آغاز جشن صدا
برگزاری جشنوارههای رنگارنگ و متفاوت در همه جای دنیا مرسوم است. هریك از جشنوارهها در قالب پیامهای متفاوت برپا میشود و مسلما عدهای هم در این جشنوارهها به رقابت میپردازند. تعداد جشنوارههای بینالمللی كم نیست، اما یكی از جشنوارههای بینالمللی كه با وجود اینكه برخی معتقدند مهجور است اما همچنان جریان دارد، جشنواره بینالمللی رادیو است كه در كشور ما برگزار میشود. این جشنواره رادیو میزبان رادیوییهاست؛ رادیوییهایی از داخل و خارج از كشور. رادیوییهایی كه بیادعا هستند و با وجود اینكه چهرههایشان همیشه پنهان است و زحماتشان دیده نمیشود، اما با عشق و علاقه در رادیو فعالیت میكنند، زیرا اعتقاد دارند همچنان رادیو در سپهر رسانهها میدرخشد و جایگاه مشخص بین مخاطبان دارد. نكته قابل تامل این است كه با وجود اینكه هنرمندان نمایشهای رادیویی پایشان به مدیومهای تصویری همچون تلویزیون و سینما كشیده شده، اما باز هم در رادیو و در نمایشهای رادیویی حضور فعالی دارند كه در این باره میتوان به پیشكسوتانی همچون ژاله علو، اكبر زنجانپور، بیوك میرزایی، معصومه آقاجانی، صفا آقاجانی و ... و جوانانی همچون میرطاهر مظلومی، فریدون محرابی، ایوب آقاخانی و ... اشاره كرد. این موارد نشان میدهد كه رادیو همچنان برای هنرمندان و مردم جایگاه ویژهای دارد و علاقهمند هستند در این رسانه فعالیت كنند. به همین دلیل با وجود وقفهای كه بعد از برگزاری سیزدهمین دوره جشنواره بینالمللی رادیو و پنجمین اجلاس جهانی صدا رخ داد، اما با تدبیر دكتر حمید شاهآبادی معاون صدا دوباره این جشنواره در كشورمان احیا شد و امروز زنگ چهاردهمین جشنواره بینالمللی رادیو و ششمین اجلاس جهانی صدا با شعار رادیو، صدای صمیمی لحظهها نواخته میشود. در این جشنواره مهمانانی از كشورهای مختلف حضور دارند و روز چهارشنبه 4 اردیبهشت برگزیدگان معرفی میشوند و تندیسهای طلایی را با خودشان به خانه و كشورهایشان میبرند.
نورالدین جعفری، دبیر جشنواره رادیو: جشنوارههای رادیو در شمارههای نخست به صورت ملی برگزار میشد، اما چون
برنامه سازان رادیو همواره علاقهمند بودند و هستند كه در رقابتهای حرفهایتر و در عین حال دوستانهای حضور داشته باشند، طبیعتا تمایلی به رقابت با برنامهها و برنامه سازان خارجی احساس شد. بنابراین كم كم جشنواره به شكل بینالمللی برپا شد و همین نه تنها منجر به رقابت بیشتر میان برنامهسازان داخلی و خارج از ایران شد، بلكه فرصتی فراهم شد تا برنامه سازان با شیوههای جدید برنامهسازی در رادیو هم آشنا شوند و تبادل اطلاعات میان رادیوی كشور خودمان و دیگر كشورها رد و بدل شود كه به نتایج بسیار خوبی منتهی شد. همچنین در جشنواره امسال حضور برنامهسازان معاونت صدا، شبكههای استانی و همینطور برنامه سازانی از سایر كشورها بسیار قابل تامل است. باتوجه به ساز و كاری كه در چهاردهمین جشنواره بینالمللی رادیو ایجاد شده است در بخش داخلی، برنامههای روتین شبكههای سراسری صدا با هم رقابت دارند. همچنین در بخش برنامههای آزاد این فرصت ایجاد شده كه خلاقیت و ایدههای جدید برنامهسازان در یك فضای رقابتی ارائه شود. آثار بخش بینالملل هم با قالبهای مستند، مستند نمایشی، نمایش كوتاه، مینی منچر و تعدادی دیگر مورد بررسی داوران قرار گرفتند.
