پروفسور نادر انتصار، استاد دانشگاه آلاباما در گفتوگوی اختصاصی با جامجم:
جهان موردنظر ترامپ، کاملا خیالی است
چالش بر سر قدرت سخت و قدرت نرم آمریکا در جهان امروز همچنان ادامه دارد. بیشتر تحلیلگران آمریکایی معتقدند واشنگتن باید پایان دوران نظام تکقطبی و هژمونی خود را در جهان پذیرفته و به قواعد بازی جدید در دنیا تن دهد. حتی افرادی مانند بیل کلینتون و جیمی کارتر، روسایجمهور پیشین آمریکا تأکید کردهاند دوران یکهتازی واشنگتن ( پس از جنگ سرد) به پایان رسیده و دیگر نمیتوان از این زاویه به معادلات بینالمللی نگریست. در این خصوص با پروفسور نادر انتصار، استاد علوم سیاسی دانشگاه آلاباما و تحلیلگر برجسته مسائل بینالملل گفتوگویی داشتهایم.
برخی نظریهپردازان روابط بینالملل معتقدند قدرت اقتصادی چین قابلتعمیم به قدرت نظامی نیست. به این معنا که قدرتیابی چین در عرصه اقتصادی به معنای قدرتیابی در عرصه نظامی نیست. ارزیابی شما چیست؟
من با این ارزیابی تا اندازهای در زمان کنونی موافقم. البته چین قدرت نظامی خود را افزایش داده است و در این روند اقدامات بیشتری خواهد کرد تا بتواند در منطقه خود ابرقدرت اول باشد و جلوی جاهطلبیهای آمریکا را بگیرد. ولی چین تاکنون دنبال قدرتیابی در عرصه نظامی در سطح جهانی نبوده و روی قدرتیابی در عرصه اقتصادی تمرکز کرده و در این مورد موفق بوده است.
یکی از راهکارهای آمریکا برای مهار چین، اعمال نظم اقتصادی موردنظر خود یعنی رژیمهای تجاری بود. یکی از این رژیمها که هدف مهار چین را هم دنبال میکرد مشارکت ترانس پاسیفیک بود که در دوره اوباما منعقدشده بود. اوباما زمانی که این پیمان تجاری- که بزرگترین پیمان تجارت آزاد بود- را امضا میکرد عنوان کرد با این پیمان اجازه نخواهیم داد چین نظم اقتصادی آسیا را در قرن21 تعیین کند. اما ترامپ از این پیمان خارج شد. راهکار ترامپ در مهار چین، جنگ تجاری مستقیم بود و رویکرد دوجانبه را دنبال کرد. به نظر شما رویکرد آمریکا در مهار اقتصادی چین جواب میدهد؟
آمریکا بهتنهایی قادر به مهار اقتصادی چین نخواهد بود. چین یک ابرقدرت اقتصادی در جهان امروز است و ترامپ نمیتواند با قلدر بازی و اخذ سیاست فشار حداکثری یا تحریمی چین را مهار اقتصادی کند. در اینجا لازم است موضوعی را مدنظر قرار دهیم. اینکه آمریکا، چه در صورت پیروزی ترامپ و چه در صورت شکست او و پیروزی بایدن، بخواهد همین سیاستهای کنونی خود را در مقابل چین دنبال کند به انزوای خود در سطح جهانی افزایش خواهد داد و شکست سیاست اقتصادی خود را در مقابل چین شاهد خواهد بود.
با احیای جاده ابریشم شاهد حاکم شدن احتمالی نظم چینی در روابط اقتصادی بینالمللی خواهیم بود. چین اعلام کرده درصدد تحمیل الگوی توسعه خود به کشورهای دیگر نیست. این در حالی بود که الگوی توسعه اقتصاد لیبرال درصدد تحمیل خود به سایر کشورها بود. به نظر شما مؤلفههای الگوی توسعه اقتصادی چین چیست؟
همانگونه که دولت چین اعلام کرده است، پکن درصدد تحمیل الگوی توسعه خود به کشورهای دیگر نیست. سیاست چین همواره بر این بناشده که هر کشوری باید طبق شرایط خاص خود الگوی توسعه خود را تنظیم کند.
برخلاف کشورهای غربی، بهخصوص آمریکا که الگوی توسعه اقتصاد لیبرال را به کشورهای دیگر تحمیل میکنند، چین الگوی مشخصی را برای روابط خود با کشورهای دیگر در نظر نمیگیرد. آنچه برای چین مهم است، کاربری اقتصادی است و نه یک الگوی مکتبی.
