شعر هنوز هم رسانه است
فرض كنید، قرار باشد برای مطبوعات و رسانههای دنیای امروز، پیشكسوت یا پدرجدی قائل شویم و آن اولین رسانه كه به كلام وابسته بوده را قدر بدانیم؛ شاید بهتر باشد خیلی گرفتار اختلاف نظرها و مته بهخشخاش گذاشتنها نشویم و محترمانه به احترام شعر كلاه از سر برداریم و بپذیریم كه حتی امروز و در جهان رسانههای تعاملی و مجازی نیز شعر همچنان رسانه است و به مثابه یك رسانه عمل میكند.
از 13 قرن پیش تا امروز، مهمترین كاركرد شعر اطلاعرسانی و آگاهیبخشی بوده است؛ شعر در طول تمام این قرنها و در اوج و فرود رویدادهای كوچك و بزرگ تاریخ، مثل یك رسانه عمل كرده است. آنجایی كه در نقش انتقالدهنده پیام ظاهر شده یا هر زمان كه در خدمت تبلیغ دین و اخلاق قرار گرفته یا وقتی بهانهای شده برای معنا كردن زیبایی و ارائه تعاریف تازهتر از زیباییشناسی و نیز هر زمان كه هویت انسان ایرانی را در چارچوب جغرافیایی كه در آن زیست میكند یا خارج از آن معنا كرده است.
در تمام این قرنها، هر جا كه نوبت به اعتراض رسیده، گلایه یا نقدی بوده و درد یا آفتی به جان جامعه افتاده، شعر حضور موثر داشته و نقش قابل اعتنایی ایفا كرده است. در اوج و فرودهای مبارزات سیاسی در طول مبارزات تاریخی و هر رویداد كوچك و بزرگ فرهنگی و اجتماعی، مقوله شعر و شاعری به وضوح قابل ردیابی است و در تمام این قرنها همواره به زیباترین و دلنشینترین شیوهها، با چینش منظوم و هماهنگ واژهها، ارتباط را بین فرستنده و گیرنده پیام برقرار كرده است. هنوز هم شعر به همین نقش و كاركردش ادامه میدهد و بروز و ظهور رسانههای نوین ارتباطی نه تنها از میدان به درش نكرده بلكه به قدرت انتشار و نفوذش افزوده است.
بررسی شعر بهعنوان رسانه از وجود سهعنصر و اساس تشکیلدهنده رسانهها حکایت میکند: پیام، گیرنده پیام و فرستنده پیام. مگر جز این است که شاعر فرستنده، مخاطب گیرنده و نگاه شاعرانه شیواترین پیامی است که در چنین رسانهای ارسال میشود؟
شعر با اصیلترین و قدرتمندترین ابزارها، یعنی كلمه با مخاطبش ارتباط برقرار میكند و دامنه ارتباطش از پیامرسانی تا حظ شنیداری گسترده است. بنابراین عجیب نیست كه حتی امروز در عصر رسانههای گوناگون همچنان به مثابه یك رسانه باقی بماند و مردم شتابزده عصر دیجیتال هم از آن بهره بگیرند. در تمام قرون و اعصاری كه شعر بخشی از ادبیات و هویت ما ایرانیها بوده، به هر شیوه از آن بهره گرفتهایم و از این پس همچنین خواهد بود. بعید است به این سادگی دست از سر این رسانه موثر قدرتمند برداریم حتی اگر همه امكان و بستر استفاده از آن پشت نیسان آبیرنگ باشد یا حتی كامیونهای جاده.