گفتوگو با قاسم رفیعا، شاعر درباره شبهای رمضان مشهد
لذت افطاری در صحن عتیق
به قولی تصور كن، حتی تصور كردنش هم قشنگه! تصور كن اردیبهشت باشد و هوا معتدل، نه سرد و نه گرم. غروب خورشید هم باشد و تو در خُنكای صحن بزرگ حرم امام نشسته باشی و سر درگریبان و دل به راه و چشم به در كه موذن، اذان بگوید و صدایش از گلدستهها پخش شود میان حرم و صحن و كوچهها و خیابانها. آنهایی كه در جوار امام (ع) هستند سر میچرخانند سمت گنبد و ضریح و گلدستهها و آنهایی كه بیرون حرم هستند تا جغرافیایی كه گنبد دیده میشود، میچرخند سمت گنبد و سلام میدهند و آنهایی كه در خانههایشان نشستهاند، با شنیدن صدای اذان قربت الیا... میگویند و یكراست میروند سراغ امام هشتم و سلام میدهند؛ السلام علیك یا امام غریب! و اینجاست كه ذهن مكث میكند؛ امام رضا (ع) با این همه مشتاق و طرفدار غریب است؟ نه! او قرنهاست كه چراغ امیدی شده در همه شبهای تار ایرانیان،امید شده برای همه ناامیدان. محبوبی شده برای همه آنهایی كه حتی اگر شده برای یك بار به سفر فكر میكنند. نه! او غریب نیست، ما غریبیم كه گاهی راه را گم میكنیم و نمیدانیم به كجا پناه ببریم.
ماه رمضان است و هوا معتدل؛ نه سرد و نه گرم. تشنگی و گرسنگی نرم نرمك اذیت میكند و طاقت را طاق میكند، هر چه به غروب نزدیكتر میشوی. حالا تصور كن در حرم امام رضا نشستهای در خنكا و داری زیر لب زمزمه میكنی، راز و نیاز، درد دل. . . موذن، اذان میگوید. . .
اگر تجربه چنین حضوری را نداشتهایم، عكسهایش را دیدهایم. عكسهای حال و هوای حرم امام مهربانیها در ماه رمضان و سفرههای افطار كه پهن میشود و روزهداران و زواری كه پای سفره مینشینند. ضیافتی است این مهمانی خودمانی در جوار امام مهربانیها. بیشتر ایرانیها، ماه رمضان كه میشود، دلشان هوای مشهد و امام رضا (ع) میكند. تجربه حضور در حرم و شهر مشهد در شب و روزهایی كه شنیده میشود حرم خلوتتر است و میتوان با فراغ بال بهتری زیارت كرد.
دعوتید از افطار تا سحر
قاسم رفیعا، شاعر مشهدی، اهل طرقبه شعر معروفی دارد؛ موره میبینی كه شر و با صفایوم
بچه محله امام رضایوم / زلزلیوم حادثیوم بلایوم / بچه محله امام رضایوم ...
این شاعر كه دلش را به شفقت و مهر امام رضا (ع) گره زده در این شعر با او شوخی هم كرده و البته رندی هم كرده و برای به دست آوردن دل امام (ع) ترجیعبند شعرش را «بچه محله امام رضایوم» انتخاب كرده. از شواهد چنین برمیآید كه امام هم از این شعر خوشش آمده و بركت داده به شعر و شهرت رفیعا. به او تلفن میكنم تا درباره شبها و روزهای رمضان مشهد و حرم امام رضا (ع) با او همصحبت شوم. با همان لهجه مشهدی یا به قول خودش طرقبهای میگوید: روزها و شبهای ماه رمضان در مشهد و حرم هر ساعتش لطف خاص خود را دارد. اما به نظرم از افطار تا سحر بهترین زمان ممكن است كه میتوانی حَظ كنی از همجواری با آقا. باید خودت فضا و زمان و مكان را درك كرده باشی تا بتوانی حسی را كه از آن برایتان میگویم باور كنید. از آن لحظهای كه اذان مغرب را میگویند تا وقت اذان صبح. مشهدیها كه حتما اگر شده حداقل یكبار این شرایط را درك كردهاند. مسافرانی هم كه ماه رمضان به مشهد و زیارت میآیند، شبهای حرم را بخشی از بهشت میدانند.
