گفتوگو با مهدی سالم، مدیر شبکه امید
از کار با نوجوانها خسته نمیشویم
هر کسی ممکنه دغدغهای رو در طول عمرش دنبال کنه. یکی بحثهای علمی براش مهمه و یکی مثلا مسائل اجتماعی. اما حتما قبول دارید تعداد آدمهایی که بدون هیچ قاعده خاص یا تبصره و بندی، دغدغهمند حوزه نوجوان هستن خیلی کمه. این شماره از نوجوانه سراغ یکی از همونها رفتیم، یعنی دکتر مهدی سالم، مدیر شبکه امید صدا و سیما.
مینو سادات آقائینژاد
چی شد که اومدید سراغ حوزه نوجوان؟
من هم مثل خیلیها از نوجوانی و حتی کودکی علاقهمند این جنس کارها بودم. بچههای محله را دور خودم جمع میکردم و برایشان برنامه اجرا میکردم و عاشق فعالیتهای فرهنگی بودم. بزرگتر که شدم همین مسیر رو ادامه دادم. با توجه به فعالیتهای گسترده فرهنگی و تجربههایی که توی این راه کسب کردم، متوجه این موضوع شدم که یکی از مهمترین دوران زندگی که میتونه تأثیرگذاری بهسزایی در جامعه داشته باشه، دوران نوجوانیه و اگه قصد داریم تأثیری در جامعه ایجاد کنیم یا حتی بخوایم آسیبشناسیای از دوران جوانی و بزرگسالی افراد انجام بدیم باید از دوران نوجوانی که دوران شکلگیری شخصیت آدمهاست کار رو شروع کنیم.
چه نکته ویژه و جذابی از نوجوونها دریافت کردین؟
نکته جالب درباره کار کردن با نوجوونها اینه که در طول کار خودمون هم همراه بچهها لذت میبریم و احساسی در ما ایجاد میشه که کار فرهنگیای که در دست اجراست به نتیجه رسیده و داره بهخوبی جلو میره و نتیجه قابل قبولی رو کسب میکنه. شاید سختیهایی هم داشته باشه سروکله زدن با نووجونهای پر شور و شیطون. ولی اتفاقا شیرینی کار هم به همینه و خب این خیلی برام جذابه که نوجوونها خودشون هم تشنه یادگیری هستن.
چه جور آدمهایی میتونن توی این فضا کار کنن؟
کسایی که میخوان برای این قشر کار کنن باید خیلی مواظب نوجوونها باشن. چون این قشر آسیبپذیرترین گروه میدان جنگ رسانهها هستن. این افراد باید به زبان نوجوانان، به تندیها و رفتارهای اونها آشنایی داشته باشن. اما متاسفانه افرادی با این ویژگیها کم هستن. یه جورایی مجبوریم چراغ بندازیم و این آدمها رو کشف کنیم. کسایی که هم شناخت داشته باشن نسبت به نیازهای این دوران و هم بلد باشن با خود نوجوونها سر و کله بزنن.
هیچ وقت خسته یا پشیمون هم شدین؟
برای کار با نوجوون پشیمونی وجود نداره. ما خودمون فعالیت در این حوزه رو انتخاب کردیم. اگر هم یه جاهایی خستگی یا ناراحتی وجود داره از خود نوجوونها نیست، بلکه گاهی اوقات درباره ناتوانی در قانع کردن بعضی افراده. درباره اینکه چرا مسأله نوجوان اهمیت داره. اصلا باورم نمیشه که گاهی باید ساعتها به برخی از مسؤولان و اهالی فرهنگ توضیح بدم و بازهم متوجه اهمیت این ماجرا نمیشن و اون حمایت لازم رو انجام نمیدن. این اتفاقات جاهایی من رو اذیت کرده، ولی مطلقا باعث دست برداشتن از این راه نشده.
