علی‌پسر را آن‌قدر روی پایم تكان دادم كه بالاخره خوابش برد. حالا نشسته‌ام كه ویرایش سفرنامه آقای نویسنده‌ را از سر بگیرم. قرار است روایت حضورش در راهپیمایی سالانه بوسنی‌وهرزگوین را در قالب كتابی چاپ كند. انصافا خوب هم روایت كرده است؛ اما جای‌جای متن پر از «اگرچه... اما...»، «اما بااین‌حال...» و «باوجوداین‌كه...ولی...» است. مبالغه نكرده‌ام، اگر بگویم در هر صفحه حداقل دوسه تا از «اینها» دیدم و اصلاحش كردم. در ویرایش زبانی به «اینها» حشو می‌گویند. حتما شما هم در مقام خواننده یا حتی نویسنده با این نادرستی برخورد كرده‌اید یا آن را در جمله‌هایتان آورده‌اید. برای همین تصمیم گرفته‌ام در سومین ستون غرغرهای ویراستارباشی درباره حشوهای پركاربرد غر بزنم. همراهم باشید.
غر اول این‌كه «اگرچه» و «اما» هر دو تضاد را می‌رسانند. درست نیست كه با هم در جمله بیایند. این جمله را ببینید: اگرچه زیر بمباران دشمن بودیم، ولی دلمان خوش بود. این جمله دو چهره سالم دارد:
اگرچه زیر بمباران دشمن بودیم، دلمان خوش بود.
زیر بمباران دشمن بودیم؛ اما دلمان خوش بود.
ببینید كدام قید خوش‌تر می‌نشیند و آن‌یكی را حذف كنید.
«اگرچه... اما...» شبیه‌های دیگری هم دارد؛ مثل «بااین‌كه... اما...»، «بااین‌كه... بااین‌حال...»، «باوجوداین‌كه... ولی...»، «هرچند... ولی...» و...
غر دوم را به «مترادف‌های بیجا» اختصاص می‌دهم:
سن ...سالگی از حشوهای پركاربرد است: در سن ۲۰سالگی وارد دانشگاه شد؟ نه! در ۲۰سالگی وارد دانشگاه شد.
«تخته وایت‌برد»، «شب لیله‌‌القدر»، «پس بنابراین» و «اما بااین‌حال» نمونه‌های دیگری از مترادف‌های بیجایند. صحیح‌شان می‌شود: وایت‌برد، شب قدر یا لیله‌القدر، پس یا بنابراین و اما یا بااین‌حال.
به‌كار بردن «آنچه كه» یا «آنچه را» هم نمونه‌ دیگری از مترادف بیجا است. می‌دانید چرا؟ چون آنچه خودش یعنی آن چیزی را كه. البته اگر حذف «را» باعث دشوارفهمی جمله شد، حذفش نكنید.
حالا نوبت شماست. این جمله‌ها را ویرایش كنید:
۱ـ اخوان اگرچه در سبك شاعری از نیما تأثیر گرفته است، ولی از او فراتر رفته.
۲ ـ باوجوداین‌كه خودش از بیماری رنج می‌برد، ولی روز و شب از پسرش پرستاری می‌كرد.
۳ ـ پروین اعتصامی ناگهان در سن ۳۵سالگی درگذشت.
۴ ـ در طول عمر ۵۰ساله‌اش به آنچه كه می‌خواست، دست یافت.
راستی، حشو یكی از زیرشاخه‌های وسیع در ویرایش زبانی است و اینجا فقط مختصری از انواع آن را مرور كردیم.
حاشیه‌نوشت: علی به‌خواب‌رفته‌ را آرام از روی پاهایم به زمین منتقل كرده‌ام و برای ادامه كار، لپ‌تاپ را گذاشته‌ام روی پایم. یكباره با پیداشدن موضوع غرغر این هفته، در دفترچه یادداشت گوشی‌ام شروع كرده‌ام به غرغرنویسی. به خودم می‌آیم می‌بینم همچنان دارم پاهایم را تكان‌تكان می‌دهم و برای لپ‌تاپ هم مادری می‌كنم!