این‌که منشا آغاز اخبار کشف یک دارو کجاست می‌تواند موضوع گزارش و پژوهش دیگری باشد. چراکه اغلب این اخبار همواره به نفع سوداگران بازار دارو بوده  و خودش سرنخی است که می‌تواند آغازگر گزارش ذکرشده باشد. اما سرچشمه بسیاری از این اخبار هم از نتایج محققانی است که در گوشه و کنار جهان در رویای کشف واکسن این ویروس هستند تا جهانی را از هراس عمومی مرگ و بیماری برهانند. یکی از اولین داروهای عنوان‌شده «تامی‌فلو» بود. بعد از گذشت یک ماه از شیوع ویروس یکباره خبری در فضای رسانه‌ای منتشر شد که حکایت تاثیر بالای داروی «تامی‌فلو» بر درمان بیماری کرونا داشت. کسی منتظر چند و چون و تایید و تکذیب این خبر نگشت و ناگهان داروخانه‌های ایران خالی از داروی مورد نظر شد و همراهان هراسان بیماران راهی بازار سیاه این دارو شدند. داروی معمولی درمان آنفلوآنزا که به‌سختی قیمت هر ورق آن به چند هزار تومان می‌رسید در بازار سیاه داروی ایران با قیمت دومیلیون تومان چکش خورد. با بالارفتن تقاضای این دارو متخصصان و مسؤولان وزارت بهداشت بارها از بی‌تاثیری این دارو گفتند تا تب خرید این دارو پایین بیاید. در روزهای پایانی سال این‌بار وزارت بهداشت و درمان به‌صورت رسمی «تامی‌فلو» را از پروتکل درمان کووید- ۱۹ حذف کرد؛ تصمیمی که ‌توانست به تقاضای کاذب و دلالی‌های عجیب با این دارو پایان دهد. هرچند خیلی زود سوداگران این عرصه نام داروی دیگری را جایگزین «تامی‌فلو» کردند تا بازی با جان مردم پایانی نداشته باشد.
 کلروکین؛ فرش قرمز زیر پای مرگ
نام هیدروکسی کلروکین یا نام کامل‌ترش یعنی «هیدروکسی کلروکین سولفات ۲۰۰» که برای بیماران روماتیسمی و افرادی که با درد‌ها و عارضه‌های مفصلی دست به گریبان هستند، آشناست. اما شهرت این دارو از اردیبهشت امسال چندین برابر شد. این شهرت کاذب البته مدیون حماقت رئیس‌جمهور آمریکا هم بود، چراکه دونالد ترامپ در یکی از نشست‌هایش مردم را به استفاده از این دارو تشویق کرده‌بود و بعدتر در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: «مگر چه اتفاقی ممکن است بیفتد؟ استفاده کنید.» همین جمله به استفاده بسیاری از مردم انجامید و حتی سازمان غذا و داروی آمریکا را وادار به واکنش کرد. سازمان بهداشت جهانی هم از گزارش‌ موارد خوددرمانی با این داروها که به آسیب‌های جدی منجرشده اظهار نگرانی کرد و آسیب‌های استفاده از این دارو را بسیار بالا دانست. هنوز تب به‌دست‌آوردن هیدروکسی کلروکین در ایران بالا نگرفته بود که رضا ملک‌زاده، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در خردادماه امسال اعلام کرد: «داروی هیدروکسی کلروکین برای درمان کرونا بی‌اثر است و این دارو مرگ و آریتمی قلبی را در بیماران کرونایی زیاد می‌کند.» دومینوی داروی جدید اما تازه به‌راه‌افتاده‌بود،‌ کم‌شدن درخواست برای تهیه داروی هیدروکسی کلروکین به‌دلیل بی‌تاثیری‌اش، مهره بعدی این دومینو را تکان داده‌بود،‌ مهره‌ای که نامش «دگزامتازون» بود.
 دگزامتازون بفرمایید کرونا
منشا آغاز تاثیرگذاری دگزامتازون بر کرونا «تحقیقات تازه‌ای در یک مرکز انگلیسی» عنوان شده‌است! همین منبع نامعتبر در یک خبر اما منجر به راه‌افتادن سیل درخواست آن در بازار داروی ایران شد. این بار نه‌تنها بسیاری از مراجع مهم پزشکی ایران از جمله دانشگاه‌های علوم پزشکی نسبت به مصرف این دارو هشدار دادند که بسیاری از آنها معتقد بودند مصرف این دارو نه‌تنها تاثیری در درمان کرونا ندارد که می‌تواند کمک بسیاری برای ابتلا به کرونا باشد. دگزامتازون دارویی به اشکال آمپول، قرص، قطره، شربت و پماد با عملکرد کاهش التهاب و تضعیف سیستم ایمنی بدن است. همین تعریف کافی بود که بدانیم تضعیف سیستم ایمنی بدن یعنی انداختن فرش قرمز برای ابتلا به کرونا. کیانا شیرانی، عضو هیات علمی گروه بیماری‌های عفونی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان می‌گوید: «دگزامتازون هیچ تاثیر ضد ویروسی ندارد و به‌هیچ عنوان نباید به صورت خودسرانه و برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌هایی مانند کرونا مصرف شود، زیرا این کار بسیار خطرناک است.» آنطور که او گفته مصرف بدون تجویز پزشک این دارو می‌تواند خطر ابتلا به کرونا را به دلیل ضعف ایمنی افزایش دهد.
