«كلنجار» به كارگردانی مریم هاشمی و تهیه‌كنندگی سیدمحمدرضا نعمتی از تیر امسال روی آنتن شبكه امید رفته و 52 قسمت دارد كه به گفته تهیه‌كننده آن تا سال بعد هم روی آنتن می‌ماند. پخش برنامه روزهای شنبه ساعت 16 است و یكشنبه ساعت 20 بازپخش می‌شود. در ادامه با كارگردان و تهیه‌كننده این برنامه گفت‌وگو كردیم و از جزئیات ‌آن پرسیدیم. 

ستاد مبارزه با مواد مخدر وارد می‌شود
سیدمحمدرضا نعمتی، تهیه‌كننده «كلنجار» درباره شكل‌گیری این برنامه به جام‌جم می‌گوید: این برنامه كه از اول تابستان روی آنتن رفته است با ستاد مبارزه با مواد مخدر مشاركت دارد. طرح و ایده اصلی را شبكه امید به ما داد. شبكه چنین برنامه‌ای را طراحی كرده بود، سفارش داد و ما ساختیم اما كمی تغییرات در گروه تولید انجام گرفت و خروجی این تغییرات «كلنجاری» شد كه می‌بینید.  مریم هاشمی كه در این برنامه علاوه بر كارگردانی، نویسندگی متن بخشی از آیتم‌ها و نریشن‌خوانی را هم بر عهده دارد، درباره شروع همكاری‌اش با گروه كلنجار به ما می‌گوید: من قبل از تلویزیون، گوینده رادیو بودم و یك برنامه داشتیم كه آقای نعمتی هم حضور داشتند و از آنجا همكاری‌مان را با همدیگر آغاز كردیم. 

بگویید تسهیل‌گر ، نه مجری!
در این برنامه مجری مانند دیگر برنامه‌ها حضور ندارد و در گفت‌وگوها خبری از كارشناس هم نیست. نعمتی در این مورد بیان می‌كند: سعی كردیم فضا را به كمك تسهیل‌گر برنامه، میان نوجوانان صمیمانه‌تر كنیم. در واقع برنامه ما مجری و كارشناس ندارد بلكه یك تسهیلگر دارد. آقای سعید شهبازی كار اجرا می‌كند اما در اینجا یك تسهیلگر است كه نمی‌گوید راه و چاه چیست بلكه خود بچه‌ها به نتیجه می‌‌رسند. این نظر ما بود كه برای برنامه جمع‌بندی در نظر نگیریم. نمی‌خواستیم كارشناس بیاید و بگوید بچه‌ها این كار را بكنید و این كار را نكنید. تمایل نداشتیم بچه‌ها را مستقیما مورد خطاب قرار داده و امر و نهی كنیم. سعی كردیم پیام‌ها غیرمستقیم و از دل حرف بچه‌ها بیرون بیاید؛ مطمئنا اثرگذاری‌اش هم بیشتر می‌شود. در این برنامه خود بچه‌ها بحث می‌كنند كه چه كنند تا به سمت خطر اعتیاد نروند. اصلا كار كارشناسی نمی‎كنیم. تسهیلگرمان سردبیر هم هست و محتوا را هم پیش می‌برد اما به طور مستقیم به هیچ‌وجه نمی‌گوید سیگار و اعتیاد بد است. تسهیلگر فقط به آنها جهت می‌دهد. مثلا متوجه می‌شوند كه باید قدرت نه گفتن داشته باشند و اگر این قدرت را نداشته باشند، آسیب می‌بینند.  هاشمی هم می‌گوید: هشت الی ده نفر هستند كه در هر برنامه شركت می‌كنند. از طریق پیامك دادن به شبكه، معرفی دوستان و صفحات مجازی علاقه‌شان به حضور در برنامه را به ما اعلام می‌كنند. قبل از این‌كه برنامه شروع شود، به آنها درباره موضوع یك پیش‌زمینه می‌دهیم،‌ ولی مساله را باز نمی‌كنیم. در حقیقت آنچه بچه‌ها روی آنتن می‌گویند،‌ نظر، افكار و تجربیات خودشان است. آقای شهبازی هم متن ندارند و در روند صحبت بچه‌ها تنها به عنوان یك تسهیل‌گر حضور دارند و فقط به آنها خط می‌دهند.

ارتباط صمیمانه
تهیه‌كننده كلنجار درباره نقش نوجوانان در برنامه می‌گوید: من ده سال گذشته به عنوان تهیه‌كننده با شبكه سه و در برنامه‌های ویژه جوان كار كردم.  
این اولین كار من به عنوان تهیه‌كننده با شبكه امید است و با اتفاقی در اینجا مواجه شدم كه در دیگر برنامه‌هایم ندیدم. در «كلنجار» صفر تا صد برنامه را خود بچه‌ها پیش می‌برند.  خودشان صحبت می‌كنند و بده بستان دارند و این نكته مثبتی است كه میان مخاطبان هم تاثیرات مثبتی داشته است و این را می‌توان از بازخوردها فهمید. 
به گفته نعمتی نوجوانان حاضر در برنامه ارتباط صمیمانه‌ای با هاشمی برقرار می‌كنند و این كارگردان هم درباره تعاملش با نوجوانان بیان می‌كند: معیارهای نوجوانان امروز نسبت به نوجوانی ما تفاوت دارد و این طبیعی است چون شرایط تغییر كرده، اما ما ارتباط خوبی با آنها برقرار كردیم كه این را مدیون خودشان هستیم چون جمع زیادی از آنان در هر برنامه حاضر می‌شوند و انگار ما خودمان را با آنها همراه كردیم. 
او ادامه می‌دهد: نسبت به این‌كه نوجوانان با فضای مجازی آشنا شدند و تفریحاتی جدا از تماشای تلویزیون پیدا كردند ابتدا فكر می‌كردم برنامه مخاطب چندانی نداشته باشد اما نوجوانان حضور پررنگی داشتند و تعامل خوبی با ما برقرار كردند. واقعا این ارتباط را می‌بینم ذوق می‌كنم. بچه‌ها در فضای مجازی یكسری فَن‌پیج زدند و با بخش‌هایی از برنامه، برنامه درست كردند. 

