بررسی تلاش ناکام آمریکا برای ایجاد ائتلاف دریایی علیه ایران؛ چرا کشورهای دنیا دیگر از آمریکا تبعیت نمیکنند؟
تنها در دریا
تلاش آمریكا برای راضیكردن شركای خود در جهت پیوستن به اتئلاف دریایی در خلیج فارس به یك شكست تاریخی انجامید و با امتناع كشورها از پیوستن به طرح آمریكا برای ایجاد ائتلاف دریایی علیه ایران، در عمل این طرح به ائتلاف تكنفره ترامپ تبدیل شده است. به این ترتیب ائتلاف ترامپ برای محافظت از نفتكشها در برابر آنچه ستیزهجوییهای ایران میخواند ظاهراً فقط یك عضو اصلی دارد و آن عضو هم خود آمریكاست، زیرا انگلیسیها به دنبال طرح خود هستند و از آمریكا خرده گرفتهاند؛ فرانسویها اعلام كردهاند تعهدی به این ائتلاف ندارند و آلمان به صراحت پاسخ منفی داده و سایر كشورها نیز با پاسخهای مبهم از حضور در این ائتلاف امتناع كردهاند.
آمریكا از زمان روی كار آمدن ترامپ بارها تلاش كرده با همراهی متحدان منطقهای خود ائتلافهای نظامی علیه ایران راه بیندازد كه با عدم همراهی نکردن كشورهای مستقل منطقه این تلاشها تاكنون بینتیجه مانده است.
در همین راستا بهرغم اینكه جمهوری اسلامی ایران طی دهههای گذشته تامینكننده اصلی امنیت تنگه هرمز بوده ناگهان آمریكا دم از لزوم شكل دادن ائتلافی چندجانبه در جهت تامین امنیت و ثبات در خلیج فارس زده است.
این طرح آمریكا از چند هفته گذشته و پس از هدف قرار گرفتن مشکوک دو نفتكش در تنگه هرمز -كه یكی متعلق به ژاپن بود- كلید خورد و آمریكا با ادعای اینكه ایران بانی این حملات بوده اعلام كرد قصد دارد برای تضمین عبور و مرور آزاد از تنگه هرمز یك ائتلاف جهانی راه بیندازد.
البته با توجه به اظهاراتی كه ترامپ در این ارتباط داشته اینگونه برداشت میشود كه ترامپ به نوعی به دنبال بهرهگیری از سایر كشورها برای اهداف خود در منطقه است، زیرا در 24 ژوئن، دونالدترامپ در توییتر خود نوشت: «چین 91 درصد و ژاپن 62 درصد نفت خود را از تنگه هرمز میگیرند، سایر كشورها هم همینطور. پس چرا ما باید از خطوط دریایی به خاطر كشورهای دیگر حفاظت كنیم در حالی كه در ازای آن چیزی به دست نمیآوریم. این كشورها خودشان باید از كشتیهایشان در این سفر خطرناك محافظت كنند.»
پس از آن مایك پمپئو، وزیر خارجه آمریكا نیز با تكرار ادعاهای خصمانه خود علیه جمهوری اسلامی ایران اعلام كرد ما در حال تشكیل ائتلافی جهانی برای تضمین عبور و مرور آزاد از تنگه هرمز هستیم اما این كار زمان میبرد.
همچنین جوزف دانفورد، رئیس ستاد مشترك ارتش آمریكا گفت كشورش در حال بررسی طرحی است كه به ادعای او «آزادی دریانوردی آبهای بینالمللی اطراف ایران و یمن» را با ایجاد یك ائتلاف نظامی تامین كند. آمریكا هدایت و فرماندهی كشتیرانی را فراهم میكند و متحدان این كشور در نزدیكی ناوگان این كشور كشتیهای تجاری را با پرچمهای خود همراهی و اسكورت میكنند.
هرچند به نظر میرسد هدف ظاهری آمریكاییها از این پیشنهاد تامین امنیت كشتیرانی در منطقه است اما میتوان هدف اصلی آنها را مقابله با سیاستهای ایران در منطقه عنوان كرد. آنها در كنار موضوع تحریمها تلاش دارند اجماعی بینالمللی علیه ایران ایجاد كنند و تاكنون در این ارتباط به ساز و كارهای مختلفی متوسل شدهاند كه میتوان پیشنهاد ایجاد ائتلاف در منطقه خلیج فارس را نیز در همین چارچوب مطرح كرد.
