی مطالعه آثارش نشان می‌دهد که سروده‌های او دارای ضعف تألیف بسیار است؛ چنان‌چه مرحوم ابراهیم صفایی، از مورخان ادبی و نزدیکان مفتون، سروده‌های او را «دارای اصطلاحات بسیار نامأنوس» معرفی کرده است؛ بنابراین مقایسه شعر او با اشعار شهریار به عنوان یکی از سرآمدان غزل فارسی، امری نادرست و اشتباه است. به راستی که غزل «همای رحمت» آیینه‌دار تاریخ تشیّع در ایران است و نباید با طرح مجادلات غیرضروری، دامن سلطان غزل ایران را به این قبیل مناقشات ناخوش آلوده کرد.