7 دلیل برای شكم درد كه نباید نادیده گرفته شوند
گوش دادن به درد دل كودك!
وقتی سراغ كسی بیاید حسابی دردسرساز می‌شود و كمتر كسی توان تحمل آن را دارد به‌خصوص وقتی فرد كم و سن و سال باشد، همه‌چیز پیچیده‌تر و سخت‌تر خواهد شد. شكم درد كه بسیاری از افراد آن را دل درد می‌نامند، یكی از مشكلاتی است كه افراد در سنین مختلف می‌توانند تجربه‌اش كنند. این مساله در نگاه اول آن‌قدر ساده به نظر می‌رسد كه بسیاری از والدین سعی می‌كنند آن را با چای و نبات، عرق نعنا و با درمان‌های خانگی برطرف كنند ولی آیا واقعا دل درد در كودكان را باید تا این حد ساده گرفت؟ دكتر پیمان لسان‌پزشكی ، سرپرست كلینیك مشاوره بیماری‌های رفتاری مركز بهداشت غرب تهران، توضیحات مهمی را در این رابطه می‌دهد.
كاملیا تجریشی
دل دقیقا كجاست؟
دل یا شكم، در واقع حد فاصل قفسه سینه، دنده تحتانی تا ورودی لگن محسوب می‌شود و تا چند سانت زیر ناف، در محدوده شكم قرار می‌گیرد. هر دردی كه در این ناحیه به وجود بیاید، دل درد یا شكم درد گفته می‌شود. اما در كودكان مساله كمی فرق می‌كند چون دردهای دیگر را نیز دل درد عنوان می‌كنند و قدرت تفكیك ناحیه درد را ندارند. برای مثال، درد ناحیه مثانه، قفسه سینه، ریه، دردهای ناشی از ذات‌الریه و دردهای قلبی نیز از سوی كودكان شكم درد عنوان می‌شود. با توجه به توضیحات یاد شده والدین باید توجه داشته باشند كه منشأ دردهای كودكان الزاما شكم نیست پس نباید با این نوع درد به سادگی برخورد كرد.
دل درد را می‌توان نادیده گرفت؟
دل درد به دو دسته حاد و مزمن تقسیم‌بندی می‌شود. دل دردی كه كمتر از 4ساعت به وجود آمده، حاد است و دلیل بروز چنین دردی می‌تواند ساده یا بسیار پیچیده باشد. دل درد مزمن، یك دل درد تكرار شونده به حساب می‌آید كه مدت‌ها همراه كودك است. دل درد به لحاظ درد می‌تواند با درد ثابت همراه باشد یا درد آن به صورت پیچشی و كرامپی (تغییرات درد به شكل كم و زیاد) خود را بروز بدهد. دردهای پیچی غالبا منشأ ادراری یا گوارشی دارند. دردهای ثابت می‌توانند بدون تغییر شدت، باقی بمانند یا به مرور زمان شدید شوند. دل درد به ویژه در سنین پایین به‌گونه‌ای است كه تشخیص علت به‌وجود آورنده آن یك چالش برای پزشك و والدین محسوب می‌شود به همین دلیل نمی‌توان دل درد را نادیده گرفت و به درمان‌های خانگی اكتفا كرد، چون گاهی یك دل درد ساده می‌تواند منشأ اورژانسی داشته باشد.
