کارشناسان در گفتوگو با جامجم از نقاط قوت و ضعف ماهواره پیام میگویند
رمزگشایی پیام سیمرغ
هفت سال از پرتاب آخرین ماهواره ایران به فضا میگذرد و تقریبا خیلی از مردم فراموش کرده بودند ایران هم میتواند ماهواره به فضا پرتاب کند. اما پنج، شش ماه پیش بود که منوچهر منطقی در مصاحبهای از پرتاب ماهوارههای جدید خبر داده بود. حال، ماهواره پیام دانشگاه امیرکبیر، پس از مدتها انتظار صبح دیروز به فضا پرتاب شد. همه مردم داشتند فیلم پرتاب ماهواره را به اشتراک میگذاشتند و با نگاهی غرورآفرین به پرتاب ماهواره
نخستین ماهواره ایرانی که به فضا پرتاب شد، ماهواره امید بود. ساخت امید 15 اسفند 1384شروع شد. امید ساخت ایران بود، تمام تجهیزاتش، از طراحی تا تولید در سازمان فضایی ایران انجام گرفته بود. پس ازپرتاب امید، ایران به عنوان هشتمین کشور دستیافته به دانش فضایی شناخته شد. پیش از آن روسیه، آمریکا، فرانسه، ژاپن، چین، بریتانیا و هند به فضا ماهواره پرتاب کرده بودند. بعد از آنکه امید در 15 بهمن 1387 در مدار زمین قرار گرفت. ماهواره رصد به عنوان دومین ماهواره ایرانی، در 25 خرداد 1390 به فضا پرتاب شد. نکته مهمی که در رصد وجود داشت، سیستمهای مدیریت توان و وجود سلولهای خورشیدی بود که برق ماهواره را تأمین میکرد. ماهواره نوید در 14 بهمن 1388 مصادف با روز فناوری فضایی رونمایی و در 14 بهمن 1390 هم از پایگاه فضایی سمنان به فضا پرتاب شد. مأموریت این ماهواره تصویربرداری از زمین با وضوح تصویر 750 متر مبتنی بر روش جاروبی و به صورت تک باند بود. پس از هفت سال سکوت و با وجود ماهوارههایی که در نوبت پرتاب قرار دارند، صبح دیروز ماهواره امیرکبیر اجازه پرتاب پیدا کرد.
پیامی که به مدار نرسید
پس از هفت سال انتظار، ماهواره پیام که از طرف دانشگاه امیرکبیر ساخته شده و جزو ماهوارههای در صف انتظار پرتاب بود، به فضا پرتاب شد. این ماهواره از سری میکروماهوارههای توسعه فناوری فضایی سازمان فضایی ایران است که توسط دانشگاه صنعتی امیرکبیر برای انجام مأموریت تصویربرداری طراحی و ساخته شده است. وزن این ماهواره حدود یکصد کیلوگرم بود. طول عمر عملیاتی پیشبینی شده برای این ماهواره، حدود دوسال بوده است. مدل کیفی این ماهواره در بهمن 1395 در مراسم سالانه روز ملی فناوری فضایی رونمایی شد. ماهواره پیام که ده سال ساختش به طول انجامید پس از پرتاب در مداری که باید قرار میگرفت، قرار نگرفته و خارج شد.
مساله ماهواره بر و سرعت
درباره دلیل اصلی سقوط ماهواره گمانهزنیهای زیادی منتشر شده است. یکی از آنها نقص فنی در ماهوارهبر بومی بوده است. مرتضی براری، رئیس سازمان فضایی ایران دراین باره به ایسنا گفت: ماهوارهبر بومی سفیر، قادر است ماهوارههای تا وزن ۵۰ کیلوگرم را در مدار ۲۵۰ تا ۳۵۰ کیلومتر و ماهوارهبرهای سیمرغ نیز میتوانند ماهوارههای ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم را در مدار ۵۰۰ کیلومتری قرار دهند.