این حمایتهایی که میگین، از طرف کجاها باید صورت بگیره؟
حمایت از نوجوون باید از طرف تمام افرادی باشه که با توجه به موقعیت خودشون میتونن گامی رو در عرصه نوجوان بردارن. ما در حد شبکه امید و با آنتن ۲۴ ساعتهای که در اختیار این شبکه است؛ قصد داریم تمام اتفاقات حوزه نوجوان رو پوشش بدیم. شاید فردی بودجه مناسبی بابت فعالیتهای فرهنگی داشته باشه که میتونه در این حوزه استفاده کنه یا فرد دیگری که میتونه در حوزه نوجوان قانونگذاری کنه. پس شبکه امید فضا را شفافسازی کرده و منتظر افراد مؤثر دیگه توی این میدونه. ما سعی کردیم لااقل نهادها و مجموعههای تربیتی امین مثل بسیج و سازمان دانشآموزی و انجمن اسلامی و کانون پرورش فکری رو با فضای رسانه آشتی بدیم و نوجوونها رو به سمت اینها هدایت کنیم. ولی یادمون نره باید برای حوزه تولید محتوا در زمینه نوجوانان هزینه کرد.
با قلهای که شما در این حوزه متصور هستین چه مقدار فاصله دارین؟
قلهای که ما در شبکه متصوریم؛ تربیت نوجوانان کشور به سمت حیات طیبه است. چیزی که در سند بنیادین وزارت آموزش و پرورش هم به اون اشاره شده. در این مسیر ما هیچوقت راضی نمیشیم و همیشه در مسیر پیشرفت قدم بر میداریم. چون این راه، راهی بیپایانه و توی یک راه بیپایان نمیشه گفت تا کجا پیش رفتیم؛ فقط میتونم بگم ما به وظایف خودمون عمل کردیم. اما طبیعتا کم و کاستیهایی هم بوده.
نظر شما پیرامون بیانیه اخیر نمایندگان مجلس درباره نوجوانان چیه؟
اینکه در راستای منویات رهبر معظم انقلاب، در مجلس مطالبه اتفاق افتاده مسأله بسیار خوبیه. البته قسمتی از این مطالبه به صدا و سیما برمیگرده و یه قسمت مهمش به خود مجلس مربوطه. طبیعتا وقتی بودجه تولید در شبکه امید نسبت به سایر شبکهها خیلی کمه و حتی نمیتونه با بودجه یه سریال توی فضای vodها رقابت کنه، باید خود مجلس دست به کار بشه و اگر این حوزه براشون مهمه، کمک کنن به زیرساختهای مورد نیاز و بودجه مناسب.
البته حرف من اینه که ما هم کم و کاستیهایی داشتیم، ولی ای کاش اول با خود ما نشست و برخاست میکردند و گزارش میگرفتند بعد بیانیه را صادر میکردند.
خروجی این چهار سال فعالیت چه بوده؟
ما تازه 20 روز است به کانال 10 آمدهایم و میزان پوششمان حداکثری شده. گرچه تا الان هم بالغ بر ۲۴۰هزار دقیقه، برنامه تولید و پخش کردهایم.
ما ۳۷ نفر تهیهکننده جدید و جوان وارد عرصه تولید کردیم. در حدود ۳۰ نفر مجری جدید وارد صدا و سیما کردیم؛ مجریهایی که حداقل به زبان نوجوانان آگاه باشن. اکثر تهیهکنندگان کسانی هستن که در حوزه نوجوان فعالیتهایی کردن و با نوجوان آشنایی دقیقی دارن. گرچه متأسفانه خیلی از کسانی که در گذشته تجربههای خوبی در حوزه نوجوان داشتن الان رفتن سراغ کار کودک یا جوان که پشتیبانی مالی بیشتری میشه.
اساسا رسانه چقدر در جریانسازی بین نوجوونها مؤثره؟
نوجوون خیلی تاثیرپذیره و بیشترین تاثیر رو هم از طریق رسانه دریافت میکنه. یه زمانی نوجوون پرسش خودش رو از پدر و مادر یا نهایتا روحانی مسجد میپرسید. چون نوجوون خواستار کسب اطلاعات بیشتره و پر از سؤاله. اما حالا با وجود فضای مجازی و شبکههای متنوع ممکنه سراغ خیلیها بره که البته معلوم نیست کی باشن و چه جوابی به او بدن. برای همین ما همه تلاشمونو کردیم که لااقل دست نوجوون رو بذاریم تو دست مجموعههای امین.