چند دلیل كلی دل درد
تشخیص علت اصلی دل درد توسط پزشك امكان‌پذیر است ولی انگل‌ها یكی از عوامل دل درد مزمن به حساب می‌آیند و تنها در مواردی كه كرم آسكاریس به تعداد زیاد مطرح باشد یا انسداد روده به‌وجود بیاید، درد حاد شكمی ایجاد می‌شود. البته عدم دفع مدفوع و گاز هم در درد حاد وجود دارد كه ناشی از انسداد است. انگل‌های روده‌ای تك‌سلولی نیز می‌توانند باعث درد حاد بشوند. اما بر خلاف باور والدین، كرمك‌ها نقشی در دل درد ندارند چون در انتهای روده بزرگ و مقعد هستند. التهاب آپاندیس و آپاندیسیت دلیل دیگری برای دل درد است كه معمولا در سنین 7 سال به بالا ایجاد می‌شود. درد ناشی از آپاندیسیت گاهی می‌تواند در حوالی ناف و بالاتر از آن ایجاد شود و والدین را به اشتباه بیندازد كه كودك‌شان در اثر سوءهاضمه و پرخوری دچار مشكل شده است. درد با گذشت زمان در یك چهارم تحتانی راست شكم ثابت می‌شود و با علائمی چون بی‌اشتهایی، حالت تهوع یا استفراغ می‌تواند همراه باشد. سپس درد افزایش می‌یابد و كودك با هر حركتی، دردی شدید احساس می‌كند. این درد اورژانسی است و باید سریعا جراحی انجام شود در نتیجه دادن هر نوع مسكن، درمان خانگی و گذاشتن كیسه آبگرم، تنها تشخیص را به تعویق می‌اندازد. پس هر دردی كه بیش از 4 ساعت طول بكشد باید جدی گرفته شود.
ضربه‌های مهم
گاهی درد براثر ضربه‌های شكمی(تروما) در كودكان ایجاد می‌شود و كودكان ممكن است در حین بازی دچار این ضربه‌ها شوند و از ترس تنبیه والدین چیزی نگویند. تروماهای شكمی به دو دسته تیز و كند، دسته‌بندی می‌شوند. در نوع تیز، یك جسم خارجی می‌تواند وارد شكم شده باشد و زخم مطرح است اما در ترومای كند، جسم خارجی مطرح نیست كه بتوان به ضربه پی برد. اگر ترومای شكم شدید باشد، آسیب به اعضا و پارگی و خونریزی آنها را باید رد كرد و در صورت تشخیص پزشك، جراحی باید انجام شود. دل درد نسبتا شدید و افزاینده، سفت شدن شكم، بی‌اشتهایی، خونریزی داخلی، رنگ پریدگی، نبض ضعیف و... می‌توانند از علائم ضربه باشند. گاهی شكم درد به دلیل بلعیدن اجسام یا دارو توسط كودك زیر سه سال است و این احتمال وجود دارد والدین متوجه علت درد نشوند در نتیجه در هنگام بروز دل درد باید كودك را برای معاینه و بررسی دقیق به مركز درمانی برد.
متهمی به نام مواد غذایی
مسمومیت غذایی، یكی دیگر از دلایل ایجاد دل درد در كودكان به حساب می‌آید كه منشأ این مسمومیت می‌تواند باكتریایی یا ویروسی باشد.
در مسمومیت ناشی از باكتری، تب شدید، دل‌پیچه، اسهال و استفراغ می‌تواند ایجاد شود. اما در مسمومیت ویروسی، علائمی مثل سرماخوردگی ایجاد می‌شود یعنی غدد لنفاوی گردن، اطراف گلو و فك درگیر خواهند شد.
دیابت ربطی به دل درد دارد؟
گاهی در اولین حمله دیابت، كودكان دچار دل درد می‌شوند و اگر علت این نوع دل درد تشخیص داده نشود، كودك به كما خواهد رفت. والدین علائمی چون پر نوشی و پرادراری را در كودكان نباید نادیده بگیرند و باید برای بررسی علت به‌پزشك مراجعه كنند تا احتمال ابتلا به دیابت مورد بررسی قرار بگیرد.
عفونت ادراری و دل درد
عفونت ادراری در كودكان، یكی از عوامل دل درد می‌تواند باشد و معمولا در زمان بروز آن، سوزش ادرار، تغییر رنگ ادرار و تكرر ادرار مطرح است. تغییر رنگ ادرار مساله مهمی محسوب می‌شود ولی والدین نباید دقیقا این تغییر رنگ را به خون در ادرار ربط بدهند و حتما باید بررسی‌های پزشكی و آزمایش ادرار و خون انجام شود. چنانچه كودكان دختر در سنین 12 سالگی به بالا دچار قاعدگی شده باشند، می‌توانند در زمان تخمك‌گذاری، درد را تجربه كنند و این درد در شرایطی كه سمت راست شكم را درگیر كند، ممكن است به اشتباه آپاندیسیت تشخیص داده شود و جراحی صورت بگیرد. از آنجایی كه آپاندیسیت، اورژانسی و كشنده است، حتی در شرایطی كه درد ناشی از تخمك‌گذاری بسیار شدید باشد و نتوان آن را از درد التهاب آپاندیس افتراق داد، سریعا جراحی صورت می‌گیرد.
