راهنمای گشت‌وگذار در آسمان شب
ملاقات شامگاهی با غول‌ها
در شرایطی كه به‌نیمه دوم مرداد و زمان اوج بارش شهابی برساوشی نزدیك می‌شویم، این شب‌ها اگر احیانا شب‌نشینی تابستانی روی بام یا در حیاط منزل داشته باشید، بعید نیست فروغ دو سه جرم نسبتا درخشان در ساعات ابتدایی شب و در جهت جنوبی آسمان در میان ستاره‌های آسمان شب توجهتان را جلب كرده باشد. بین آنها، آن كه از همه درخشان‌تر است سیاره مشتری است كه این شب‌ها در مرز میان دو صورت فلكی عقرب و مارافسای قرار دارد. در سمت راست و اندكی پایین‌تر از مشتری، فروغ زردرنگ و مایل به نارنجی ستاره ابرغول قلب‌العقرب دیده می‌شود. در سمت چپ مشتری و در میان ستاره‌های صورت فلكی قوس می‌توانید سیاره زحل را ببینید.
مشتری و زحل از قضا هر دو این شب‌ها در فاصله‌ای نزدیك‌تر به ما نسبت به مواقع دیگر سال قرار دارند و از این‌رو اندكی درخشان‌تر از ماه‌های قبل به نظر می‌رسند. اكنون فاصله مشتری تا زمین 685 میلیون كیلومتر و زحل هم در یك میلیون و 362هزار كیلومتری زمین قرار دارد. هر دو سیاره گازی هستند و در حقیقت سطح مشخص و جامدی مثل سیارات خاكی مانند زمین و مریخ ندارند؛ بنابراین هیچ‌وقت امكان فرود فضاپیمایی بر سطح آنها وجود نخواهد داشت و با فرض ارسال فضاپیمایی به سوی آنها، تنها می‌تواند در اتمسفر آنها به پیش برود تا زمانی كه افزایش فشار جو، آنها را از كار بیندازد.
رصد دقیق‌تر مشتری
اگر با یك دوربین دوچشمی شكاری بتوانید سیاره مشتری را رصد كنید، چهار قمر بزرگ‌تر این سیاره به نام‌های گانیمد، كالیستو، اروپا و یو را به صورت چهار جرم ستاره‌مانند در اطراف مشتری خواهید دید. اگر حوصله كنید و هر دو ساعت یك بار سیاره مشتری را با دوربین دوچشمی زیر نظر بگیرید، متوجه جابه‌جایی موقعیت این اقمار نسبت به موقعیت قبلی خواهید شد. آنها در حال چرخیدن به دور مشتری هستند و شما توانسته‌اید چرخش این قمرها را از خانه خودتان در زمین با یك دوربین ساده ببینید! درست مثل تجربه‌ای كه 410 سال پیش گالیلئو گالیله هنگام دیدن این اقمار داشت و همین مشاهده دقیق باعث شد اخترشناسان متوجه شوند همه اجرام آسمانی به دور زمین نمی‌چرخد و لزوما كره زمین نمی‌تواند مركز عالم باشد، اما اگر به رصدخانه‌ای در منطقه خود بروید یا از یك تلسكوپ برای رصد مشتری استفاده كنید، در این صورت می‌توانید كمربندهای روشن و تیره‌ای را روی قرص این سیاره تشخیص دهید كه در حقیقت عوارضی مربوط به جو این سیاره گازی هستند.
از زحل چه می‌بینیم؟
با دوربین دوچشمی زحل را شبیه قرصی بسیار كوچكی خواهید دید كه به حالت بیضی‌مانند تمایل دارد. علتش این است كه بزرگنمایی دوربین دوچشمی برای تفكیك حلقه‌های زحل كافی نیست و برای دیدن آنها به استفاده از تلسكوپ با حداقل بزرگنمایی حدود 30 تا 40 برابر نیاز خواهید داشت. حلقه‌های زحل از زیباترین نماهای طبیعت در آسمان شب هستند كه هر آدمی در زندگی باید آن را با تلسكوپ ببیند.
ابرغول سرخی به نام قلب‌العقرب
حتما تعجب می‌كنید اگر بشنوید قطر ستاره قلب‌العقرب حدود 750 برابر خورشید و درخشندگی‌اش تقریبا 76هزار برابر خورشید است! این ابرغول سرخ در فاصله 550 سال نوری از ما قرار گرفته و اگر جای خورشید در منظومه شمسی بود، زمین در دل آن واقع می‌شد و سطحش جایی بین مدار دوسیاره مریخ و مشتری قرار می‌گرفت!
قلب‌العقرب تنها ستاره غول شب‌های تابستان نیست و در هفته‌های آینده از شگفتی‌های آسمان شب بیشتر برایتان خواهم نوشت.
