تعریف، مصادیق و فواید بازار آنلاین
دیگر نیازی به حضور نیست!
بازار، مفهومی باستانی است که قدمت آن به قرون ابتدایی نیاز بشر و بهعنوان مکانی فیزیکی برای دادوستد بازمیگردد، اما هزاران سال بعد، در دنیای امروز، لغت بازار مفهومی بسیار متفاوت یافته است. بازار آنلاین به زبان ساده، وبسایت یا نرم افزاری است که فروشنده و خریدار را به هم متصل میکند. بازارهای آنلاین از همان سالهای اول شکلگیری اینترنت پا گرفتند و از جمله معروفترینهایشان میتوان به Ebay، Craigslist و Angie’s List اشاره کرد که همگی در سال 1995 تاسیس شدند. در سالهای اخیر، شمار این بازارها بیشتر و تاثیرشان چنان عظیمتر شده که دیگر نمیتوان از وجودشان غافل بود.
سیاوش شهبازی
بازارهای افقی و عمودی
در ارزیابی بازارهای آنلاین، طیفی وجود دارد که عمق و عرض چشمانداز آن را میسنجد. در یک سمت طیف، بازارهای افقی قرار دارند که محصولات یا خدمات متنوع ارائه میکنند؛ از این حیث، آمازون در همه جای دنیا و دیجی کالا در ایران سردمدار است یا مثلا Homeadvisor که بهتازگی با انجیز لیست (Angie’s List) ادغام شده، تقریبا هر نوع خدمات حرفهای مربوط به خانه و ساختمان را در بر میگیرد.
در مقابل، بازارهای دیگر در آن سوی طیف قرار دارند و انحصارا روی یک محصول یا خدمت مخصوص تمرکز میکنند. برای مثال، اوبر بر نقل و انتقال و Homeawat به اجاره خانه تمرکز دارد.
بازارهای افقی، در همان سالهای اول اینترنت که مشکل عدیده مشتریان "پیدا کردن" بود، به منصه ظهور رسیدند. آنهایی که توانایی تامین محصول داشتند، زودتر به میدان آمده و ریشه دواندند و این باعث شده در سالهای اخیر، بازارها بیشتر به فعالیت عمودی رو بیاورند تا بتوانند در این رقابت تنگاتنگ، حضور خود را در بازار تضمین کنند.
فواید بازار آنلاین برای مشتری
بازارهای آنلاین معمولا به یک فایده بسنده نکرده و برای ترغیب مشتریان به چند امتیاز متوسل میشوند.
کاربری سهل
تقریبا تمام بازارهای آنلاین، فاقد مشقتهای خرید حضوری هستند – مانند وب سایتهای رزرو هتل یا وبسایتهایی که
خواربار میفروشند تا دیگر لازم نباشد با مصیبت، کیسههای خرید را حمل کنیم.
کشف و قیاس سادهتر
بازارهای آنلاین زیادی هستند که شرایط قیاس محصولات متفاوت را با یکدیگر فراهم آوردهاند. بهعنوان مثال Tripadvisor به کاربر اجازه میدهد نتایج را فیلتر و مقایسه کند و قبل از انتخاب مقصد سفرش، نظرات دیگران را هم بخواند. Yelp همین کار را برای رستورانها و کاسبیهای دیگر انجام میدهد که نمونههای داخلی آن را نیز داریم، از جمله فیدیلیو. با این همه اطلاعات جامع، زحماتی مثل تماس با این و آن و مشورت گرفتن و … مرتفع میشود.
قیمتگذاری رقابتی
بسیاری از بازارهای آنلاین به لطف شگردها و ارتباطات خاصی که دارند، قیمتهایی رقابتی ارائه میکنند. مثلا اوبر و کپیهای داخلیاش، قیمتی به مسافر ارائه میکنند که تفاوتی محسوس با سواریها دارد.
کیفیت بالاتر
بازارهای بسیاری نظرات مشتریان خود را بهخصوص در قالب نقد و بررسی گردآوری میکنند که این نقد و بررسیها به دارندگان وب سایت کمک میکند کیفیت کلی خدمات و محصولات را در حد مطلوب نگه دارند و از ضرردهی جلوگیری کنند.