دل یا شكم، در واقع حد فاصل قفسه سینه، دنده تحتانی تا ورودی لگن محسوب می‌شود و تا چند سانت زیر ناف، در محدوده شكم قرار می‌گیرد. هر دردی كه در این ناحیه به وجود بیاید، دل درد یا شكم درد گفته می‌شود. اما در كودكان مساله كمی فرق می‌كند چون دردهای دیگر را نیز دل درد عنوان می‌كنند و قدرت تفكیك ناحیه درد را ندارند. برای مثال، درد ناحیه مثانه، قفسه سینه، ریه، دردهای ناشی از ذات‌الریه و دردهای قلبی نیز از سوی كودكان شكم درد عنوان می‌شود. با توجه به توضیحات یاد شده والدین باید توجه داشته باشند كه منشأ دردهای كودكان الزاما شكم نیست پس نباید با این نوع درد به سادگی برخورد كرد.
دل درد را می‌توان نادیده گرفت؟
دل درد به دو دسته حاد و مزمن تقسیم‌بندی می‌شود. دل دردی كه كمتر از 4ساعت به وجود آمده، حاد است و دلیل بروز چنین دردی می‌تواند ساده یا بسیار پیچیده باشد. دل درد مزمن، یك دل درد تكرار شونده به حساب می‌آید كه مدت‌ها همراه كودك است. دل درد به لحاظ درد می‌تواند با درد ثابت همراه باشد یا درد آن به صورت پیچشی و كرامپی (تغییرات درد به شكل كم و زیاد) خود را بروز بدهد. دردهای پیچی غالبا منشأ ادراری یا گوارشی دارند. دردهای ثابت می‌توانند بدون تغییر شدت، باقی بمانند یا به مرور زمان شدید شوند. دل درد به ویژه در سنین پایین به‌گونه‌ای است كه تشخیص علت به‌وجود آورنده آن یك چالش برای پزشك و والدین محسوب می‌شود به همین دلیل نمی‌توان دل درد را نادیده گرفت و به درمان‌های خانگی اكتفا كرد، چون گاهی یك دل درد ساده می‌تواند منشأ اورژانسی داشته باشد.
چند دلیل كلی دل درد
تشخیص علت اصلی دل درد توسط پزشك امكان‌پذیر است ولی انگل‌ها یكی از عوامل دل درد مزمن به حساب می‌آیند و تنها در مواردی كه كرم آسكاریس به تعداد زیاد مطرح باشد یا انسداد روده به‌وجود بیاید، درد حاد شكمی ایجاد می‌شود. البته عدم دفع مدفوع و گاز هم در درد حاد وجود دارد كه ناشی از انسداد است. انگل‌های روده‌ای تك‌سلولی نیز می‌توانند باعث درد حاد بشوند. اما بر خلاف باور والدین، كرمك‌ها نقشی در دل درد ندارند چون در انتهای روده بزرگ و مقعد هستند. التهاب آپاندیس و آپاندیسیت دلیل دیگری برای دل درد است كه معمولا در سنین 7 سال به بالا ایجاد می‌شود. درد ناشی از آپاندیسیت گاهی می‌تواند در حوالی ناف و بالاتر از آن ایجاد شود و والدین را به اشتباه بیندازد كه كودك‌شان در اثر سوءهاضمه و پرخوری دچار مشكل شده است. درد با گذشت زمان در یك چهارم تحتانی راست شكم ثابت می‌شود و با علائمی چون بی‌اشتهایی، حالت تهوع یا استفراغ می‌تواند همراه باشد. سپس درد افزایش می‌یابد و كودك با هر حركتی، دردی شدید احساس می‌كند. این درد اورژانسی است و باید سریعا جراحی انجام شود در نتیجه دادن هر نوع مسكن، درمان خانگی و گذاشتن كیسه آبگرم، تنها تشخیص را به تعویق می‌اندازد. پس هر دردی كه بیش از 4 ساعت طول بكشد باید جدی گرفته شود.
