هنوز بحران را از سر نگذراندهایم
سیل هنوز تمام نشده است؛ این جملهای است كه آذر تشكر، جامعهشناس میگوید. واقعیت این است كه سیل تمام نشده است؛ مثلا تازگیها باخبر شدم كه در پلدختر بوی شدیدی، بسیاری از نقاط شهر را فرا گرفته و این بو كه در پی وقوع سیل فروردین به وجود آمده، مردم این شهر را آزار میدهد. در آققلا نیز شهردار این شهر گفته بسیاری از ساختمانهای شهر باید دوباره ساخته شوند و این نشان میدهد حالا حالاها با سیل و تبعات آن درگیر هستیم.
متأسفانه باید بگوییم ما اصلاً مسأله را نمیشناسیم، در واقع ابتدا بحران رخ میدهد و بعد شروع به كشف آن میكنیم در حالی كه باید ابعاد یك بحران را بشناسیم و پیش از وقوع آن بارها در موردش گفتوگو كرده باشیم.
از بین رفتن زمین و از بین رفتن مالكیتها در پی سیل، مسأله بسیار مهمی است و نباید از آن غفلت كنیم.
گاهی تفسیر ما از یك حادثه میتواند آن را به فاجعه تبدیل یا آن را حل كند. ما پدیدهای به نام ترومای پس از حادثه داریم كه این مسأله میتواند در صورت مدیریت نشدن صحیح به زخمی برای هویت اجتماعی تبدیل شود. بنابراین باید به تفسیر جوامع و تفسیری كه خودمان از این فاجعه ارائه میكنیم، توجه داشته باشیم. متأسفانه در پی سیل بسیاری از گروههای اجتماعی به لحاظ اقتصادی جابهجا شدند و در برخی از مناطق سیل زده، دستفروشهایی را دیدیم كه قبل از وقوع سیل مغازهدار بودند، اما خسارت آنچنان سنگین بوده كه حالا اجناس باقیمانده از مغازهشان را در كنار خیابان میفروشند.
واقعیت این است كه تصور اغلب ما از سیل اتفاقی مانند چیزی است كه در شیراز رخ داد؛ یعنی در چند دقیقه جریان شدید آب بیاید چند خودرو را با خود ببرد و تعدادی هم قربانی بگیرد و تمام شود، اما واقعیت این است كه در مورد سیل ما با پدیدهای با عنوان پایداری بحران روبهرو هستیم. سیلی كه حدود ۴۰ روز در یك منطقه ماند و فروكش هم نمیكرد. اینها جزو مواردی است كه تأثیرات اجتماعی بسیاری بر جا خواهد گذاشت.
در برخی از مناطق سیلزده بدون توجه به ساختار اجتماعی و پیامدهای آن اقدام به ساخت منطقههای ویژه اسكان سیلزدگان كردند تا این افراد خانههایشان را در آنجا بسازند. این یعنی چند سال دیگر ما در شهرهای سیل زده محلهای داریم به نام محله سیلزدهها و برچسبی كه روی افراد میماند، ولی این درست نیست كه ما در شهرهایمان محلههایی كه با نام سیلزدهها شناخته میشود، درست كنیم؛ چرا كه این خودش یك زنجیره بحران ایجاد میكند و در واقع از چالشی به چالشی دیگر میافتیم.