شما فرض کنید ما پوششی که روی جشنوارههای کانون پرورش فکری داریم قبلا وجود نداشت. یا حتی جشنواره جهانی فیلم کودک و نوجوون اصفهان یا جشنواره فیلم رشد.
مشکل کارهای تولیدی برای نوجوونها چیه؟
اولا هرگز به اون اندازهای که در حوزههای دیگه کار تولید میشه در حوزه نوجوون نیست. حتی خیلی اوقات کار برای کودکه و به اسم نوجوون زده میشه یا حتی درباره نوجوونه و مخاطبش بزرگساله. شناخت دوستان از نوجوون خیلی کمه. حتی پدر و مادرها هم همینطورند. بله، ما هنوز به نوجوون اختیار انتخاب نمیدیم و اونها رو بچه تلقی میکنیم. در حالی که خدا از نوجوونی که به سن تکلیف رسیده، توقع داره خودش به درک برسه و انتخاب کنه. ما به اندازه خدا هم نوجوونهامون رو قبول نداریم، البته نوجوون باید از خانواده و اطرافیانش مشورت بگیره ولی باید انتخابهای مهم زندگیش رو خودش انجام بده. باید بهش آزادی عمل بدیم. اتفاقا ما هم توی تولیداتمون از خود نوجوونها کمک و مشورت میگیریم تا برنامهها مورد پسندشون باشه.
درباره رقابت نابرابرتون با فضای مجازی بگین.
فضای مجازی و در دسترس بودن اطلاعات گسترده طبیعتا کار ما رو سخت کرده. مطمئنم که فطرت نوجوون پاکه، ولی دشمن سفت و محکم داره کار میکنه و خیلی بیشتر از ما هزینه میکنه. پس ما در عین حال که باید تولید خوب داشته باشیم باید صیانت کنیم از نوجوونهامون و نذاریم هر محتوایی رو به خوردشون بدن.
البته یک مانعی هم که سر راه ما وجود داره اینه که باید به دنیای اون که الان در فضای مجازیه نزدیک بشیم، ولی دشمن به ما اجازه نمیده توی میدون اون هرکاری دوست داریم انجام بدیم. مثلا همین اینستاگرام که بخش عظیمی از نوجوونها توش هستن؛ جایی نیست برای ما. نشونش همون اتفاقی که درباره پستهای مربوط به حاج قاسم افتاد. اونها نمیذارن ما میدونشون رو تسخیر کنیم به نفع خودمون.
شبکه امید چقدر از نوجوونها رو تونسته جذب خودش کنه؟
اولا همونطور که گفتم ما سعی کردیم از خود نوجوونها در اغلب فعالیتهای تولیدیمون، از مجریگری تا تدوین و بقیه امور کمک بگیریم. ولی جمع کردن مخاطب به هر قیمتی کار صحیحی نیست. انجام این فعالیتها همراه با حفظ چارچوبهای شبکه، کار سختیه. بهخصوص که نمیشه با هر کسی وارد تولید شد. چون نوجوون نمیتونه فعالیت فرد رو از شخصیتش جدا ببینه. پس من از کسانی میتونم کمک بگیرم که شخصیتشون هم مورد قبول باشه.
اما حرف اصلی اینه که اصلا قرار نیس ما همه نوجوونها رو جذب کنیم. صدا و سیما یک پیکره است و همه اجزای اون وظایفی دارن. خیلی از برنامههایی که توی شبکههای دیگه دارن تولید میشن هم برای نوجوونها جذابه. با این وجود و با توجه به امکانات و رشد مخاطب و شرایطی که در اختیار شبکه امید هست، میتونیم بگیم که در این راستا ما موفق عمل کردهایم.