ضربه‌های مهم
گاهی درد براثر ضربه‌های شكمی(تروما) در كودكان ایجاد می‌شود و كودكان ممكن است در حین بازی دچار این ضربه‌ها شوند و از ترس تنبیه والدین چیزی نگویند. تروماهای شكمی به دو دسته تیز و كند، دسته‌بندی می‌شوند. در نوع تیز، یك جسم خارجی می‌تواند وارد شكم شده باشد و زخم مطرح است اما در ترومای كند، جسم خارجی مطرح نیست كه بتوان به ضربه پی برد. اگر ترومای شكم شدید باشد، آسیب به اعضا و پارگی و خونریزی آنها را باید رد كرد و در صورت تشخیص پزشك، جراحی باید انجام شود. دل درد نسبتا شدید و افزاینده، سفت شدن شكم، بی‌اشتهایی، خونریزی داخلی، رنگ پریدگی، نبض ضعیف و... می‌توانند از علائم ضربه باشند. گاهی شكم درد به دلیل بلعیدن اجسام یا دارو توسط كودك زیر سه سال است و این احتمال وجود دارد والدین متوجه علت درد نشوند در نتیجه در هنگام بروز دل درد باید كودك را برای معاینه و بررسی دقیق به مركز درمانی برد.
متهمی به نام مواد غذایی
مسمومیت غذایی، یكی دیگر از دلایل ایجاد دل درد در كودكان به حساب می‌آید كه منشأ این مسمومیت می‌تواند باكتریایی یا ویروسی باشد.
در مسمومیت ناشی از باكتری، تب شدید، دل‌پیچه، اسهال و استفراغ می‌تواند ایجاد شود. اما در مسمومیت ویروسی، علائمی مثل سرماخوردگی ایجاد می‌شود یعنی غدد لنفاوی گردن، اطراف گلو و فك درگیر خواهند شد.
دیابت ربطی به دل درد دارد؟
گاهی در اولین حمله دیابت، كودكان دچار دل درد می‌شوند و اگر علت این نوع دل درد تشخیص داده نشود، كودك به كما خواهد رفت. والدین علائمی چون پر نوشی و پرادراری را در كودكان نباید نادیده بگیرند و باید برای بررسی علت به‌پزشك مراجعه كنند تا احتمال ابتلا به دیابت مورد بررسی قرار بگیرد.
عفونت ادراری و دل درد
عفونت ادراری در كودكان، یكی از عوامل دل درد می‌تواند باشد و معمولا در زمان بروز آن، سوزش ادرار، تغییر رنگ ادرار و تكرر ادرار مطرح است. تغییر رنگ ادرار مساله مهمی محسوب می‌شود ولی والدین نباید دقیقا این تغییر رنگ را به خون در ادرار ربط بدهند و حتما باید بررسی‌های پزشكی و آزمایش ادرار و خون انجام شود. چنانچه كودكان دختر در سنین 12 سالگی به بالا دچار قاعدگی شده باشند، می‌توانند در زمان تخمك‌گذاری، درد را تجربه كنند و این درد در شرایطی كه سمت راست شكم را درگیر كند، ممكن است به اشتباه آپاندیسیت تشخیص داده شود و جراحی صورت بگیرد. از آنجایی كه آپاندیسیت، اورژانسی و كشنده است، حتی در شرایطی كه درد ناشی از تخمك‌گذاری بسیار شدید باشد و نتوان آن را از درد التهاب آپاندیس افتراق داد، سریعا جراحی صورت می‌گیرد.
