قارچ‌های سمی
ساجده صداقت مدال‌آور المپیاد سواد رسانه‌ای
فیک‌نیوزها یا اخبار جعلی همانند قارچ‌های سمی هستند که در رسانه‌ها می‌رویند و خیلی سریع تکثیر می‌شوند. فیک نیوز ها شکل و فرم اخبار درست را دارند اما در حقیقت خبرهایی هستند جعلی، که بر اساس اطلاعات ساختگی درست شدند.
سازندگان اخبار جعلی با بهره‌گیری از تکنیک‌های خبری و اقناع مخاطب ابتدا اعتماد او را جلب کرده سپس مخاطب را تحریک به نشر پیام می‌کنند. ویژگی‌های مشترکی که با کمی دقت و بررسی می‌توانیم آنها را در فیک‌نیوزها پیدا کرده و به سادگی اعتبار آنها را زیر سوال ببریم. ازجمله استراتژی‌های مشترک در فیک‌نیوزها:
۱_سازندگان این پیام‌ها عمدتا برای اعتباربخشی به پیام آن را منتسب به شخص کارشناس یا دکتر متخصص و ... می‌کنند که نام آشنا و شناخته‌شده نیست. البته مخاطب فعال با یک جست‌وجوی ساده می‌تواند صحت انتساب سخن را بسنجد و از اعتبار گوینده سخن اطمینان کسب کند.
۲_اگر کمی با دقت نگاه کنیم متوجه می‌شویم ویژگی مشترک فیک‌نیوزها القای ترس و ناامیدی است. تاثیرگذاری این تکنیک به این شکل است که مخاطب منفعل با خواندن یا شنیدن این پیام‌ها دچار نگرانی لحظه‌ای شده و از سر دلسوزی برای باخبر کردن عزیزانش آن را سریعا منتشر می‌کند. غافل از آن‌که انتشار اخبار دروغ یکی از دلایل تصمیم‌گیری‌های نابجا و هیجانی در مخاطب و جوسازی‌های کاذب در رسانه است.
۳_یکی دیگر از اصولی که فیک‌نیوزها را باورپذیر می‌کند تکرار آن پیام است. زمانی که پیام به شکل‌ها و بیان‌های متفاوت در بسترهای مختلف رسانه (کانال‌های به‌ظاهر علمی یا سرگرمی و طنز یا کانال‌های خبری غیرموثق و...) تکرار شود، در ناخودآگاه مخاطب ثبت شده و در مواجهه دوم مخاطب با آن پیام زحمت تحلیل دوباره ذهن را کم می‌کند در نتیجه لذت این آسودگی ذهن به باورپذیرتر شدن آن کمک می‌کند.
۴_نشر زیاد یک پیام توسط کاربران عادی و حتی متاسفانه گاهی توسط چهره‌های مشهور و نخبگان در رسانه‌ها، یکی دیگر از تکنیک‌های اعتباربخشی کاذب به پیام است. مخاطبان و کاربران رسانه حتماً باید توجه داشته باشند که شنیدن خبر از یک فرد معتبر کافی نیست بلکه باید منبع معتبر و موثق را ملاک قرار دهند.
۵ _فیک‌نیوزها تازگی دارند و مخاطبان به سبب ناشنیده بودن آن مشتاق به نشر این خبر می‌شوند. راه‌حل کمتر کردن این عمل، انتشار اخبار صحیح با سرعت بیشتر و با کمترین اتلاف وقت در رسانه‌های رسمی و معتبر است.
سازندگان اخبار جعلی با بهره‌گیری از تکنیک‌های خبری و اقناع مخاطب ابتدا اعتماد او را جلب کرده سپس مخاطب را تحریک به نشر پیام می‌کنند. ویژگی‌های مشترکی که با کمی دقت و بررسی می‌توانیم آنها را در فیک‌نیوزها پیدا کرده و به سادگی اعتبار آنها را زیر سوال ببریم. ازجمله استراتژی‌های مشترک در فیک‌نیوزها:
۱_سازندگان این پیام‌ها عمدتا برای اعتباربخشی به پیام آن را منتسب به شخص کارشناس یا دکتر متخصص و ... می‌کنند که نام آشنا و شناخته‌شده نیست. البته مخاطب فعال با یک جست‌وجوی ساده می‌تواند صحت انتساب سخن را بسنجد و از اعتبار گوینده سخن اطمینان کسب کند.
۲_اگر کمی با دقت نگاه کنیم متوجه می‌شویم ویژگی مشترک فیک‌نیوزها القای ترس و ناامیدی است. تاثیرگذاری این تکنیک به این شکل است که مخاطب منفعل با خواندن یا شنیدن این پیام‌ها دچار نگرانی لحظه‌ای شده و از سر دلسوزی برای باخبر کردن عزیزانش آن را سریعا منتشر می‌کند. غافل از آن‌که انتشار اخبار دروغ یکی از دلایل تصمیم‌گیری‌های نابجا و هیجانی در مخاطب و جوسازی‌های کاذب در رسانه است.
۳_یکی دیگر از اصولی که فیک‌نیوزها را باورپذیر می‌کند تکرار آن پیام است. زمانی که پیام به شکل‌ها و بیان‌های متفاوت در بسترهای مختلف رسانه (کانال‌های به‌ظاهر علمی یا سرگرمی و طنز یا کانال‌های خبری غیرموثق و...) تکرار شود، در ناخودآگاه مخاطب ثبت شده و در مواجهه دوم مخاطب با آن پیام زحمت تحلیل دوباره ذهن را کم می‌کند در نتیجه لذت این آسودگی ذهن به باورپذیرتر شدن آن کمک می‌کند.
۴_نشر زیاد یک پیام توسط کاربران عادی و حتی متاسفانه گاهی توسط چهره‌های مشهور و نخبگان در رسانه‌ها، یکی دیگر از تکنیک‌های اعتباربخشی کاذب به پیام است. مخاطبان و کاربران رسانه حتماً باید توجه داشته باشند که شنیدن خبر از یک فرد معتبر کافی نیست بلکه باید منبع معتبر و موثق را ملاک قرار دهند.
۵ _فیک‌نیوزها تازگی دارند و مخاطبان به سبب ناشنیده بودن آن مشتاق به نشر این خبر می‌شوند. راه‌حل کمتر کردن این عمل، انتشار اخبار صحیح با سرعت بیشتر و با کمترین اتلاف وقت در رسانه‌های رسمی و معتبر است.
