روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت در حالی از شناسایی 211 مورد تخلف در انتقال دانشجویان گروه پزشكی به داخل كشور حرف می‌زند كه آیین‌نامه انتقال دانشجویان خارج از كشور به دانشگاه‌های علوم‌پزشكی داخل كشور، بیش از ۳۰ سال است در وزارت بهداشت اجرا می‌شود و جالب این‌كه تنها تغییر صورت گرفته در آیین‌نامه انتقال دانشجویان، در تعداد واحدهای گذرانده شده در دانشگاه‌های خارج از كشور است. تا پیش از این تعداد واحدهای گذرانده شده توسط دانشجویان گروه پزشكی شاغل در دانشگاه‌های خارج از كشور ۷۲ واحد بود كه در حال حاضر بر اساس واحدهای موجود در سرفصل رشته مربوطه در دانشگاه‌های علوم پزشكی ایران این تعداد به ۳۶ واحد كاهش یافته و سایر ضوابط و قوانین در آیین‌نامه انتقال این دانشجویان همچنان اجرا می‌شود و تغییری نداشته است. با نگاهی به آیین نامه جزئیات بیشتری هم به چشم می‌آید، این‌كه حداقل معدل دوره پیش‌دانشگاهی دانشجویان گروه پزشكی شاغل در دانشگاه‌های خارج از كشور باید ۱۷ باشد و فارغ از تعداد محدودی از نخبگانی كه تصمیم به مهاجرت می‌گیرند اغلب آنها را كه برای تحصیل در رشته پزشكی به خارج از كشور رفته‌اند، افرادی تشكیل می‌دهند كه توانایی قبول شدن در رشته پزشكی در داخل را نداشته‌اند. به این مفهوم كه احتمالا معدل دوره پیش‌دانشگاهی آنها از 17 كمتر بوده است. ضمن این‌كه همین سال گذشته حمید اكبری، قائم‌مقام معاون آموزشی وزیر بهداشت، تعداد افراد شاغل به تحصیل در رشته‌های گروه پزشكی دانشگاه‌های خارج از كشور را حدود ده هزار نفر اعلام كرد و گفته بود از این تعداد، 7000 نفر در دانشگاه‌های مورد تایید وزارت بهداشت تحصیل می‌كنند و پرونده ارزی و تحصیلی دارند.
 هزینه پزشك شدن در خارج
عمده هزینه دانشجویان ایرانی در خارج از ایران صرف شهریه می‌شود. این هزینه در دانشگاه‌های مختلف، متفاوت است. این میزان از ۳۰ هزار تا ۶۰ هزار دلار در سال برای دانشگاه‌های مختلف برآورد شده است. البته ممكن است در یك كشور یك دانشگاه شهریه كمتری بگیرد و در همان كشور دانشگاهی شهریه بیشتر بگیرد. برخی مواقع هم ممكن است دانشگاه اعلام كند ۲۰ هزار دلار در شهریه تخفیف می‌دهد و دانشجو در آنجا ثبت‌نام می‌كند اما با هزینه زندگی متفاوت مواجه می‌شود كه هزینه تحصیل او بیشتر می‌شود. ضمن این‌كه باید بدانیم با وجودی كه وزارت بهداشت هر ساله دانشگاه‌های معتبر و غیرمعتبر را برای آشنایی داوطلبان اعلام می‌كند بازهم موج خروج از كشور برای تحصیل در رشته‌های علوم پزشكی در كشورهایی كه آوازه چندانی در این رشته‌ها ندارند، ادامه دارد.
 ادامه تحصیل پزشكان برگشت خورده
همان‌طور كه اشاره شد نوسانات ارزی باعث شد بسیاری از دانشجویانی كه در خارج از كشور تحصیل می‌كردند عزم بازگشت كنند، اما این تنها وجه ماجرا نبود چرا كه آنها با خرج مبالغ هنگفتی بخشی از پروسه تحصیل را گذراندند و حالا در بازگشت به ایران قصد ادامه تحصیل دارند. درخواست خانواده‌های این افراد و وضعیت پیش‌آمده در اقتصاد كشور باعث شد دو وزارتخانه علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت بررسی‌هایی را برای حل مشكلات این دانشجویان انجام بدهد. فقط در سال گذشته ۱۶۰۰ دانشجو، متقاضی انتقال به دانشگاه‌های علوم پزشكی داخل بودند كه از این تعداد، ۷۰۰ نفر واجد شرایط انتقال تشخیص داده شدند. این ماجرا هم البته منتقدانی را به همراه داشت، برخی بر این باور بودند كه بسیاری از این افراد، ظرفیت دانشگاه‌های علوم پزشكی داخل كشور را اشغال كرده‌اند و حجم زیادی از ظرفیت دانشگاه‌های علوم پزشكی را به خود اختصاص داده‌اند كه پر بیراه هم نبود. مسؤولان وزارت بهداشت اما نسبت به این انتقادها واكنش نشان دادند و در همان روزها اعلام كردند كه این گفته «با واقعیات موجود چندان مطابقت ندارد» و وزارت بهداشت هیچ دانشگاه علوم پزشكی را مجبور و مكلف به پذیرش دانشجویان گروه پزشكی شاغل به تحصیل در دانشگاه‌های علوم پزشكی خارج از كشور نكرده است.