نحوه انتخاب داوران جشنواره
در جشنواره چهاردهم رادیو، داوران در دو بخش داخلی و بینالملل از میان برنامه سازان برجسته، توانمند و پیشكسوت رادیو انتخاب شدند. در بخش بینالملل با همكاری اتحادیه رادیو تلویزیونهای آسیا و اقیانوسیه(ABU) از كارشناسان باتجربه رسانه به عنوان داوران خارجی استفاده شده است تا رقابتها دقیق تر باشد و برنامههای برجسته انتخاب شوند. همچنین تعدادی از مهمانان جشنواره از داوران بخش بینالملل هستند كه در مجموع از 12 كشور، در جشنواره بینالمللی امسال، حضور دارند. همچنین تلاش شده ضرورت و نیازهای حوزه برنامهسازی و همچنین حوزه نظری رادیو در جشنواره بین المللی و اجلاس جهانی رادیو پیشبینی و تعریف شود. از سوی دیگر هر جشنوارهای ساز و كار خود را دارد و بالطبع جشنواره بینالمللی رادیو با هدفی مشخص اجرا میشود. لذا به جهت تفاوتهایی كه هركدام از جشنوارهها در هدفگذاری دارند، امكان اینكه در همه ابعاد یكسان اجرا و به عنوان الگو مشخص شوند، وجود ندارد.
ردپای فضای مجازی در جشنواره رادیو
استفاده از ظرفیت و مزیتهای فضای مجازی از اهمیت ویژهای برخوردار است و استفاده مناسب از این امكان به ارائه محتوای رادیو به مخاطبان كمك خواهد كرد. از این رو در جشنواره چهاردهم رادیو به فضای مجازی توجه جدی شد. بخش فضای مجازی به عنوان یكی از بخشهای رقابت جشنواره میان برنامهسازان و شبكهها مورد توجه قرار گرفته است.
در بخش فضای مجازی سه حوزه رقابتی پیشبینی شده است. نخست، حوزه محتوای صدامحور كه در این بخش ویدئوهای تولید شده در شبكهها با فرمت فتوكلیپ یا دیگر ساختارهای ویدئویی صدا محور كه بدون تكنیكهای تولید تلویزیونی ساخته شده باشند با هم به رقابت پرداختند. در بخش دوم رقابت برنامهها كه در فضای مجازی مورد توجه قرار گرفته به عنوان بخش تعاملی در فراخوان جشنواره اعلام شده است. در این بخش برنامههایی كه در فضای مجازی دارای صفحه، كانال و وبسایت هستند مورد ارزیابی قرار میگیرند. در این رقابت، برترینها انتخاب میشوند. در بخش سوم، رقابت شبكههایی است در بخش فضای مجازی و حوزه تعاملی فعال هستند. میزان، نحوه و كیفیت حضور شبكههای سراسری در فضای مجازی مورد ارزیابی و داوری قرار گرفت و برترینها در اختتامیه جشنواره مورد تقدیر قرار خواهند گرفت.
600 اثر مردمی در جشنواره رادیو
بخش مردمی از جمله تفاوتهایی است كه جشنواره چهاردهم رادیو با جشنوارههای گذشته دارد. از آنجا كه مخاطبان همواره مورد توجه برنامهسازان و مدیران رسانه هستند و نظراتشان در برنامهسازی باید مورد توجه قرار گیرد، حضور مخاطب بیتردید به رادیو شأن و اعتبار میبخشد، لذا در جشنواره امسال بخش مردمی پیشبینی شد. بخصوص برای مخاطبانی كه در فضای رقابت جشنواره به برنامه سازی و تولید محتوا هم توجه دارند و با استقبالی كه از بخش مردمی در جشنواره داشتیم بالغ بر 600 اثر علاقهمندان رادیو در بخش مردمی ارسال شد كه در مراسم اختتامیه از آثار منتخب تجلیل به عمل خواهد آمد.