چرخش کشورهای متخاصم منطقه
خبرهایی كه از منطقه میرسد نیز حاكی از آن است كه حتی برخی كشورهای متحد آمریكا در منطقه نیز كه ترامپ از آنها با تعبیر گاو شیرده یاد میكند در پیوستن به ائتلاف آمریكایی تردید دارند.
روسیا الیوم به نقل از پایگاه خبری دبكا وابسته به رژیم صهیونیستی مدعی شد امارات و عربستان تماسهای مخفیانه خود را با ایران افزایش دادهاند و ولیعهد سعودی بهطور جدی در حال بررسی گفتوگو با تهران است.
این رسانه صهیونیستی با بیان اینكه این تماسها در رابطه با امنیت كشتیرانی در خلیج فارس بوده است به نقل از منابع خود نوشت: امارات و عربستان به این نتیجه رسیدهاند كه اهداف دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریكا در رابطه با ایران با اهداف ریاض و ابوظبی تطابق ندارد. برخی منابع اطلاعاتی با اشاره به سفر اخیر هیات اماراتی به تهران اعلام كردند مسؤولان اماراتی در دیدار با مسؤولان ایرانی در ارتباط با مساله امنیت كشتیرانی در خلیج فارس، تنگه هرمز و تنگه باب المندب بحث و گفتوگو كردند.
یك مسؤول اماراتی كه خواست نامش فاش نشود در گفتوگو با دبكا گفته است: اگر واشنگتن به دنبال مذاكره با ایران است در پیوستن به اتئلاف آمریكا برای حمایت از كشتیرانی در خلیج فارس هیچ منفعتی نداریم، زیرا در این صورت قدرت بازدارندگی آن بسیار محدود خواهد بود.
دبكا مینویسد، این تحولات باعث شد محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان به طور جدی درحال بررسی بازكردن باب گفتوگو با تهران باشد.
این گزارش پایگاه صهیونیستی چند روز پس از آن منتشر شد كه یك هیات هفت نفره از مقامات گارد ساحلی امارات وارد تهران شد و در رابطه با همكاری مرزی دو كشور، تردد اتباع و ترددهای غیرمجاز یا بدون اطلاع و تسهیل و تسریع تبادل اطلاعات طرفین با مقامات ایرانی گفتوگو كرد.
نگاه آمریكا به كشورها سودجویانه است
رامین مهمانپرست / سخنگوی پیشین وزارت خارجه
در تحولات اخیر در عرصه بینالمللی شاهد تناقضات و سردرگمی شدید مقامات آمریكایی در سیاستهای خود در رابطه با جمهوری اسلامی، خاورمیانه و خلیج فارس بودهایم. آنها از یكسو اعلام میكنند ما حاضر نیستیم هزینههای تامین امنیت نفتكشهای كشورهای دیگر را بهعهده بگیریم و از سوی دیگر اعلام میكنند درصدد ایجاد اتئلافی با ادعای حفظ و حراست از امنیت كشتیرانی در خلیج فارس هستند. طبیعی است كه با توجه به این تناقضات خواسته آمریكاییها با استقبال سرد كشورهای دیگر از جمله متحدان اروپایی آنها مواجه شود. چون اساسا خواستههای آمریكا منطقی و در چارچوب سیاستهای عقلانی ارزیابی نمیشود. متحدان آمریكا بهویژه در دوره جدید میدانند كه مقامات ایالات متحده در پی بهانهتراشی هستند تا با جارو جنجال برخی از كشورهای نفتخیز منطقه را به یك اتئلاف بینتیجه ترغیب و درآمدهای نفتی آنها را به حساب آمریكا واریز كنند. نكته دیگر اینكه پاسخ سرد متحدان آمریكا از این مساله نیز ناشی میشود كه اساسا آمریكا با برخی از متحدان خود از جمله با كشورهای عربی مثل عربستان و امارات به شكل تحقیرآمیزی برخورد و آنها را صرفا موجودی برای بهرهبرداری قلمداد میكند. بدیهی است كه سیاستهای مقامات آمریكایی در دوره اخیر از نظر بسیاری از متحدان آنها چون مبنای عقلانی و منطقی ندارد به تمسخر گرفته میشود. نمونه روشن آن بحث خروج از برجام و خروج از پیمان پاریس در مورد محیط زیست و گسترش اختلافات با اتحادیه اروپا، روسیه و چین و همچنین دیوار كشی در مرز آمریكا و مكزیك است. از سوی دیگر موضع قاطع جمهوری اسلامی هم در این زمینه بسیار موثر بوده است. ایران همواره اعلام كرده بیش از آمریكا برای امنیت منطقه و خلیج فارس اهمیت قائل است و این هشدار را به ایالات متحده داده در منطقهای كه مربوط به این كشور نیست حق دخالت ندارد. امنیت منطقه و تامین ثبات و منافع خلیج فارس به كشورهای منطقه برمیگردد و جمهوری اسلامی ایران همواره اعلام كرده كه از اقتدار خود برای دفاع از منافع خود و كشورهای همسایه استفاده خواهد كرد و دیگران حق و اجازه كوچكترین تخطی به حدود آبهای ایران ندارند.