پروفسور جوزف نای معتقد است ایالات متحده آمریکا در حال حاضر از نظر قدرت نرم ضعیف شده و چین در این عرصه قوی شده است. این در حالی بود که پیش از این معمولاً صحبت از این میشد که چین در عرصه قدرت نرم به جایگاه آمریکا نخواهد رسید و موضوعاتی از قبیل سنخ نظام سیاسی چین(اقتدارگرایی)، زبان چینی و... به عنوان این موانع عنوان میشد، اما اکنون چین در این عرصه چنان است که جوزف نای از آن به عنوان تهدید یاد میکند. از سوی دیگر حتی دولت ترامپ فعالیت نرمافزار تیک تاک- که نرمافزاری چینی است- را در آمریکا ممنوع کرده که این با ادعای آزادی بیان از سوی واشنگتن همخوانی ندارد. به نظر شما دلیل قوتگرفتن قدرتنرم چین چیست؟
من با پروفسور جوزف نای که یکی از نظریهپردازان مهم در مورد نقش قدرتنرم در روابط بینالملل است موافقم که قدرتنرم آمریکا در دنیای امروز ضعیف شده است؛ البته این روند لزوما با رویکارآمدن ترامپ شروع نشده ولی ترامپ با سیاستهای خود و یاغیگری و قلدری در سطح جهانی به تضعیف قدرت نرم آمریکا کمک کرده است. بنابراین کشورهای دیگر از جمله چین سعی داشتهاند که خلأ موجود را پر کنند و از طریق قدرتنرم جایگاه بینالمللی خود را تقویت کنند. جهانی را که ترامپ در نظر دارد یک جهان خیالی است که فقط در مغز او و طرفداران متعصب او وجود دارد و بیشتر به افسانه نگری شباهت دارد تا یک دنیای حقیقی. آن آمریکایی که آنها در موردش حرف میزنند و امید به احیا آن دارند دنیای خواب و خیال است نه آنچه امروز وجود دارد.
در پروژه احیای جادهابریشم حدود 65کشور به طور مستقیم درگیر این پروژه میشوند. این پروژه بزرگترین پروژه اقتصادی طول تاریخ است. این پروژه تا چه اندازه نظم اقتصادی چین را جهانی میکند؟
پیاده کردن این پروژه عظیم اقتصادی احتیاج به زمان دارد ولی اگر آنطور که برنامهریزیشده پروژه احیای جادهابریشم با موفقیت انجام شود شکی نیست که چین قدرت اقتصادی خود را افزایش خواهد داد و آن کشور را بیشتر به رسیدن به هدف اصلی آن، یعنی رسیدن به ابرقدرتی اقتصادی در جهان سوق خواهد داد.
من با این ارزیابی تا اندازهای در زمان کنونی موافقم. البته چین قدرت نظامی خود را افزایش داده است و در این روند اقدامات بیشتری خواهد کرد تا بتواند در منطقه خود ابرقدرت اول باشد و جلوی جاهطلبیهای آمریکا را بگیرد. ولی چین تاکنون دنبال قدرتیابی در عرصه نظامی در سطح جهانی نبوده و روی قدرتیابی در عرصه اقتصادی تمرکز کرده و در این مورد موفق بوده است.
یکی از راهکارهای آمریکا برای مهار چین، اعمال نظم اقتصادی موردنظر خود یعنی رژیمهای تجاری بود. یکی از این رژیمها که هدف مهار چین را هم دنبال میکرد مشارکت ترانس پاسیفیک بود که در دوره اوباما منعقدشده بود. اوباما زمانی که این پیمان تجاری- که بزرگترین پیمان تجارت آزاد بود- را امضا میکرد عنوان کرد با این پیمان اجازه نخواهیم داد چین نظم اقتصادی آسیا را در قرن21 تعیین کند. اما ترامپ از این پیمان خارج شد. راهکار ترامپ در مهار چین، جنگ تجاری مستقیم بود و رویکرد دوجانبه را دنبال کرد. به نظر شما رویکرد آمریکا در مهار اقتصادی چین جواب میدهد؟
آمریکا بهتنهایی قادر به مهار اقتصادی چین نخواهد بود. چین یک ابرقدرت اقتصادی در جهان امروز است و ترامپ نمیتواند با قلدر بازی و اخذ سیاست فشار حداکثری یا تحریمی چین را مهار اقتصادی کند. در اینجا لازم است موضوعی را مدنظر قرار دهیم. اینکه آمریکا، چه در صورت پیروزی ترامپ و چه در صورت شکست او و پیروزی بایدن، بخواهد همین سیاستهای کنونی خود را در مقابل چین دنبال کند به انزوای خود در سطح جهانی افزایش خواهد داد و شکست سیاست اقتصادی خود را در مقابل چین شاهد خواهد بود.
