مرگ پای درخت گردو
یکجورهایی هم جنگ است و هم نیست. در این جنگ بهشدت نابرابر که شهریور شروع میشود و تا اواخر مهر ادامه دارد، نه از توپ، تانک، سلاح و خمپاره خبری است و نه حریفی به شکل و هیبت آدم برای جنگیدن وجود دارد؛ اما هر ساله عدهای جان خود را از دست میدهند و بعضی دیگر قطع نخاع یا به شدت مصدوم میشوند. حریف، درخت گردویی است که گردوهایش باید چیدهشود. با اینکه استفاده از روشهای مکانیزه برای برداشت گردو در دنیا رایج شده، ولی در کشور ما هنوز هم بسیاری، قربانی چیدن گردو به روش سنتی هستند. در روش سنتی، گردوچینان از درخت بالا میروند و با چوب بلندی که در دست دارند، شاخههای درخت را از پایینترین تا بالاترین نقطه میتکانند که همین موضوع خطر سقوط از ارتفاع، مرگ، قطع نخاع و سایر مشکلات جسمی را برای آنان در پی دارد. همدان، آذربایجانشرقی و غربی، فارس، کهگیلویه و بویراحمد، خراسانشمالی، مازندران، خراسانرضوی و چند استان دیگر از جمله نقاطی هستند که حوادث ناشی از گردوچینی در آنها بارها گزارش شدهاست. سال 97 در آذرشهر، سه نفر جان خود را براثرگردوچینی از دست دادند. در تویسرکان و به گفته مسعود اکبری، مدیر اداره جهادکشاورزی این شهرستان، هر ساله 10 نفر بهخاطر برداشت گردو از ارتفاع سقوط و فوت میکنند. در همدان و بر اساس آمارهای حبیب معصومی، رئیس اورژانس پیشبیمارستانی و مدیر حوادث دانشگاه علومپزشکی این استان، امسال و تا الان 130 نفر به خاطر گردوچینی مصدوم شده و یک نفر نیز جان خود را از دست دادهاست. محسن جلیل، رئیس اورژانس پیشبیمارستانی و مدیر حوادث استان کهگیلویه بویراحمد هم گفتهاست: امسال و در فصل برداشت گردو، دو نفر در استان جانباختهاند، 51 نفر هم راهی بیمارستان شده و چهار نفر هم در دو سال اخیر قطع نخاع شدهاند. جمعه گذشتههم مرد تهرانی که به باغش در لواسان رفته بود، هنگام گردوچینی از ارتفاع 10 متری سقوط کرد و جان باخت.
اکبر یکی از گردوتکانهایی بود که بهخاطر تکاندن گردو جانش را از دست داد. هنوز هم صدای نالههای جگرخراش دختربزرگشکه میگفت ورودش به دانشگاه را میخواست با او جشن بگیرد در گوش اهالی روستا زنگ میزند. هنوز هم چهره بهتزده دختر کوچکترش که با بغضی خفته در گلو به خواهر و مادرش نگاه میکرد که چطور بر سر و صورت خود چنگ میزنند، در ذهن خیلیها ثبت شدهاست.
رضا هم گردوتکان دیگری بود که بالای درخت رفتهبود تا گردو بچیند. آن روز هوا آرام نبود و باد میوزید. خیلی از همولایتیهایش به او گفتند الان موقع بالا رفتن از درخت و تکاندن گردوها نیست، ولی گوش رضا به این حرفها بدهکار نبود و فقط دنبال این بود که کارش را زودتر تمام کند و به خانه برگردد. بالای درخت رفت و با چوب شروع به تکاندنگردوها کرد. 10 دقیقه بعد شدت وزش باد بیشتر شد، آنقدر شدید که داشت تعادل رضا را روی بعضی شاخههای لرزان درخت به هم میزد. سعی کرد دستانش را به دور شاخهها گرهبزند، اما نتوانست و بهخاطر تکانهای شدید ناشی از وزش باد از روی درخت پرت شد و روی زمین افتاد.
خانواده که نگران دیرکردن رضا شدهبودند به باغ رفتند و مرد خانهشان را دیدند که بیحال و بیجان پای درختان گردو افتادهبود. با اورژانس تماس گرفتند و تکنیسینها او را به بیمارستان منتقل کردند، اما شدت ضربه وارد شده به سر رضا آنقدر کاری بود که
فوت شد.
احمد 48 ساله هم گردوتکان دیگری است که دچار مصدومیت عجیبی شد. او میگوید:« پنج متر از درخت بالا رفتهبودم که ناگهان سقوط کردم. از شانس بد، درست در جایی سقوط کردم که پر از ریشهبود و مهرههای کمرم درست روی ریشههای سفت و سخت قرار گرفت و شکست. الان هم گرفتار عوارض ناشی از آن هستم و از کار و زندگی افتادهام. یکی دیگر را هم میشناسم که او هم موقع گردوتکانی از درخت سقوط کرد و فوت شد. او هفت فرزند دارد.»
بعضی از گردوتکانها بر اثر سقوط فوت نمیکنند، اما درگیر مشکلاتی میشوند که نه دیگران فکرش را میکنند و نه خودش به ذهنش خطور میکرد که روزی گرفتار آن شود. قطعنخاع شدن هم یکی دیگر از عوارض گردوچینی است. محمود وقتی از درخت پرت و قطعنخاع شد، تازه مشکلاتش شروع شد.
هشدارهایی برای گردوتکانها
هنگام جمعکردن گردوها که در اصطلاح به آن گلمکانی گفته میشود، هرگز این کار را
به تنهایی انجام ندهید و سعی کنید با همکاری چند نفر دیگر اقدام به چیدن گردوها کنید تا باعث خستگیتان نشود که این خستگی یکی از عوامل بروز حادثه برای گردوتکانان است.
برای تکاندن شاخههای بلندتر درخت از چوبهای بلند استفاده کنید. به این معنی که تا حد امکان در ارتفاع پایینی از درخت بایستید سپس با چوب بلندی که در دست دارید، گردوها را بتکانید.
هنگام کار، کفش مناسب به پا داشتهباشید که مانع از سرخوردن یا لیز خوردن شود و کلاهایمنی را هرگز فراموش
نکنید.
از سوار شدن روی هر شاخه درخت خودداری کنید. شاخههای خشک و نازک و بدون استحکام، نقاط خطرناکی است که جان گردوتکانان را تهدید میکند.
چوب مورد استفاده برای تکاندن گردو نباید زیاد سنگین باشد تا تعادلتان را روی درخت بههم نزند.
چیدن گردو را منحصر به یک روز نکنید و در چند روز این کار را انجام دهید.
نوعی کمربندایمنی خاص ساختهشده که به قسمتهای مختلف بدن گردو تکان وصل شده و مهارهای تعبیهشده در آن، روی نقاط موردنظر قفل میشود و امکان تکاندن گردوها را فراهم میکند.
هرگز به تنهایی اقدام به تکاندن گردوها نکنید تا خدای نکرده اگر حادثهای رخ داد، دیگران از اورژانس درخواست کمک کنند.
اگر مبتلا به بیماری فشارخون، صرع و قند هستید، هرگز بالای درخت نروید.
تا جای ممکن از روشهای مدرن به جای روشهای سنتی برای تکاندن گردوها استفاده کنید.