افراد دچار سوختگی به بازتوانی جسمی، روحی و اجتماعی نیاز دارند
روح هم مانند جسم می‌سوزد
سوختگی شاید یكی از دردناك‌ترین و فجیع‌ترین حوادثی باشد كه یك نفر می‌تواند تجربه‌اش كند. البته كشورمان، تجربه‌های تلخی از این حوادث دارد و طبق آماری كه رئیس انجمن حمایت از بیماران سوخته ارائه داده، سوختگی در ایران هشت برابر آمار جهانی است و سالانه قریب 2000 نفر بر اثر چنین حوادثی جان خود را از دست می‌دهند. در كشور ما بین 180 تا 200 هزار نفر در سال دچار سوختگی‌های شدید می‌شوند كه از این میان، 22 تا 28 هزار نفر به دلیل شدت سوختگی كارشان به مراكز درمانی و بستری می‌كشد. سوختگی یك بیماری بسیار پرخرج و دشوار از نظر جسمی و روحی است، اما همین بیماری به‌راحتی و با آموزش‌هایی كه به افراد جامعه داده می‌شود قابل پیشگیری است. اما این مساله نیاز به آموزش مردم دارد. انتخاب اولین روز دی ماه به نام «روز ملی پیشگیری از سوختگی» نیز با همین هدف صورت گرفته است. به این بهانه پای صحبت‌های دكتر محمدجواد فاطمی، فوق‌تخصص جراحی پلاستیك و رئیس انجمن حمایت از بیماران سوخته نشسته‌ایم.
بیمارانی كه دچار سوختگی می‌شوند علاوه بر این كه باید اقدامات درمانی مناسب روی آنها صورت گیرد، باید از نظر جسمی، روحی و اجتماعی مورد حمایت و بازتوانی قرار گیرند. بیماری كه از نظر جسمی می‌سوزد، دچار چسبندگی‌های مختلفی می‌شود كه نیاز به فیزیوتراپی و كاردرمانی‌های مختلفی پیدا می‌كند و باید جراحی پلاستیك روی بدن او انجام شود تا چسبندگی‌ها از بین برود. رسیدگی به بیماران سوخته در ایران با توجه به امكانات خوبی كه وجود دارد، به درستی انجام می‌شود و وضعیت خیلی بهتر از رسیدگی‌های روحی به این بیماران است. تنها مشكلی كه سر راه درمان بیماران سوخته وجود دارد، كافی نبودن پوشش‌های بیمه‌ای است و بیماران گاهی باید هزینه‌های زیادی صرف خرید تجهیزات درمانی كنند. البته اوضاع بیماران مبتلا به سوختگی تا مدتی قبل و با پوشش‌های حمایتی بیمه سلامت وضعیت بهتری پیدا كرده بود، اما با ضعیف شدن این پوشش بیمه‌ای، دوباره شاهد مشكلات مالی خانواده‌های این بیماران هستیم. از آنجا كه بیشتر اقشار كم‌درآمد جامعه به‌دلیل رعایت نكردن ایمنی دچار سوختگی می‌شوند، گران بودن بعضی درمان‌ها فشار زیادی را به آنها وارد می‌كند. به عنوان مثال، بیماری كه بعد از درمان برای جراحی پلاستیك مراجعه می‌كند، معمولا متحمل هزینه‌های هنگفتی می‌شود كه عده‌ای از آنها هم از عهده هزینه‌های آن برنمی‌آیند. امیدواریم بیمه‌ها این قبیل اعمال جراحی پلاستیك را جراحی زیبایی صرف در نظر نگیرند و پوشش‌های بیمه‌ای كاملی در اختیار بیماران سوخته قرار گیرد تا بتوانند با انجام عمل مناسب دوباره به زندگی برگردند.