سخن پایانی شما با نوجوانان؟
ما چه در شبکه امید و چه در بخشهای مختلف نگران و دغدغهمند شما هستیم و علاقه داریم کارهایی که از دستمان برای شما برمیآید را به صورت کامل انجام بدیم. آینده نسل شما به مراتب بهتر از نسل ماست. گام دوم انقلاب در دستان شماست و شما پرچمداران آینده این کشور هستین. پس هرچه ما در توان داشته باشیم را برای کمک و بهبود مسیر پیش روی شما در اختیارتون میذاریم. ما منتظر آمدن شما نوجوانان به عرصه پیشرفت کشور هستیم.
من هم مثل خیلیها از نوجوانی و حتی کودکی علاقهمند این جنس کارها بودم. بچههای محله را دور خودم جمع میکردم و برایشان برنامه اجرا میکردم و عاشق فعالیتهای فرهنگی بودم. بزرگتر که شدم همین مسیر رو ادامه دادم. با توجه به فعالیتهای گسترده فرهنگی و تجربههایی که توی این راه کسب کردم، متوجه این موضوع شدم که یکی از مهمترین دوران زندگی که میتونه تأثیرگذاری بهسزایی در جامعه داشته باشه، دوران نوجوانیه و اگه قصد داریم تأثیری در جامعه ایجاد کنیم یا حتی بخوایم آسیبشناسیای از دوران جوانی و بزرگسالی افراد انجام بدیم باید از دوران نوجوانی که دوران شکلگیری شخصیت آدمهاست کار رو شروع کنیم.
چه نکته ویژه و جذابی از نوجوونها دریافت کردین؟
نکته جالب درباره کار کردن با نوجوونها اینه که در طول کار خودمون هم همراه بچهها لذت میبریم و احساسی در ما ایجاد میشه که کار فرهنگیای که در دست اجراست به نتیجه رسیده و داره بهخوبی جلو میره و نتیجه قابل قبولی رو کسب میکنه. شاید سختیهایی هم داشته باشه سروکله زدن با نووجونهای پر شور و شیطون. ولی اتفاقا شیرینی کار هم به همینه و خب این خیلی برام جذابه که نوجوونها خودشون هم تشنه یادگیری هستن.
چه جور آدمهایی میتونن توی این فضا کار کنن؟
کسایی که میخوان برای این قشر کار کنن باید خیلی مواظب نوجوونها باشن. چون این قشر آسیبپذیرترین گروه میدان جنگ رسانهها هستن. این افراد باید به زبان نوجوانان، به تندیها و رفتارهای اونها آشنایی داشته باشن. اما متاسفانه افرادی با این ویژگیها کم هستن. یه جورایی مجبوریم چراغ بندازیم و این آدمها رو کشف کنیم. کسایی که هم شناخت داشته باشن نسبت به نیازهای این دوران و هم بلد باشن با خود نوجوونها سر و کله بزنن.
هیچ وقت خسته یا پشیمون هم شدین؟
برای کار با نوجوون پشیمونی وجود نداره. ما خودمون فعالیت در این حوزه رو انتخاب کردیم. اگر هم یه جاهایی خستگی یا ناراحتی وجود داره از خود نوجوونها نیست، بلکه گاهی اوقات درباره ناتوانی در قانع کردن بعضی افراده. درباره اینکه چرا مسأله نوجوان اهمیت داره. اصلا باورم نمیشه که گاهی باید ساعتها به برخی از مسؤولان و اهالی فرهنگ توضیح بدم و بازهم متوجه اهمیت این ماجرا نمیشن و اون حمایت لازم رو انجام نمیدن. این اتفاقات جاهایی من رو اذیت کرده، ولی مطلقا باعث دست برداشتن از این راه نشده.
این حمایتهایی که میگین، از طرف کجاها باید صورت بگیره؟
حمایت از نوجوون باید از طرف تمام افرادی باشه که با توجه به موقعیت خودشون میتونن گامی رو در عرصه نوجوان بردارن. ما در حد شبکه امید و با آنتن ۲۴ ساعتهای که در اختیار این شبکه است؛ قصد داریم تمام اتفاقات حوزه نوجوان رو پوشش بدیم. شاید فردی بودجه مناسبی بابت فعالیتهای فرهنگی داشته باشه که میتونه در این حوزه استفاده کنه یا فرد دیگری که میتونه در حوزه نوجوان قانونگذاری کنه. پس شبکه امید فضا را شفافسازی کرده و منتظر افراد مؤثر دیگه توی این میدونه. ما سعی کردیم لااقل نهادها و مجموعههای تربیتی امین مثل بسیج و سازمان دانشآموزی و انجمن اسلامی و کانون پرورش فکری رو با فضای رسانه آشتی بدیم و نوجوونها رو به سمت اینها هدایت کنیم. ولی یادمون نره باید برای حوزه تولید محتوا در زمینه نوجوانان هزینه کرد.
