شایعه برخورد شهابسنگ چقدر جدی است؟
کاظم کوکرم دانش
شاید شما هم شنیده باشید كه میگویند تا كمتر از دو ماه دیگر قرار است پرونده حیات بشر در این دنیا با برخورد شهابسنگی عظیم بسته شود! ماجرا از این قرار است كه سیزدهم اسفند خبری به نقل از ناسا در رسانهها منتشر شد مبنی بر این كه دهم اردیبهشت 99 سیاركی با ابعاد 77/1 × 02/4 كیلومتر با سرعتی حدود 31هزار كیلومتر بر ساعت، از فاصله نزدیك به 3/6میلیون كیلومتری زمین گذر خواهد كرد؛ فاصلهای كه تقریبا 16 برابر دورتر از میانگین فاصله كره ماه تا زمین است، بنابراین میتوان آن را از جمله رویدادهای معمول عبور سیاركهای نزدیك زمین از محیط پیرامونی سیارهمان در فضا دانست.
با این حال مطرح شدن مباحثی از قبیل اینكه برخورد چنین سیاركی با زمین میتواند پایان تمدن انسان روی زمین را رقم بزند، موجب شد نگرانیهایی در افكار عمومی جهان نسبت به قریبالوقوع بودن خطری بسیار بزرگتر از شیوع كرونا ویروس 2019 برای حیات بشر رقم بخورد.
در شرایطی كه رسانههای گوناگون در حال تشریح ابعاد این رویداد و مطرح نبودن احتمال قابل توجه برای برخورد این سیارك (Asteroid) با زمین بودند، اظهارات مجری برنامه دورهمی در پنجشنبهشب (15 اسفند 98) نسبت به خطر برخورد «شهابسنگی در ابعاد قاره آفریقا» به زمین موجب شد ماجرا در ایران سمت و سوی دیگری به خود بگیرد. با وجود آنكه برای اهالی رسانه، لحن طنزگونه مجری حاكی از اغراق طنازانه این خبر برای گرمكردن فضای برنامه بود، بسیاری از بینندگان تلویزیون (كه این روزها در اضطراب احتمال ابتلا به بیماری كووید ــ 19 خانهنشین شدهاند) اظهارات مجری دورهمی را كاملا واقعی تصور كردند. همین موجب شد بسیاری از هموطنان نگرانی جدی خود را نسبت به گرفتار شدن در سرنوشتی تلختر از شیوع كووید ــ 19 در گفتوگوهای روزمره یا در پستهای خود در شبكههای اجتماعی مطرح كنند؛ صحبتها و پستهایی كه هم حاكی از نگرانی بود و هم تلاش داشت با ابزار شوخی و گاه بزرگنمایی خطر این برخورد را جدی و البته پذیرفتنی در شرایط كنونی نشان دهد.
با وجود آنكه پژوهشها نشان میدهد خطر برخورد سیاركی با ابعاد بزرگتر از یك كیلومتر میتواند خطری جدی برای حیات در سیاره زمین محسوب شود، خوشبختانه محاسبات منتشر شده اخترشناسان در وبگاه رسمی ناسا نشان میدهد احتمال برخورد سیارك
(1998OR2) 52768 در دهم اردیبهشت 99 با زمین نزدیك به صفر است. چنین گذرهایی در مورد اجرام نزدیك زمین هر دو سه ماه یك بار بهطور معمول انجام میشود و این نیز بزرگترین سیاركی است كه تا دو ماه آینده از شش میلیون كیلومتری زمین عبور میكند. آنچه در این میان اهمیت دارد، لزوم توجه اهالی رسانه به حساسبودن افكار عمومی به خبرهای تلخ در روزهایی است كه سختتر از هر زمان دیگری در حال مقابله با شیوع ویروسی جدید و به شدت مسری در بخش بزرگی از جهان و البته همه استانهای كشورمان هستیم. اذهان مردم درد كشیدهای كه زمستان پرحادثه 98 را پشت سر گذاشتهاند، مستعدتر از هر وقتی برای باوركردن خبر در پیش بودن حادثهای بزرگتر است. خوشبختانه بلافاصله پس از انتشار این شایعه در فضای مجازی و برجستهنمایی آن در برنامه دورهمی، بسیاری از صفحهها و كانالهای مجازی و همینطور مطبوعات و رسانه ملی نسبت به تصحیح و توضیح این رخداد فضایی اقدام كردند. اما واقعیت تلخ این است كه همیشه صدای شایعات و باورنكردنیها در گفتوگوهای روزمره و همینطور در رسانهها بلندتر از اخبار صحیح و واقعیات روز شنیده میشود و لازم است مشاوران و روزنامهنگارانی كه این روزها تهیه محتوای برنامههای پرمخاطب رسانه ملی را راهبری میكنند، بیشتر مراقب مسؤولیت اجتماعی خود و اثرگذاری رسانه بر افکار عمومی در روزهای بحران باشند.