معمولا برای بازتوانی بیماران سوخته دو روش شایع فیزیوتراپی و كاردرمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در فیزیوتراپی دستگاه‌های مختلفی مورد نیاز است كه از آن جمله می‌توان به آب‌درمانی، ماساژدرمانی و دستگاه‌هایی اشاره كرد كه حركت اندام‌ها را در بیماران دچار سوختگی تسهیل می‌كنند. در كاردرمانی هم كار كردن با دستگاه‌های مختلف به بیماران آموزش داده می‌شود تا بعد از طی دوره درمان بتوانند به كار عادی خود برگردند و به بهبود وضعیت جسمی آنها كمك می‌كند.
روح بیماران را دریابید
موضوع دوم، بازتوانی روحی و روانی است. فردی كه می‌سوزد به‌خاطر ناهنجاری‌هایی كه پیدا می‌كند، تمایل زیادی به برقراری ارتباط با افراد ندارد و اغلب بیمارانی كه دچار سوختگی می‌شوند معمولا دچار افسردگی شده و ایزوله می‌شوند و همه اینها باعث می‌شود بیماران نیاز به بازتوانی روحی و روانی داشته باشند؛ از این‌رو مشاوره‌های روان‌شناسی و روانپزشكی برای بیماران دچار سوختگی الزامی است، اما متأسفانه مراكز درمانی توجه كافی به این مساله نمی‌كنند و حتی فاقد امكانات مشاوره در مراكز خود هستند. ما روان‌شناسی سوختگی در ایران نداریم و حتی روان‌شناسان ما هم تجربه كافی در رابطه با بیماران سوختگی ندارند. اما با توجه به كمبودی كه در این زمینه وجود دارد، چندی پیش از سوی انجمن سوختگی، كلینیكی برای مشاوره روان‌شناسی بیماران دچار سوختگی در بیمارستان مطهری و یافت‌آباد تهران راه‌اندازی شده ولی هنوز هم نیاز به تكمیل پوشش‌های روان‌شناسی و روانپزشكی برای بیماران وجود دارد و بیمه‌ها هم باید این پوشش‌ها را بپذیرند چرا كه تنها تعداد محدودی از موارد مشاوره تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرند. كلینیك سوم روان‌شناسی بیماران سوخته هم قرار است به‌زودی در محل دفتر انجمن بیماران سوخته افتتاح شود. امیدواریم كلینیك‌های روان‌شناسی شعبه‌های شهرستان هم به‌زودی راه‌اندازی شوند.
پذیرش جامعه
در كنار بازتوانی جسمی و روحی بیماران سوخته، موضوع بازتوانی اجتماعی هم اهمیت بالایی دارد. معمولا بیمارانی كه دچار سوختگی می‌شوند از سوی جامعه پس زده می‌شوند و دیگر مانند قبل نمی‌توانند حضور فعالی در اجتماع داشته باشند. بیشتر آنها شغل خود را از دست می‌دهند و دیگر جایگاهی در شغل قبلی ندارند، در خانواده با همسر، در محیط كار با دوستان و در محیط دانشگاه هم با دوستانشان دچار مشكل می‌شود؛ به همین دلیل برای این كه این افراد دوباره به آغوش جامعه برگردند نیاز دارند از نظر اجتماعی هم برای آنها بازتوانی انجام شود و همین مشاوره‌ها باعث شود این افراد بتوانند شغل مناسبی پیدا كنند. اما اغلب این بازتوانی‌ها اتفاق نمی‌افتد و اغلب بیماران سوخته در خود فرورفته شده و ایزوله و افسرده هستند و معمولا در پیدا كردن كار دچار مشكل می‌شوند و كارفرمایان تمایلی به بازگردان این قبیل بیماران به كار قبلی به‌ویژه بیمارانی كه از ناحیه صورت و دست‌ها دچار سوختگی شده‌اند، ندارند. همه اینها باعث می‌شود بیماران از نظر اجتماعی دچار مشكل شوند. این مسائل نیاز به راه‌اندازی و فعالیت هر چه بیشتر مراكز مشاوره برای بیماران مبتلا به سوختگی را نشان می‌دهد و كمك می‌كند بیماران هم با امید بیشتری به جامعه و خانواده بازگردند.