او البته با اشاره به پرتاب ماهواره پیام توضیح داد: زمانی که ماهواره قرار است در مدار قرار گیرد، باید ماهوارهبر با یک سرعت خاصی ماهواره را به مدار تزریق کند. در پرتاب ماهواره پیام، ماهوارهبر نتوانست سرعت لازم را اعمال کند. این امر نشان میدهد اشکال در ماهواره نبوده است.
پیام به هدفش رسید
احمد معتمدی، رئیس دانشگاه امیرکبیر، اما پرتاب ماهواره پیام را شکست نمی داند.او با اشاره به پرتاب ماهواره پیام امیرکبیر که نتوانست به درستی در مدار قرار گیرد، گفت: «شاید تصور این باشد که این پرتاب ناموفق بوده، هر چند به لحاظ کاربردی بحث درستی است، ولی به لحاظ فنی و تکنولوژیک میتوان گفت، پرتاب کننده یعنی ماهواره بر و موشکی که ماهواره را حمل کرده و همچنین خود ماهواره ۹۰ درصد به اهدافش رسیده است.»
از نظر معتمدی دلیل در مدار قرار نگرفتن ماهواره پیام، نرسیدن به سرعت مناسب بوده است: برای نخستین بار است که چنین موشکی میتواند ماهواره با وزن ۱۱۰ کیلوگرم را تا مدار ۵۰۰ کیلومتری که باید قرار میگرفت در مرحله اول و دوم با موفقیت انجام دهد، اما در مرحله سوم که باید ماهواره را جدا کند، باید به سرعت مناسب بیش از ۷ یا 2/7 کیلومتر در ثانیه میرسید که متأسفانه نتوانست به این سرعت برسد. اگر ماهواره به سرعت ۷ یا 2/7کیلومتر در ثانیه نرسد و به طور طبیعی سرعت کمتر از این باشد، ماهواره نمیتواند در مدار قرار گیرد و شروع به کم کردن مدار و سقوط میکند. آنطور که رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر گفت ماهواره پیام پس از پرتاب، سیگنالهایی را به زمین فرستاد که این سیگنالها آنالیز میشود و اطلاعات دقیق تر مشخص خواهد شد.
اتفاقی طبیعی
حسن سالاریه، عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف نیز در گفتوگو با جامجام با اشاره به سقوط ماهواره پیام، آن را طبیعی میداند: «سقوط ماهواره در دنیا کاملا طبیعی است. این اتفاق در همه کشورها محتمل است. یک سیستمی دهها هزار قطعه دارد. شکست در حوزههای تک طبیعی است. نکته فقط این است که مشکل باید بررسی شود و تا مشکلی هم پیش نیاید، پیشرفتها حاصل نمیشود.» محمدامین آهنگری، کارشناس ارشد هوافضا و مدیر پایگاه تخصصی اسپاش نیز حادثهای که برای پیام اتفاق افتاد را طبیعی میداند.وی در گفتوگو با جامجم درباره پرتاب ماهواره پیام امیرکبیر و اشاره به مشکلاتی که در ماهوارهبر بومی وجود داشته است، میگوید: «توسعه فناوری ماهوارهبرها یک توسعه بلندمدت بوده و ممکن است با شکستها و پیروزیهایی همراه باشد و این تقریباً طبیعی است، به خصوص برای کشوری مانند ایران که این حوزه برایمان نوظهور است. این شکست، خیلی سنگین نیست. ماهوارهبر به مدار رسیده و یک نقص کوچک باعث شده ماهواره به سرعت مناسبش نرسد و بنابراین در مدار قرار نگیرد.» آهنگری معتقد است کشور در زمینه ماهوارهها گام خیلی خوبی برداشته است.در کشورهای دیگر هم که در این زمینه پیشرفتهای خیلی خوبی داشتهاند. در خیلی از مواقع در پروژههایشان شکستهایی دارند. فناوری فضایی خیلی پیچیده است .