از رفیعا میپرسم، زمان افطار همه میتوانند بر سر سفره بنشینند؟ میگوید: نه! باید ژتون داشته باشند! اگر آزاد بود كه باید همه خیابانهای اطراف مشهد را هم سفره پهن میكردند! البته الان هم سفرهای بزرگ و با بركت در صحن بزرگ پهن میشود، اما فقط آنهایی كه ژتون دارند میتوانند افطاری حرم را بخورند. خدام ژتونها را روز قبل بین زوار و كسانی كه به زیارت میآیند، توزیع میكنند. قسمت هر كسی باشد حتما به او خواهد رسید. البته ژتون افطار از دریافت ژتون غذای حضرتی كه در بقیه سال داده میشود، راحتتر به دست میآید. چون برای غذای حضرتی باید در سایت ثبت نام كنی و برای دریافت ژتونهای آزاد هم فقط باید شانس بیاوری و قسمتت باشد. اما تا حالا قسمت من كه نشده ... بیت آخر شعر را كه یادتان هست: منتظر یك ژتون غذایوم / بچه محله امام رضایوم ...
رفیعا میگوید: شبیه این سفره افطار را در حرم شریفین و مسجد پیامبر (ص) هم پهن میشود اما آنچه در سفره میگذارند، كمتر است! البته آنجا بعد از افطار باید در صف نماز بایستی و هر شب یك جزء قرآن را در نماز تمام كنی اما در حرم امام رضا (ع) بس كه آقا مهربان است و رئوف، بعد از خوردن افطار میتوانی بروی! آقا هیچ چیزی از تو نمیخواهد .... !
از بلال طرقبه تا شله مشهدی
این شاعر كه روی منطقه طرقبه مشهد كه یكی از ییلاقات این شهر است، حساسیت ویژهای دارد و ساكن همین منطقه هم هست، میگوید: بعد از افطار مردم راهی شاندیز و طرقبه میشوند و البته الان چون شاندیز همه جایش رستورانهای شیك شده، بیشتر به طرقبه میآیند و بلال و بستنی میخورند و عدهای هم تا سحر برای خودشان همانجا میمانند و از طبیعت و دورهمیها لذت میبرند. بلالهای طرقبه را اصلا نباید با بلالهای جاهای دیگر مقایسه كرد. بلال مشهد و طرقبه بلال شیری است و بسیار خوشمزه و باب دندان. بلال شهرهای دیگر و بهخصوص آنهایی كه در تهران به خورد مردم میدهند بیشتر شبیه ذرت مكزیكی است تا بلال.
رفیعا درباره شله مشهدی هم سنگ تمام میگذارد و آن را یكی از بهترین غذاهای ایرانی میداند و میگوید: میدانید چرا شله مشهدی، معروف شده؟ چون خیلی خوشمزه است و هر كسی یك بار آن را بخورد برای همیشه مشتریاش میشود. البته شله مشهدی را باید آشپزی بپزد كه كاربلد است و از مواد اصلی استفاده كند. ماده اصلی شله، گوشت فراوان است و گوشت الان خیلی گران است! پس شله خوب كم پیدا میشود. این را هم بگویم اتحادیه رستوراندارهای مشهد اعلام كرده شلهای كه با گوشت مرغ پخته میشود نباید گران باشد! یكی نیست به این آقا بگوید شلهای كه با مرغ پخته میشود دیگر شله نیست كه گران باشد یا ارزان !