 راه‌های پزشك شدن ژن‌های خوب
اما این واكنش وزارت بهداشت با آنچه به عنوان صندلی فروشی در دانشگاه‌های این روزها مطرح است همخوانی ندارد. حتی وقتی صورت مساله را ببینید متوجه همه راه‌های تخلف این موضوع می‌شوید. آنقدر واضح كه حتی با توجه به همه قوانین موجود وزارت بهداشت هم همخوانی دارد. به عنوان مثال در حال حاضر فرزندان دیپلمات‌ها می‌توانند در دانشگاه‌های خارج از كشور بدون آزمون وارد و مشغول تحصیل شوند. همین افراد بعد از گذراندن 36 واحد، طبق توافق‌نامه‌ای كه وزارت بهداشت با دانشگاه مبدا منعقد كرده است، مجاز هستند كه تحت عنوان دانشجوی خارجی از دانشگاه‌های خارجی به یكی از دانشگاه‌های علوم پزشكی ایران منتقل و در داخل كشور ادامه تحصیل دهند! بی نیاز به هیچ دلال و واسطه گری و كارچاق كنی به این صورت كه ژن‌های خوب با مبلغی در حدود هر ترم 20 میلیون تومان یك صندلی پزشكی را اشغال می‌كنند؛ البته این مساله درباره دانشجویان عادی هم صادق است. كسانی كه از توانایی خوب مالی بهره‌مند هستند نیز می‌توانند به همین روش در یكی از دانشگاه‌های درجه چندم یكی از كشورهای همسایه و نهایتا قبرس پذیرش شوند و بعد از گذراندن این 36 واحد تمام 600 هزار نفر شركت كننده در كنكور را دور بزنند و به عنوان مهمان ویژه در یكی از دانشگاه‌های علوم پزشكی داخل كشور مشغول به تحصیل در رشته پزشكی شوند. با این تفاوت كه هزینه این افراد كه از ژن‌های نیمه خوب هستند بالغ بر ترمی 100 میلیون تومان خواهد بود كه توسط وزارت بهداشت دریافت می‌شود.
 جعل مدرك با كمك مدرسه
درخواست بالای دانشجویان مشغول به تحصیل در خارج از كشور برای ادامه تحصیل در ایران از یكطرف و ظرفیت محدود و شرایط سخت وزارت بهداشت و آموزش عالی برای پذیرش آنها در دانشگاه‌های داخلی از طرف دیگر فاصله‌ای ایجاد كرد تا دلالان و متخلفان از آن سوءاستفاده كنند. آن‌طور كه كیانوش جهانپور،رئیس مرکز مدیریت روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت می‌گوید در پی گزارش‌هایی مبنی بر بروز برخی تخلفات در مسیر انتقال دانشجویان به داخل و پیگیری معاونت آموزشی وزارت بهداشت، چند ماه قبل با دستور وزیر بهداشت، معاونت آموزشی با همكاری مركز حراست وزارت، بررسی جوانب موضوع، احصا و شناسایی موارد تخلف و متخلفان احتمالی و آسیب‌های موجود در فرآیند انتقال و پذیرش كه زمینه ساز بروز تخلف می‌تواند باشد را در دستور كار قرار داد. از قرار بعد از آغاز برخورد حالا 211 نفر در حال انتقال یا پذیرفته شده كه با عناوین مختلف از جمله ارائه مدارك دیپلم متوسطه و پیش‌دانشگاهی جعلی، جعل مدارك ورود و خروج از كشور، جابه‌جایی در ترتیب پذیرش با همكاری حداقل پنج مدرسه و دبیرستان متخلف، یك آژانس مسافرتی متخلف، واسطه‌ها و متخلفان دیگری كه با این افراد همراهی داشته‌اند، شناسایی شده و ضمن توقف روند پذیرش یا ادامه تحصیل آنها، به دستگاه قضایی معرفی شده‌اند.
 بازار پررونق دلال‌ها
در آمار ارائه شده توسط رئیس مركز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، نكته‌های قابل توجه دیگری هم دیده می‌شود. به عنوان مثال با نگاهی به فهرست افراد بازداشتی می‌توان متوجه بازار پررونق این افراد شد. تاكنون حداقل پنج نفر كارچاق‌كن خارج از مجموعه وزارت بهداشت و ۳۸ نفر از همین دانشجویان كه به نوعی به دلالی و واسطه‌گری در این رابطه مشغول بودند و همچنین سه نفر از كاركنان متخلف وزارت بهداشت، یك آژانس مسافرتی و پنج مدرسه متخلف، شناسایی شده‌اند كه همگی جهت برخورد قانونی تحویل مراجع قضایی شدند. یا در بخش دیگری از آمار ارائه شده توسط جهانپور می‌توان متوجه شد در سال۹۶ تعداد ۶۲۴ نفر متقاضی انتقال از خارج به داخل كشور بودند، در حالی كه این عدد در سال ۹۷ به‌دنبال مشكلات پدید آمده بر سر راه انتقال ارز به 2824 نفر رسید كه از این میان 1741 نفر تا پایان سال ۹۷ مصاحبه شده و با انتقال 1365 نفر از آنها موافقت شده بود. در سال ۹۸ نیز ۷۰۰ نفر مصاحبه شده، ۶۰۰ پرونده نیز در دست بررسی است و البته از مهر ۹۸ پرونده ورودی‌های سپتامبر ۲۰۱۸ در دست بررسی قرار می‌گیرد كه تاكنون بیش از ۴۰۰ نفر متقاضی داشته است.