تجربهها یا محصولات خاص
Ebay که امروز یکی از غولهای بازار آنلاین است، کار خود را بهعنوان محلی برای حراج نمونههای کمیاب نوعی عروسک خرسی، موسوم به beanie baby آغاز کرد! وب سایتهایی که بتوانند محصولات کمیابی را که به قدر کافی خواهان دارند عرضه کنند، میتوانند خیلی زود سر و سامان بگیرند.
فواید بازار آنلاین برای فروشندگان
درآمد نهایی
بعضی بازارها موجب تقویت درآمد فروشندهها میشوند، مثلا برای قبول رزروهای انجام شده در Expedia، هتلها باید عضو آن باشند که هزینه دارد، اما اگر عضو نباشند، عملا روی سودی حسابی
پا گذاشتهاند که میتوانسته از طریق آن واسطه نصیبشان شود.
افزایش بهرهوری
رستورانها را در نظر بگیرید، تمام آنها ساعاتی خلوت دارند، اما در آن ساعات هم باید دستمزد کارگر و هزینههای آبونمان و … را بپردازند. این میتواند به ضرردهی منجر شود. در این بین، وبسایتها و نرم افزارهای واسطه – همچنان که در ایران هم مشابهشان را داریم – میتوانند در ساعات خلوتی، ترافیک قابل توجهی به این رستورانها عرضه کرده و نسبتی مناسب میان زمان بیکاری و سرعت کسب سود ایجاد کنند. یا نرم افزارهای مسافربری را در نظر بگیرید که در حالت عادی، یک راننده 30 درصد زمانش را صرف یافتن مسافر میکند، اما با وجود این نرمافزارها، این مقدار به 5 درصد میرسد.
سهولت کاربری
طبیعی است که یک لولهکش یا تعمیرکار از تبلیغات
سر در نیاورد؛ وبسایتهای واسطه، بهشتی برای این افراد پدید میآورند تا بدون نگرانی برای یادگیری مهارتهای جدید بهراحتی کار بگیرند. به عبارتی، هزینههای هنگفت تبلیغات را آن سایت واسطه انجام میدهد. از طرف دیگر، برخی از این واسطهها، بسیاری از سلسله مراتبهای کار مانند حساب و کتاب، بیمه و … را بر عهده میگیرند تا سرویسدهندگان فقط نگران کار خود باشند و بس.
در ارزیابی بازارهای آنلاین، طیفی وجود دارد که عمق و عرض چشمانداز آن را میسنجد. در یک سمت طیف، بازارهای افقی قرار دارند که محصولات یا خدمات متنوع ارائه میکنند؛ از این حیث، آمازون در همه جای دنیا و دیجی کالا در ایران سردمدار است یا مثلا Homeadvisor که بهتازگی با انجیز لیست (Angie’s List) ادغام شده، تقریبا هر نوع خدمات حرفهای مربوط به خانه و ساختمان را در بر میگیرد.
در مقابل، بازارهای دیگر در آن سوی طیف قرار دارند و انحصارا روی یک محصول یا خدمت مخصوص تمرکز میکنند. برای مثال، اوبر بر نقل و انتقال و Homeawat به اجاره خانه تمرکز دارد.
بازارهای افقی، در همان سالهای اول اینترنت که مشکل عدیده مشتریان "پیدا کردن" بود، به منصه ظهور رسیدند. آنهایی که توانایی تامین محصول داشتند، زودتر به میدان آمده و ریشه دواندند و این باعث شده در سالهای اخیر، بازارها بیشتر به فعالیت عمودی رو بیاورند تا بتوانند در این رقابت تنگاتنگ، حضور خود را در بازار تضمین کنند.
فواید بازار آنلاین برای مشتری
بازارهای آنلاین معمولا به یک فایده بسنده نکرده و برای ترغیب مشتریان به چند امتیاز متوسل میشوند.