به رفیعا میگویم اهالی بقیه مناطق كشور وقتی میبینند ما خراسانیها حلیم یا شله را با قیمه و نمك میخوریم، دستمان میاندازند و میگویند حلیم را باید با شكر خورد. این شاعر طنزپردار با همان لهجه مشهدی میگوید: من كه تا حالا كسی را ندیدهام شله یا حلیم را با شكر بخورد! قیمه را هم به این دلیل روی شله یا حلیم میریزیم كه از ترش كردن معده جلوگیری كند !
ماه رمضان مشهد و حرم خلوتتر از بقیه سال است، البته بهجز شبهای قدر كه از همه نقاط ایران میروند كه این شبها را در جوار امام هشتم (ع) باشند كه شاید قدر ببینند و بر صدر بنشینند! ماه رمضان بهترین فرصت است، تجربه حضور در حرم امام مهربانیها، بهخصوص امسال كه ماه رمضان اردیبهشتی شده است و معتدل است، نه گرم و نه سرد و دل میطلبد خنكای حرم را.
ماه رمضان است و هوا معتدل؛ نه سرد و نه گرم. تشنگی و گرسنگی نرم نرمك اذیت میكند و طاقت را طاق میكند، هر چه به غروب نزدیكتر میشوی. حالا تصور كن در حرم امام رضا نشستهای در خنكا و داری زیر لب زمزمه میكنی، راز و نیاز، درد دل. . . موذن، اذان میگوید. . .
اگر تجربه چنین حضوری را نداشتهایم، عكسهایش را دیدهایم. عكسهای حال و هوای حرم امام مهربانیها در ماه رمضان و سفرههای افطار كه پهن میشود و روزهداران و زواری كه پای سفره مینشینند. ضیافتی است این مهمانی خودمانی در جوار امام مهربانیها. بیشتر ایرانیها، ماه رمضان كه میشود، دلشان هوای مشهد و امام رضا (ع) میكند. تجربه حضور در حرم و شهر مشهد در شب و روزهایی كه شنیده میشود حرم خلوتتر است و میتوان با فراغ بال بهتری زیارت كرد.
دعوتید از افطار تا سحر
قاسم رفیعا، شاعر مشهدی، اهل طرقبه شعر معروفی دارد؛ موره میبینی كه شر و با صفایوم
بچه محله امام رضایوم / زلزلیوم حادثیوم بلایوم / بچه محله امام رضایوم ...
این شاعر كه دلش را به شفقت و مهر امام رضا (ع) گره زده در این شعر با او شوخی هم كرده و البته رندی هم كرده و برای به دست آوردن دل امام (ع) ترجیعبند شعرش را «بچه محله امام رضایوم» انتخاب كرده. از شواهد چنین برمیآید كه امام هم از این شعر خوشش آمده و بركت داده به شعر و شهرت رفیعا. به او تلفن میكنم تا درباره شبها و روزهای رمضان مشهد و حرم امام رضا (ع) با او همصحبت شوم. با همان لهجه مشهدی یا به قول خودش طرقبهای میگوید: روزها و شبهای ماه رمضان در مشهد و حرم هر ساعتش لطف خاص خود را دارد. اما به نظرم از افطار تا سحر بهترین زمان ممكن است كه میتوانی حَظ كنی از همجواری با آقا. باید خودت فضا و زمان و مكان را درك كرده باشی تا بتوانی حسی را كه از آن برایتان میگویم باور كنید. از آن لحظهای كه اذان مغرب را میگویند تا وقت اذان صبح. مشهدیها كه حتما اگر شده حداقل یكبار این شرایط را درك كردهاند. مسافرانی هم كه ماه رمضان به مشهد و زیارت میآیند، شبهای حرم را بخشی از بهشت میدانند.