اما سوال ایناست که در پروژه عظیمی مانند ساخت یک ماهواره، تستهای اولیه انجام نگرفته است؟ آهنگری جواب میدهد: «بهعنوان کسی که کارشناس این حوزه است، شنیدهام حرف و حدیثهای زیادی درباره آن وجود دارد. تصمیماتی که دولت نه برای ماهوارهبر که برای ماهواره امیرکبیر گرفته و این موضوع مطرح شده که چکهای فنی به اندازه کافی انجام نشده است. درباره این مساله البته باید مقامات رسمی جواب دهند. کارشناس فضایی معتقد است: «این که تصمیمات سیاسی روی پرتاب ماهوارهها سایه بیندازد، خوب نیست. در دنیا قبلا هم این اتفاق برای روسیه و آمریکا در زمان جنگ سرد افتاده است و مهندسان را مجبور میکردند برخلاف الزامات فنی یک سری پرتابها را داشته باشند و این همیشه به شکست منجر میشود. از لحاظ سیاسی کشور نیاز به این پرتابها دارد، اما باید این را هم درنظر گرفت که درنظر نگرفتن الزامات فنی در صنعت فضایی میتواند اتفاقات ناگواری را رقم بزند که در بعد سیاست بینالمللی هم خوب نیست. »
سازمان نظارتی نداریم
آهنگران موضوع شکست پروژه ماهواره پیام را از چند بعد بررسی میکند: «یکی از بعدهای این شکست، ماهوارهبرها هستند. ماهوارههای ایرانی باید توسعه مناسبی پیدا کنند و تستهای مناسبی هم برای آنها درنظر گرفته شود. یکی دیگر از این موارد هم تست و بررسی ماهوارههایی است که در صف انتظار پرتاب هستند . در بخشی که ماهوارهبرها در آن قرار دارند، یک بحث فنی است که باید بیشتر به آن توجه شود. ماهوارهبر سیمرغ دومین پرتابش بوده است، قرار دادن یک ماهواره گرانقیمت روی آن که شاید از نظر فنی هم مناسب نباشد، صحیح نیست.» ماهوارههایی که در ایران ساخته میشود، فقط تستهای زمینی برای آنها انجام میشود. اما بخشی از تستها باید از طریق کاوشگرها انجامشود. آن طور که آهنگران می گوید، جای یک نهاد نظارتی مستقل که عملکرد ماهوارهها را تست، تأیید و بررسی کند در ایران خالی است. او تاکید می کند: سازمان فضایی، پژوهشگاه فضایی و تمام ارگانهایی که در بحث ماهواره دخیل هستند، خود هم مجری و هم تصمیمگیرنده هستند و یکی از انتقادات به سازمان هوا فضا همین نکته است. ایجاد یک سازمان نظارتی مستقل در سازمان هوا فضا ضروری است.
پیامی که به مدار نرسید
پس از هفت سال انتظار، ماهواره پیام که از طرف دانشگاه امیرکبیر ساخته شده و جزو ماهوارههای در صف انتظار پرتاب بود، به فضا پرتاب شد. این ماهواره از سری میکروماهوارههای توسعه فناوری فضایی سازمان فضایی ایران است که توسط دانشگاه صنعتی امیرکبیر برای انجام مأموریت تصویربرداری طراحی و ساخته شده است. وزن این ماهواره حدود یکصد کیلوگرم بود. طول عمر عملیاتی پیشبینی شده برای این ماهواره، حدود دوسال بوده است. مدل کیفی این ماهواره در بهمن 1395 در مراسم سالانه روز ملی فناوری فضایی رونمایی شد. ماهواره پیام که ده سال ساختش به طول انجامید پس از پرتاب در مداری که باید قرار میگرفت، قرار نگرفته و خارج شد.
