شانس زیاد دستیابی به واكسن كرونا
یادداشت: دكتر كیهان آزادمنش مدیر گروه ویروسشناسی انستیتوپاستور
حدود 90 سال از عمر خانواده ویروس كرونا در جهان میگذرد و تا به حال واكسنی برای آن كشف نشده است. درباره بسیاری از بیماریها هم ما به واكسن دست پیدا نكردهایم، اما نمیتوانیم به طور قطع بگوییم كه برای كرونا هم واكسنی نیست؛ برای سرخك، سرخجه، اوریون و سرطان دهانه رحم واكسن وجود دارد، برای بیماری آنفلوآنزا، هر سال باید واكسن جدیدی بسازیم، هر بیماری خصوصیاتی دارد و بسته به خصوصیاتی كه در ویروس كرونا وجود دارد، میتوانیم بگوییم كه شانس دستیابی به واكسن كرونا زیاد است. ممكن است كه كشف و ساخت واكسنی حدود 7 تا 15سال، زمان ببرد. برای ویروسی كه عمرش حدود 7 ماه است، تلاشها زیادی برای تولید واكسن شده است. 165 شركت و گروه از دانشمندان در جهان، در حال تلاش برای كشف و تولید واكسن كرونا هستند، گروههایی كه زیرنظر سازمان بهداشت جهانی در حال فعالیت هستند و تمام یافتههای اثربخش خود را به آنها گزارش میدهند. در میان این گروهها، واكسن 32 گروه، وارد فاز آزمایش انسانی شده كه تعدادی از آنها ممكن است، به موفقیت برسند.
نه درباره واكسن كرونا كه درباره تولید همه واكسنها، ممكن است كه واكسنی تمام مراحل تولید و همه مراحل آزمایشات انسانی را با موفقیت پشت سر بگذارد و وارد فاز تولید صنعتی هم بشود، اما در عمل، بعد از تولید صنعتی و در استفاده در جامعه كارایی اثربخشی از خود نشان ندهد. در این مرحله هم میتوانیم بگوییم كه واكسن تولیدی، ناموفق عمل كرده است. درباره تولید واكسن كرونا در ایران هم ممكن است كه این شرایط وجود داشته باشد، درست مانند شرایطی كه در كشورهای دیگر هم است. چند گروه همزمان كار را شروع كردند و حالا دو گروه وارد فاز آزمایش انسانی شدهاند. هرچند كه در ایران تولید واكسن كمی دیرتر از بقیه كشورها شروع شد، اما حالا در مقایسه با كشورهای دیگر، در مرحله مشابهی از آنها قرار داریم.
حقیقت این است كه سابقه تولید واكسن در ایران طولانی است و بیش از 50 سال از عمر تولید واكسن در ایران میگذرد و در این مدت هم خیلی خوب و موفق عمل كردهایم. ما حتی دانش تولید واكسنهای نوتركیب و نوپدید را هم داریم، دانشی كه شاید در كشورهای دیگر وجود نداشته باشد.
به عنوان مثال نتایج تست بالینی واكسن هپاتیت در ایران خوب بوده است، با همه تجربیاتی كه داریم و سابقه موفقی كه در تولید واكسنهای قبلی داریم، دستیابی به واكسن كرونا در ایران دور از ذهن نیست.