با احیای جاده ابریشم شاهد حاکم شدن احتمالی نظم چینی در روابط اقتصادی بینالمللی خواهیم بود. چین اعلام کرده درصدد تحمیل الگوی توسعه خود به کشورهای دیگر نیست. این در حالی بود که الگوی توسعه اقتصاد لیبرال درصدد تحمیل خود به سایر کشورها بود. به نظر شما مؤلفههای الگوی توسعه اقتصادی چین چیست؟
همانگونه که دولت چین اعلام کرده است، پکن درصدد تحمیل الگوی توسعه خود به کشورهای دیگر نیست. سیاست چین همواره بر این بناشده که هر کشوری باید طبق شرایط خاص خود الگوی توسعه خود را تنظیم کند.
برخلاف کشورهای غربی، بهخصوص آمریکا که الگوی توسعه اقتصاد لیبرال را به کشورهای دیگر تحمیل میکنند، چین الگوی مشخصی را برای روابط خود با کشورهای دیگر در نظر نمیگیرد. آنچه برای چین مهم است، کاربری اقتصادی است و نه یک الگوی مکتبی.
پروفسور جوزف نای معتقد است ایالات متحده آمریکا در حال حاضر از نظر قدرت نرم ضعیف شده و چین در این عرصه قوی شده است. این در حالی بود که پیش از این معمولاً صحبت از این میشد که چین در عرصه قدرت نرم به جایگاه آمریکا نخواهد رسید و موضوعاتی از قبیل سنخ نظام سیاسی چین(اقتدارگرایی)، زبان چینی و... به عنوان این موانع عنوان میشد، اما اکنون چین در این عرصه چنان است که جوزف نای از آن به عنوان تهدید یاد میکند. از سوی دیگر حتی دولت ترامپ فعالیت نرمافزار تیک تاک- که نرمافزاری چینی است- را در آمریکا ممنوع کرده که این با ادعای آزادی بیان از سوی واشنگتن همخوانی ندارد. به نظر شما دلیل قوتگرفتن قدرتنرم چین چیست؟
من با پروفسور جوزف نای که یکی از نظریهپردازان مهم در مورد نقش قدرتنرم در روابط بینالملل است موافقم که قدرتنرم آمریکا در دنیای امروز ضعیف شده است؛ البته این روند لزوما با رویکارآمدن ترامپ شروع نشده ولی ترامپ با سیاستهای خود و یاغیگری و قلدری در سطح جهانی به تضعیف قدرت نرم آمریکا کمک کرده است. بنابراین کشورهای دیگر از جمله چین سعی داشتهاند که خلأ موجود را پر کنند و از طریق قدرتنرم جایگاه بینالمللی خود را تقویت کنند. جهانی را که ترامپ در نظر دارد یک جهان خیالی است که فقط در مغز او و طرفداران متعصب او وجود دارد و بیشتر به افسانه نگری شباهت دارد تا یک دنیای حقیقی. آن آمریکایی که آنها در موردش حرف میزنند و امید به احیا آن دارند دنیای خواب و خیال است نه آنچه امروز وجود دارد.
در پروژه احیای جادهابریشم حدود 65کشور به طور مستقیم درگیر این پروژه میشوند. این پروژه بزرگترین پروژه اقتصادی طول تاریخ است. این پروژه تا چه اندازه نظم اقتصادی چین را جهانی میکند؟
پیاده کردن این پروژه عظیم اقتصادی احتیاج به زمان دارد ولی اگر آنطور که برنامهریزیشده پروژه احیای جادهابریشم با موفقیت انجام شود شکی نیست که چین قدرت اقتصادی خود را افزایش خواهد داد و آن کشور را بیشتر به رسیدن به هدف اصلی آن، یعنی رسیدن به ابرقدرتی اقتصادی در جهان سوق خواهد داد.