مساله ماهواره بر و سرعت
درباره دلیل اصلی سقوط ماهواره گمانهزنیهای زیادی منتشر شده است. یکی از آنها نقص فنی در ماهوارهبر بومی بوده است. مرتضی براری، رئیس سازمان فضایی ایران دراین باره به ایسنا گفت: ماهوارهبر بومی سفیر، قادر است ماهوارههای تا وزن ۵۰ کیلوگرم را در مدار ۲۵۰ تا ۳۵۰ کیلومتر و ماهوارهبرهای سیمرغ نیز میتوانند ماهوارههای ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم را در مدار ۵۰۰ کیلومتری قرار دهند.
او البته با اشاره به پرتاب ماهواره پیام توضیح داد: زمانی که ماهواره قرار است در مدار قرار گیرد، باید ماهوارهبر با یک سرعت خاصی ماهواره را به مدار تزریق کند. در پرتاب ماهواره پیام، ماهوارهبر نتوانست سرعت لازم را اعمال کند. این امر نشان میدهد اشکال در ماهواره نبوده است.
پیام به هدفش رسید
احمد معتمدی، رئیس دانشگاه امیرکبیر، اما پرتاب ماهواره پیام را شکست نمی داند.او با اشاره به پرتاب ماهواره پیام امیرکبیر که نتوانست به درستی در مدار قرار گیرد، گفت: «شاید تصور این باشد که این پرتاب ناموفق بوده، هر چند به لحاظ کاربردی بحث درستی است، ولی به لحاظ فنی و تکنولوژیک میتوان گفت، پرتاب کننده یعنی ماهواره بر و موشکی که ماهواره را حمل کرده و همچنین خود ماهواره ۹۰ درصد به اهدافش رسیده است.»
از نظر معتمدی دلیل در مدار قرار نگرفتن ماهواره پیام، نرسیدن به سرعت مناسب بوده است: برای نخستین بار است که چنین موشکی میتواند ماهواره با وزن ۱۱۰ کیلوگرم را تا مدار ۵۰۰ کیلومتری که باید قرار میگرفت در مرحله اول و دوم با موفقیت انجام دهد، اما در مرحله سوم که باید ماهواره را جدا کند، باید به سرعت مناسب بیش از ۷ یا 2/7 کیلومتر در ثانیه میرسید که متأسفانه نتوانست به این سرعت برسد. اگر ماهواره به سرعت ۷ یا 2/7کیلومتر در ثانیه نرسد و به طور طبیعی سرعت کمتر از این باشد، ماهواره نمیتواند در مدار قرار گیرد و شروع به کم کردن مدار و سقوط میکند. آنطور که رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر گفت ماهواره پیام پس از پرتاب، سیگنالهایی را به زمین فرستاد که این سیگنالها آنالیز میشود و اطلاعات دقیق تر مشخص خواهد شد.
اتفاقی طبیعی
حسن سالاریه، عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف نیز در گفتوگو با جامجام با اشاره به سقوط ماهواره پیام، آن را طبیعی میداند: «سقوط ماهواره در دنیا کاملا طبیعی است. این اتفاق در همه کشورها محتمل است. یک سیستمی دهها هزار قطعه دارد. شکست در حوزههای تک طبیعی است. نکته فقط این است که مشکل باید بررسی شود و تا مشکلی هم پیش نیاید، پیشرفتها حاصل نمیشود.» محمدامین آهنگری، کارشناس ارشد هوافضا و مدیر پایگاه تخصصی اسپاش نیز حادثهای که برای پیام اتفاق افتاد را طبیعی میداند.وی در گفتوگو با جامجم درباره پرتاب ماهواره پیام امیرکبیر و اشاره به مشکلاتی که در ماهوارهبر بومی وجود داشته است، میگوید: «توسعه فناوری ماهوارهبرها یک توسعه بلندمدت بوده و ممکن است با شکستها و پیروزیهایی همراه باشد و این تقریباً طبیعی است، به خصوص برای کشوری مانند ایران که این حوزه برایمان نوظهور است. این شکست، خیلی سنگین نیست. ماهوارهبر به مدار رسیده و یک نقص کوچک باعث شده ماهواره به سرعت مناسبش نرسد و بنابراین در مدار قرار نگیرد.» آهنگری معتقد است کشور در زمینه ماهوارهها گام خیلی خوبی برداشته است.در کشورهای دیگر هم که در این زمینه پیشرفتهای خیلی خوبی داشتهاند. در خیلی از مواقع در پروژههایشان شکستهایی دارند. فناوری فضایی خیلی پیچیده است .