از رفیعا میپرسم، زمان افطار همه میتوانند بر سر سفره بنشینند؟ میگوید: نه! باید ژتون داشته باشند! اگر آزاد بود كه باید همه خیابانهای اطراف مشهد را هم سفره پهن میكردند! البته الان هم سفرهای بزرگ و با بركت در صحن بزرگ پهن میشود، اما فقط آنهایی كه ژتون دارند میتوانند افطاری حرم را بخورند. خدام ژتونها را روز قبل بین زوار و كسانی كه به زیارت میآیند، توزیع میكنند. قسمت هر كسی باشد حتما به او خواهد رسید. البته ژتون افطار از دریافت ژتون غذای حضرتی كه در بقیه سال داده میشود، راحتتر به دست میآید. چون برای غذای حضرتی باید در سایت ثبت نام كنی و برای دریافت ژتونهای آزاد هم فقط باید شانس بیاوری و قسمتت باشد. اما تا حالا قسمت من كه نشده ... بیت آخر شعر را كه یادتان هست: منتظر یك ژتون غذایوم / بچه محله امام رضایوم ...
رفیعا میگوید: شبیه این سفره افطار را در حرم شریفین و مسجد پیامبر (ص) هم پهن میشود اما آنچه در سفره میگذارند، كمتر است! البته آنجا بعد از افطار باید در صف نماز بایستی و هر شب یك جزء قرآن را در نماز تمام كنی اما در حرم امام رضا (ع) بس كه آقا مهربان است و رئوف، بعد از خوردن افطار میتوانی بروی! آقا هیچ چیزی از تو نمیخواهد .... !
از بلال طرقبه تا شله مشهدی
این شاعر كه روی منطقه طرقبه مشهد كه یكی از ییلاقات این شهر است، حساسیت ویژهای دارد و ساكن همین منطقه هم هست، میگوید: بعد از افطار مردم راهی شاندیز و طرقبه میشوند و البته الان چون شاندیز همه جایش رستورانهای شیك شده، بیشتر به طرقبه میآیند و بلال و بستنی میخورند و عدهای هم تا سحر برای خودشان همانجا میمانند و از طبیعت و دورهمیها لذت میبرند. بلالهای طرقبه را اصلا نباید با بلالهای جاهای دیگر مقایسه كرد. بلال مشهد و طرقبه بلال شیری است و بسیار خوشمزه و باب دندان. بلال شهرهای دیگر و بهخصوص آنهایی كه در تهران به خورد مردم میدهند بیشتر شبیه ذرت مكزیكی است تا بلال.
رفیعا درباره شله مشهدی هم سنگ تمام میگذارد و آن را یكی از بهترین غذاهای ایرانی میداند و میگوید: میدانید چرا شله مشهدی، معروف شده؟ چون خیلی خوشمزه است و هر كسی یك بار آن را بخورد برای همیشه مشتریاش میشود. البته شله مشهدی را باید آشپزی بپزد كه كاربلد است و از مواد اصلی استفاده كند. ماده اصلی شله، گوشت فراوان است و گوشت الان خیلی گران است! پس شله خوب كم پیدا میشود. این را هم بگویم اتحادیه رستوراندارهای مشهد اعلام كرده شلهای كه با گوشت مرغ پخته میشود نباید گران باشد! یكی نیست به این آقا بگوید شلهای كه با مرغ پخته میشود دیگر شله نیست كه گران باشد یا ارزان !
به رفیعا میگویم اهالی بقیه مناطق كشور وقتی میبینند ما خراسانیها حلیم یا شله را با قیمه و نمك میخوریم، دستمان میاندازند و میگویند حلیم را باید با شكر خورد. این شاعر طنزپردار با همان لهجه مشهدی میگوید: من كه تا حالا كسی را ندیدهام شله یا حلیم را با شكر بخورد! قیمه را هم به این دلیل روی شله یا حلیم میریزیم كه از ترش كردن معده جلوگیری كند !
ماه رمضان مشهد و حرم خلوتتر از بقیه سال است، البته بهجز شبهای قدر كه از همه نقاط ایران میروند كه این شبها را در جوار امام هشتم (ع) باشند كه شاید قدر ببینند و بر صدر بنشینند! ماه رمضان بهترین فرصت است، تجربه حضور در حرم امام مهربانیها، بهخصوص امسال كه ماه رمضان اردیبهشتی شده است و معتدل است، نه گرم و نه سرد و دل میطلبد خنكای حرم را.