كشورها تبعیت از آمریكا را زیانبار میدانند
جواد منصوری
استاد روابط بینالملل
تحولات ماههای اخیر در خلیجفارس، خاورمیانه و حتی در شرق آسیا در حالتی بسیار سریع و تا حدودی متفاوت از گذشته در حال وقوع است. بخشی از این اتفاقات بدون پیشینه قبلی در حال رخ دادن است و در زمان وقوع بعضی از آنها، تحلیل دقیقی برای این اتفاقات تبیین نشده، زیرا علاوه بر اینكه سرعت اتفاقات و نوع آن پیشبینی نشده است، تحلیل آثار، پیامدها و نتایج آن نیازمند سپری شدن زمان است. حركتهای مجاهدان یمن كاملا دنیای سرمایهداری غرب و متحدان و در راس آن عربستان را در شرایط ویژه قرار داده است. همچنین زمزمه خروج امارات از یمن و تغییر برخی سیاستها اتفاق جدید و غیرمنتظرهای بوده و از آنسو تغییر موضع دولت سعودی نسبت به ایران نیز نكتهای قابل توجه است. وقوع این رخدادها و نتایج آن نشان میدهد كه مساله اعتماد بلندمدت به دولت آمریكا متزلزل شده و گرایش به داخل منطقه رو به افزایش است. آمریكاییها بههیچعنوان فكر نمیكردند این اتفاقات بیفتد و این بیم و هراس را دارند كه تحولات منطقه به ضرر و زیان آنها تمام شود. ازسویی دیگر كم و بیش میدانیم كه مقامات آمریكایی بارها این مطلب را گفتهاند كه ما از هر كجای دنیا خارج شویم، میتوانیم موضع ابرقدرتی خود را حفظ كنیم اما اگر از خلیجفارس بیرون برویم، نمیتوانیم ادعای ابرقدرتی داشته باشیم. از اینرو طرح ادعایی آمریكا مبنی بر تشكیل یك ائتلاف نظامی با عنوان خیالی برقراری امنیت كشتیرانی در خلیج فارس را باید با توجه به این تحولات مورد بررسی و تحلیل قرار داد. اساسا آمریكاییها در دوران جدید به جای اقدام و عمل به شعار و جنجالآفرینی رویآوردند؛ نمونههای این رویههای مندرآوردی را میتوان در بحث تحریم افراد و نهادهای مرتبط با جمهوری اسلامی ایران مورد توجه قرار داد. در مجموع میتوانیم بگوییم كه آمریكا در شرایط خاصی قرار دارد و از این رو گمان میكند كه نیاز به یك پیروزی چشمگیر و به عبارت دیگر شكست مقاومتها در برابر خود دارد. طرح این ادعا هم از همین تحلیل ناشی میشود، اما با توجه به درگیری آمریكا در خلیج فارس بهویژه با ایران، جدال با منطقه شرق با چین و كره شمالی و وجود اختلافات با اروپا و روسیه و همچنین آمریكای لاتین بهویژه با ونزوئلا باید گفت كه ایالات متحده بیش از هر دوره دیگری اعتبار و توان خود را از دست داده است. از سویی دیگر پاسخ سرد برخی از كشورها از جمله متحدان اروپایی آمریكا به این درخواست هم قابل پیشبینی بود، چون اساسا بسیاری از متحدان آمریكا به این باور رسیدهاند كه خسارتهای زیادی را بابت تبعیت از آمریكا طی چند سال اخیر متحمل شدهاند. از سوی دیگر ما شاهد سكوت كشورهای منطقه در این باره بودیم و هنوز تاییدی نسبت به این اقدام در موضعگیری رسمی آنها مشاهده نشده است. طبعا ادامه این شكستها و ناكامیها مبتنی بر محاسبات دقیقی از سوی ایران و برآورد درست از شرایط منطقه است. باید همچنان به مقاومت در برابر تهدیدات،تحریمها و تبلیغات ادامه داد و خوشبختانه تا به حال در این مسیر موفق بودیم.