کاربری سهل
تقریبا تمام بازارهای آنلاین، فاقد مشقتهای خرید حضوری هستند – مانند وب سایتهای رزرو هتل یا وبسایتهایی که
خواربار میفروشند تا دیگر لازم نباشد با مصیبت، کیسههای خرید را حمل کنیم.
کشف و قیاس سادهتر
بازارهای آنلاین زیادی هستند که شرایط قیاس محصولات متفاوت را با یکدیگر فراهم آوردهاند. بهعنوان مثال Tripadvisor به کاربر اجازه میدهد نتایج را فیلتر و مقایسه کند و قبل از انتخاب مقصد سفرش، نظرات دیگران را هم بخواند. Yelp همین کار را برای رستورانها و کاسبیهای دیگر انجام میدهد که نمونههای داخلی آن را نیز داریم، از جمله فیدیلیو. با این همه اطلاعات جامع، زحماتی مثل تماس با این و آن و مشورت گرفتن و … مرتفع میشود.
قیمتگذاری رقابتی
بسیاری از بازارهای آنلاین به لطف شگردها و ارتباطات خاصی که دارند، قیمتهایی رقابتی ارائه میکنند. مثلا اوبر و کپیهای داخلیاش، قیمتی به مسافر ارائه میکنند که تفاوتی محسوس با سواریها دارد.
کیفیت بالاتر
بازارهای بسیاری نظرات مشتریان خود را بهخصوص در قالب نقد و بررسی گردآوری میکنند که این نقد و بررسیها به دارندگان وب سایت کمک میکند کیفیت کلی خدمات و محصولات را در حد مطلوب نگه دارند و از ضرردهی جلوگیری کنند.
تجربهها یا محصولات خاص
Ebay که امروز یکی از غولهای بازار آنلاین است، کار خود را بهعنوان محلی برای حراج نمونههای کمیاب نوعی عروسک خرسی، موسوم به beanie baby آغاز کرد! وب سایتهایی که بتوانند محصولات کمیابی را که به قدر کافی خواهان دارند عرضه کنند، میتوانند خیلی زود سر و سامان بگیرند.
فواید بازار آنلاین برای فروشندگان
درآمد نهایی
بعضی بازارها موجب تقویت درآمد فروشندهها میشوند، مثلا برای قبول رزروهای انجام شده در Expedia، هتلها باید عضو آن باشند که هزینه دارد، اما اگر عضو نباشند، عملا روی سودی حسابی
پا گذاشتهاند که میتوانسته از طریق آن واسطه نصیبشان شود.
افزایش بهرهوری
رستورانها را در نظر بگیرید، تمام آنها ساعاتی خلوت دارند، اما در آن ساعات هم باید دستمزد کارگر و هزینههای آبونمان و … را بپردازند. این میتواند به ضرردهی منجر شود. در این بین، وبسایتها و نرم افزارهای واسطه – همچنان که در ایران هم مشابهشان را داریم – میتوانند در ساعات خلوتی، ترافیک قابل توجهی به این رستورانها عرضه کرده و نسبتی مناسب میان زمان بیکاری و سرعت کسب سود ایجاد کنند. یا نرم افزارهای مسافربری را در نظر بگیرید که در حالت عادی، یک راننده 30 درصد زمانش را صرف یافتن مسافر میکند، اما با وجود این نرمافزارها، این مقدار به 5 درصد میرسد.
سهولت کاربری
طبیعی است که یک لولهکش یا تعمیرکار از تبلیغات
سر در نیاورد؛ وبسایتهای واسطه، بهشتی برای این افراد پدید میآورند تا بدون نگرانی برای یادگیری مهارتهای جدید بهراحتی کار بگیرند. به عبارتی، هزینههای هنگفت تبلیغات را آن سایت واسطه انجام میدهد. از طرف دیگر، برخی از این واسطهها، بسیاری از سلسله مراتبهای کار مانند حساب و کتاب، بیمه و … را بر عهده میگیرند تا سرویسدهندگان فقط نگران کار خود باشند و بس.