با قلهای که شما در این حوزه متصور هستین چه مقدار فاصله دارین؟
قلهای که ما در شبکه متصوریم؛ تربیت نوجوانان کشور به سمت حیات طیبه است. چیزی که در سند بنیادین وزارت آموزش و پرورش هم به اون اشاره شده. در این مسیر ما هیچوقت راضی نمیشیم و همیشه در مسیر پیشرفت قدم بر میداریم. چون این راه، راهی بیپایانه و توی یک راه بیپایان نمیشه گفت تا کجا پیش رفتیم؛ فقط میتونم بگم ما به وظایف خودمون عمل کردیم. اما طبیعتا کم و کاستیهایی هم بوده.
نظر شما پیرامون بیانیه اخیر نمایندگان مجلس درباره نوجوانان چیه؟
اینکه در راستای منویات رهبر معظم انقلاب، در مجلس مطالبه اتفاق افتاده مسأله بسیار خوبیه. البته قسمتی از این مطالبه به صدا و سیما برمیگرده و یه قسمت مهمش به خود مجلس مربوطه. طبیعتا وقتی بودجه تولید در شبکه امید نسبت به سایر شبکهها خیلی کمه و حتی نمیتونه با بودجه یه سریال توی فضای vodها رقابت کنه، باید خود مجلس دست به کار بشه و اگر این حوزه براشون مهمه، کمک کنن به زیرساختهای مورد نیاز و بودجه مناسب.
البته حرف من اینه که ما هم کم و کاستیهایی داشتیم، ولی ای کاش اول با خود ما نشست و برخاست میکردند و گزارش میگرفتند بعد بیانیه را صادر میکردند.
خروجی این چهار سال فعالیت چه بوده؟
ما تازه 20 روز است به کانال 10 آمدهایم و میزان پوششمان حداکثری شده. گرچه تا الان هم بالغ بر ۲۴۰هزار دقیقه، برنامه تولید و پخش کردهایم.
ما ۳۷ نفر تهیهکننده جدید و جوان وارد عرصه تولید کردیم. در حدود ۳۰ نفر مجری جدید وارد صدا و سیما کردیم؛ مجریهایی که حداقل به زبان نوجوانان آگاه باشن. اکثر تهیهکنندگان کسانی هستن که در حوزه نوجوان فعالیتهایی کردن و با نوجوان آشنایی دقیقی دارن. گرچه متأسفانه خیلی از کسانی که در گذشته تجربههای خوبی در حوزه نوجوان داشتن الان رفتن سراغ کار کودک یا جوان که پشتیبانی مالی بیشتری میشه.
اساسا رسانه چقدر در جریانسازی بین نوجوونها مؤثره؟
نوجوون خیلی تاثیرپذیره و بیشترین تاثیر رو هم از طریق رسانه دریافت میکنه. یه زمانی نوجوون پرسش خودش رو از پدر و مادر یا نهایتا روحانی مسجد میپرسید. چون نوجوون خواستار کسب اطلاعات بیشتره و پر از سؤاله. اما حالا با وجود فضای مجازی و شبکههای متنوع ممکنه سراغ خیلیها بره که البته معلوم نیست کی باشن و چه جوابی به او بدن. برای همین ما همه تلاشمونو کردیم که لااقل دست نوجوون رو بذاریم تو دست مجموعههای امین.
شما فرض کنید ما پوششی که روی جشنوارههای کانون پرورش فکری داریم قبلا وجود نداشت. یا حتی جشنواره جهانی فیلم کودک و نوجوون اصفهان یا جشنواره فیلم رشد.