نامزدهای جشنواره رادیو
نامزدهای بخش مستمر نمایشی: حمیدرضا پورعلی محمد، مجید حیدری، ایوب آقاخانی، مهرداد عشقیان، فرشادآذرنیا، محمد مهاجر، علی میلانی، رضا عمرانی، محسن بهرامی، بیوك میرزایی، فریده دریامج، فریبا متخصص، نازنین مهیمنی، فریبا طاهری، محمدرضا قبادیفر، نرگس موسیپور، رضا طاهری و پیروز صدرایی.
نامزدهای بخش برنامههای موضوعی: آرش دارابی، عماد پیران عقل، ونوس میر علایی، اعظمالسادات ابراهیمی، الهه سلحشور، پرهام تجدد، گیتی میركریمی، عباس پیری، محمدكیانی، عباس سنجری، مریمالسادات آصفی، ساراعشقی نیا، نجمه لیلایی، آرمان ستوده، لیلا امیدیگانه، راضیه حسینعلی، محمد امین صادقی و سمیه نجفی.
نامزدهای بخش برنامههای مستمر غیرنمایشی: محمداسماعیل پور، راضیه حسینعلی، نیما نعمتی زاده، فاطمه دشتی، محمدحسن جلالی، یوسف فرجی، علیرضا آزادگان مهر، آسیه همتی، علی طاهری فرد، محسن ثقفی، علی پاكزاد، شهاب شهرزاد، حسین آهی، خانم خویی، نوید دانشور، مژگان نظری، سهیل عبدالعلیزاده، صادق علیخانی، نسیم رفیعی، ایمان ساكی، فاطمه صداقتی، الهام حسینی، حسن همایی، پیمان طالبی، سبحان اكرامی، شهریار شهریاری، مهوش تكلیف و
شرمینه جمشیدی.
نامزدهای بخش برنامههای ویژه: حسین خلیلنژاد، سمیه خراج، علیرضا محمدنیا، ملیحه رشیدی و مینا نیكانیك.
نامزدهای بخش بینالملل جشنواره: آدریانا كراماریچ، فرهاد امینی، مریم قاسمی، احمدطاهری، مینا نیكانیك، مرتضی میلانی، منصوره توحیدلو، قاسم اورنگی، عباس پیری، مهدی آذری، كولود زیكزیك، كانر كیان و لیاموبرین، زهرا قائدی، مهران مجیدپناه، محمد صالح علاء، رسول تسلیمی، عبداله علایی، مهدی شاهرضایی، شهرزاد مظفری، مریم
تقی زاده، فروزان سروی، لالتندو كانونگو، محسن شاهمرادی، محمد چگینی، حسین معصومی و تارون كانتی روت.
نامزدهای برنامههای بخش آزاد: مرتضی نمازی، نوشین رهگذر، امیر عضد، رقیه آقازاده، متینالسادات فیروزی، انسیه شمسالهی، شایان بهلولی، مجتبی حسنی، سمیرا قنبری، نیما نعمتیزاده، اعظم دهباشی، منصوره توحیدلو، الهه بیات، محمد محمودی، سعیده فرضی، حسین خلیلنژاد، مینا نیكانیك، زهره سربازی و زهرا قائدی.
نامزدهای رقابتهای بخش فضای مجازی: مونا شكری، زهره محقق، مینا نیكانیك، سارا پورجعفر، محمدرضا باقرزاده، كامبیز نقاش، افسانهالسادات حسینی، مجتبی جوادبیگی، هادی زینعلی، فرشته كرمی، سمیرا پوررمضانی، هدی ممتاز، سمیرا اكبری و آذر شیشهگر.