ما بزرگ شده‌ایم
نوجوانی گاهی میان كودكی و جوانی گم و به نیازهای این رده سنی بی‌توجهی می‌شود. گویی آدم‌ها هر چه بزرگ‌تر می‌شوند نوجوانی خود را از یاد می‌برند و از شناخت دنیای نوجوانان عاجز می‌شوند. 
از كارگردان برنامه در این‌باره پرسیدیم و او جواب داد: نوجوانان بین كودكی و بزرگسالی هستند، مدام رشد می‌كنند و دوست دارند از همه چیز سردربیاورند. پیگیر هستند و به خاطر همین پیگری اطلاعاتشان گاه از ما بیشتر است. 
یادم می‌آید اولین آیتم‌ها را كه ساختیم، نوجوانان به ما گفتند این‌ها بچگانه است و ما دوست داریم درباره برخی موضوعات بیشتر بدانیم و جلوتر از این برویم. در واقع می‌گفتند با ما بزرگسالانه‌تر رفتار كنید. انگار نسبت به نوجوانی ما، بیشتر از سن‌شان می‌فهمند. 

گرد اعتیاد
گرچه محور اصلی برنامه بحث اعتیاد است ولی در قسمت بحث‌های متنوعی میان بچه‌ها شكل می‌گیرد و بخش‌‌ها و گزارش‌هایی متناسب با آن پخش می‌شود. 
تهیه‌كننده كلنجار درباره انتخاب موضوعات بیان می‌كند: این موضوع‌ها را از دل جزواتی كه ستاد مبارزه با مواد مخدر تولید كرده است، استخراج می‌كنیم. یك تیم نویسندگی، متشكل از پنج نفر هم به آنها می‌پردازند. 
موضوعاتمان حول محور نوجوانی و پیشگیری از اعتیاد می‌گردد. از استقلال‌طلبی گرفته تا توهم خطر استقلال یا كدام دوست كدام دشمن و... 
جزو موضوع‌هایمان هستند. 
در بحث‌ گرچه خط قرمزهایی وجود دارد و ما نمی‌توانیم با بعضی از این نوجوانان كه درگیر چنین ماجرایی هستند، گفت‌وگو كنیم اما برنامه در جاهایی هم وارد مسائلی می‌شود كه پیش از این به آنها كمتر پرداخته شده است. مثلا در جاهایی از برنامه نوجوانان آمدند و گفتند سیگار كشیدند یا گفتند دوست و همكلاسی دارند كه او را بردند تا ترك كند. 
هاشمی هم درباره اشرافش به موضوع اعتیاد نوجوانان می‌گوید: این موضوع تلخ از زمان نوجوانی ما وجود داشت و الان فكر می‌كنم رواج بیشتری هم داشته باشد اما نوجوانان امروز نسبت به موقع نوجوانی ما اطلاعات خوب و بیشتری از این خطر دارند و گاهی این ما هستیم از آنها یاد می‌گیریم. 
در این حوزه به صورت عادی از آمار و اتفاقات خبر نداریم اما من قبل از نوشتن متن، درباره موضوع كلی برنامه كه اعتیاد نوجوانان است، از جهت روان‌شناسی و آماری مطالعه می‌كنم. تقریبا می‌شود گفت نوشته‌ها روان‌شناسانه است. 

​​​​​​​نه به نصیحت
نعمتی در مورد بخش‌های مختلف برنامه عنوان می‌كند: نوجوانان 13 تا 18 سال را به برنامه دعوت می‌كنیم. هر بار گعده نوجوانان در جایی مثل پارك ملت، جمشیدیه و... اتفاق می‌افتد. نوجوانان دور هم جمع می‌شوند و بحث شكل می‌گیرد. اصل برنامه همین بحث میان نوجوانان و تسهیل‌گر است و غیر از آن آیتم آزمایش اجتماعی داریم. در واقع با همین موضوع سراغ نوجوانانی می‌رویم كه دورتر از بحث هستند. بخشی هم انیمیشن استاپ‌موشن داریم كه در آن یك‌سری از پیام‌ها را غیرمستقیم به نوجوان می‌دهیم مثلا می‌گوییم اگر تو ریتالین مصرف كنی شب امتحانت را خوب می‌گذرانی اما بعدش عملا درگیر چیزی می‌شوی كه وابستگی دارد. تنها بخش پیام دادن برنامه همین استاپ‌موشن است. به این صورت می‌توان گفت اصلا فضای نصیحتی در برنامه نداریم.