مشکل کارهای تولیدی برای نوجوونها چیه؟
اولا هرگز به اون اندازهای که در حوزههای دیگه کار تولید میشه در حوزه نوجوون نیست. حتی خیلی اوقات کار برای کودکه و به اسم نوجوون زده میشه یا حتی درباره نوجوونه و مخاطبش بزرگساله. شناخت دوستان از نوجوون خیلی کمه. حتی پدر و مادرها هم همینطورند. بله، ما هنوز به نوجوون اختیار انتخاب نمیدیم و اونها رو بچه تلقی میکنیم. در حالی که خدا از نوجوونی که به سن تکلیف رسیده، توقع داره خودش به درک برسه و انتخاب کنه. ما به اندازه خدا هم نوجوونهامون رو قبول نداریم، البته نوجوون باید از خانواده و اطرافیانش مشورت بگیره ولی باید انتخابهای مهم زندگیش رو خودش انجام بده. باید بهش آزادی عمل بدیم. اتفاقا ما هم توی تولیداتمون از خود نوجوونها کمک و مشورت میگیریم تا برنامهها مورد پسندشون باشه.
درباره رقابت نابرابرتون با فضای مجازی بگین.
فضای مجازی و در دسترس بودن اطلاعات گسترده طبیعتا کار ما رو سخت کرده. مطمئنم که فطرت نوجوون پاکه، ولی دشمن سفت و محکم داره کار میکنه و خیلی بیشتر از ما هزینه میکنه. پس ما در عین حال که باید تولید خوب داشته باشیم باید صیانت کنیم از نوجوونهامون و نذاریم هر محتوایی رو به خوردشون بدن.
البته یک مانعی هم که سر راه ما وجود داره اینه که باید به دنیای اون که الان در فضای مجازیه نزدیک بشیم، ولی دشمن به ما اجازه نمیده توی میدون اون هرکاری دوست داریم انجام بدیم. مثلا همین اینستاگرام که بخش عظیمی از نوجوونها توش هستن؛ جایی نیست برای ما. نشونش همون اتفاقی که درباره پستهای مربوط به حاج قاسم افتاد. اونها نمیذارن ما میدونشون رو تسخیر کنیم به نفع خودمون.
شبکه امید چقدر از نوجوونها رو تونسته جذب خودش کنه؟
اولا همونطور که گفتم ما سعی کردیم از خود نوجوونها در اغلب فعالیتهای تولیدیمون، از مجریگری تا تدوین و بقیه امور کمک بگیریم. ولی جمع کردن مخاطب به هر قیمتی کار صحیحی نیست. انجام این فعالیتها همراه با حفظ چارچوبهای شبکه، کار سختیه. بهخصوص که نمیشه با هر کسی وارد تولید شد. چون نوجوون نمیتونه فعالیت فرد رو از شخصیتش جدا ببینه. پس من از کسانی میتونم کمک بگیرم که شخصیتشون هم مورد قبول باشه.
اما حرف اصلی اینه که اصلا قرار نیس ما همه نوجوونها رو جذب کنیم. صدا و سیما یک پیکره است و همه اجزای اون وظایفی دارن. خیلی از برنامههایی که توی شبکههای دیگه دارن تولید میشن هم برای نوجوونها جذابه. با این وجود و با توجه به امکانات و رشد مخاطب و شرایطی که در اختیار شبکه امید هست، میتونیم بگیم که در این راستا ما موفق عمل کردهایم.
سخن پایانی شما با نوجوانان؟
ما چه در شبکه امید و چه در بخشهای مختلف نگران و دغدغهمند شما هستیم و علاقه داریم کارهایی که از دستمان برای شما برمیآید را به صورت کامل انجام بدیم. آینده نسل شما به مراتب بهتر از نسل ماست. گام دوم انقلاب در دستان شماست و شما پرچمداران آینده این کشور هستین. پس هرچه ما در توان داشته باشیم را برای کمک و بهبود مسیر پیش روی شما در اختیارتون میذاریم. ما منتظر آمدن شما نوجوانان به عرصه پیشرفت کشور هستیم.