جشنوارهای از جنس « رونق تولید»
حامد فاتحی، رئیس كمیته اطلاع رسانی چهاردهمین جشنواره بینالمللی رادیو و ششمین اجلاس جهانی صدا: سال 1398 با عنوان «رونق تولید» نامگذاری شده است. این عنوان تنها یك اسم و عبارت ساده نیست كه صرفا برای تفاوت با سالهای دیگر انتخاب شده باشد، بلكه سرمشقی برای تبیین خط مشیها و تعریف برنامههای جاری و پیش روی تمام سازمانها و نهادها اعم از خصوصی، دولتی و مردمی است. سازمان صدا و سیما از جمله بخشهایی است كه هر ساله پیكان حركت رسانهای و برنامهسازی خود را بر مبنای شعار سال تعریف و تبیین میكند. بالطبع امسال هم «رونق تولید» را در حوزه عمل خویش یعنی رسانه، در دستور كار قرار داده است. جشنواره بینالمللی رادیو به عنوان اولین جشنواره در حال برگزاری سازمان صدا و سیما در سال 98 در حقیقت پیشقراول برنامهسازی رسانهای میتواند باشد كه شعار سال را در تمام شبكههای خود ساری و جاری میكند. ضرورت ارتقای سطح كیفی برنامههای تولیدی رادیو در حوزههای سیاسی، اجتماعی، ورزشی، فرهنگی، اقتصادی، علمی، قرآنی و معارفی، نمایشی و جوانان و دیگر حوزهها، یكی از مولفههای رونق تولیدات رسانه در رادیو است كه مدیران و برنامهسازان معاونت صدا را ملزم میكند تمام قد در برابر تهاجم فرهنگی و رسانهای شبكههای بیگانه با فرهنگ مردم شریف ایران، ایستادگی و برنامهسازی كنند. آثار برگزیده و برتر جشنواره بینالمللی رادیو كه از چند مرحله داوری گذشتهاند، میتوانند الگویی مؤثر و فاخر برای برنامهسازی با موضوعات مختلف در سال رونق تولید باشند. سوژههایی كه نه تنها در پایتخت بلكه در تمام استانها، شهرستانها و روستاها وجود دارند و برای برنامهسازان رادیو میتوانند الهام بخش تولیدات رسانهای فاخر و مخاطب پسند قرار گیرند.
رقابت میان گویندگان رادیو
مسعود اسكویی، گوینده شبكه رادیویی ورزش و آوا: یكی از كارهای خوبی كه در سالهای اخیر انجام میشود برگزاری جشنواره رادیو است. دوستانی كه در جشنوارهها شركت میكردند میدانند كه در سالهای گذشته در زیباكنار، مشهد مقدس، اصفهان و شهرهای دیگر جشنواره رادیو را برگزار كردیم. زمانی جشنواره در مشهد مقدس برگزار میشد. وقتی با قطار به سمت مشهد میرفتیم در قطار «رادیو قطار» را راه انداختیم. مرحوم مهران دوستی این برنامه را اجرا میكرد. به خاطر دارم كه آنجا در هر كوپه مسابقه شطرنج برگزار كردیم و به برنده جایزه دادیم.
یكی از كارهای خوبی كه در جشنواره انجام میشود رقابت بین گویندگان، گزارشگران، تهیهكنندگان و دستاندركاران رادیو است. پیشنهادی كه برای جشنواره دارم این است كه در یك شبكه رادیویی مانند ورزش كه شبكهای تخصصی است افرادی همچون گوینده، گزارشگر، تهیهكننده و نویسنده حضور دارند. شاید مقایسه یك شبكه تخصصی با شبكه دیگر مثل سلامت و اقتصاد درست نباشد. مطالبی كه یك گوینده ورزشی عنوان میكند واقعا با دیگر شبكهها متفاوت است و جنس كار فرق دارد. خواهشی كه دارم این است كه اگر برای داوران امكان دارد برندگان را طوری انتخاب كنند كه حق كسی ضایع نشود. بهخصوص در مقایسه گوینده با گوینده، گزارشگر با گزارشگر و تهیهكننده با تهیه كننده. امیدوارم جشنواره رادیو هر سال برگزار شود، چون باعث ایجاد رقابت و تلاش بین همكارانم میشود و تلاش میكنند برنامههای بهتری ارائه كنند. برگزاری این رویداد موجب میشود شركت كنندگان برای ارائه به جشنواره كارهایی انجام بدهند كه رادیو پیشرفت كند.