اما سوال ایناست که در پروژه عظیمی مانند ساخت یک ماهواره، تستهای اولیه انجام نگرفته است؟ آهنگری جواب میدهد: «بهعنوان کسی که کارشناس این حوزه است، شنیدهام حرف و حدیثهای زیادی درباره آن وجود دارد. تصمیماتی که دولت نه برای ماهوارهبر که برای ماهواره امیرکبیر گرفته و این موضوع مطرح شده که چکهای فنی به اندازه کافی انجام نشده است. درباره این مساله البته باید مقامات رسمی جواب دهند. کارشناس فضایی معتقد است: «این که تصمیمات سیاسی روی پرتاب ماهوارهها سایه بیندازد، خوب نیست. در دنیا قبلا هم این اتفاق برای روسیه و آمریکا در زمان جنگ سرد افتاده است و مهندسان را مجبور میکردند برخلاف الزامات فنی یک سری پرتابها را داشته باشند و این همیشه به شکست منجر میشود. از لحاظ سیاسی کشور نیاز به این پرتابها دارد، اما باید این را هم درنظر گرفت که درنظر نگرفتن الزامات فنی در صنعت فضایی میتواند اتفاقات ناگواری را رقم بزند که در بعد سیاست بینالمللی هم خوب نیست. »
سازمان نظارتی نداریم
آهنگران موضوع شکست پروژه ماهواره پیام را از چند بعد بررسی میکند: «یکی از بعدهای این شکست، ماهوارهبرها هستند. ماهوارههای ایرانی باید توسعه مناسبی پیدا کنند و تستهای مناسبی هم برای آنها درنظر گرفته شود. یکی دیگر از این موارد هم تست و بررسی ماهوارههایی است که در صف انتظار پرتاب هستند . در بخشی که ماهوارهبرها در آن قرار دارند، یک بحث فنی است که باید بیشتر به آن توجه شود. ماهوارهبر سیمرغ دومین پرتابش بوده است، قرار دادن یک ماهواره گرانقیمت روی آن که شاید از نظر فنی هم مناسب نباشد، صحیح نیست.» ماهوارههایی که در ایران ساخته میشود، فقط تستهای زمینی برای آنها انجام میشود. اما بخشی از تستها باید از طریق کاوشگرها انجامشود. آن طور که آهنگران می گوید، جای یک نهاد نظارتی مستقل که عملکرد ماهوارهها را تست، تأیید و بررسی کند در ایران خالی است. او تاکید می کند: سازمان فضایی، پژوهشگاه فضایی و تمام ارگانهایی که در بحث ماهواره دخیل هستند، خود هم مجری و هم تصمیمگیرنده هستند و یکی از انتقادات به سازمان هوا فضا همین نکته است. ایجاد یک سازمان نظارتی مستقل در سازمان هوا فضا ضروری است.
تیتر خبرها
-
ذرت دامی، 2 خط تولید اسنك را توقیف كرد
-
49 هزار كودك شناسنامه ندارند
-
انتقاد از پولی شدن داروهای رایگان تالاسمی
-
تبلیغات خرید و فروش اسلحه در كانالهای خبری جرم است
-
خدمات كمیته امداد به خانوادههای نیازمند دریافت عضو
-
رمزگشایی پیام سیمرغ
-
6 موشك فضایی كه با شكست مواجه شدند
-
برای اولین بار تا ارتفاع 500كیلومتری
-
نامه به رئیس جمهور