 رمدسیویر؛  تقلب 70 میلیون تومانی
تازه‌ترین مد دارویی اما نامش «رمدسیویر» است. دارویی که آنقدر میزان تقاضایش زیاد شد که بازار سوداگران را سکه کرد. هر چقدر هم که محمدرضا شانه‌ساز، رئیس سازمان غذا و دارو اعلام کرد اثربخشی داروی رمدسیویر در درمان کرونا هنوز مورد تایید نهایی قرار نگرفته‌است» گوش کسی به آن بدهکار نبود. تضمین رئیس سازمان غذا و دارو بر «تولید سریع هر داروی موثر در درمان کرونا» هم کسی را مجاب نکرد پی داروی رمدسیویر نباشد.  ماجرای این دارو اما وقتی جالب شد که محمدرضا شانه‌ساز اعلام کرد «داروی رمدسیویر با پیگیری سازمان غذا و دارو وارد کشور شده و برای انجام کارآزمایی بالینی همچون سایر داروهای قبلی در اختیار معاونت تحقیقات وزارت بهداشت قرار گرفته‌است». این گفته در حالی بود که نمونه‌ای در بازار سیاه دارو تا 70 میلیون تومان هم خرید و فروش می‌شد. هر چند رئیس سازمان غذا و دارو به این نکته هم اشاره کرده و گفته «هیچ نمونه مورد تائیدی از این دارو در بازار وجود ندارد و تمام نمونه‌های موجود آن در بازار غیررسمی، غیرمجاز و تقلبی محسوب می‌شود.» این در حالی است که داروی رمدسیویر با برچسب تقلبی به قیمت‌های نجومی در بازار آزاد به فروش می‌رسد و آنطور که محمدرضا شانه‌ساز گفته «این اقدام که توسط برخی افراد سودجو صورت گرفته‌است، توسط مراجع قضایی و انتظامی پیگیری و متخلفان تحت پیگرد قانونی  قرار خواهند گرفت.»
 نگران نباشید
پس از مدتی انتشار هر خبری از سوی مسوولان وزارت بهداشت درباره تحقیق درخصوص یک دارو نسبت معناداری با نایاب شدن آن در کشور پیدا کرد. شاید همین نسبت معنادار بود که مسوولان وزارت بهداشت دیگر با اکراه از تاثیرات احتمالی یک دارو روی درمان کرونا حرف می‌زدند. سیاستی که منجر به رکود نسبی سوداگران دارو هم شد. همین دیروز محمدرضا شانه‌ساز رئیس سازمان غذا و دارو با بیان این که چند مورد از داروهای دیگری که موارد مصرف آن برای بیماری‌های دیگر بوده و در درمان کرونا مطرح شده‌است در کشور تولید می‌شود، عنوان کرده: «هر زمان که کمیته علمی بگوید، اسامی این داروها را اعلام می‌کنیم و اطمینان می‌دهیم به واسطه داروسازی قوی که در کشور داریم، ظرفیت تولید همه این داروها در کشور فراهم شده و وجود دارد؛ بنابراین مردم و بیماران نباید از این بابت نگرانی داشته باشند و فقط منتظر نتیجه نهایی مطالعات بالینی بمانند.» او همچنین از جامعه پزشکی خواسته «تا زمانی‌که کمیته علمی تاییدیه یک دارو را نداده، آن را تجویز نکنند.»
آنچه حالا قطعی به نظر می‌رسد این است که تا این لحظه هیچ داروی قطعی برای درمان کرونا وجود ندارد. بحث‌ها راجع به رمدسیویر، دگزامتازون، کلروکین یا حتی پلاسما درمانی هم آن‌قدر جزئیات متناقض دارد که هیچ اجماعی روی آنها نیست. این نکته وقتی مهم است که بدانیم کاسبان کرونا در حالت استیصالِ ناشی از بیماری عزیزان، جیب مردم را خالی می‌کنند.


حالا مدت‌هاست یکی از نگرانی‌های جدی جامعه پزشکی ایران همزمانی آنفلوآنزا و کرونا در فصل پاییز است. با توجه به شیوع گسترده ویروس کرونا در سطح جهان، سوالی که مطرح می‌شود این است که با شروع فصل پاییز و زمستان، آیا ممکن است فردی همزمان به کووید- ۱۹ و آنفلوانزا مبتلا شود یا خیر؟ پاسخ برخی مراجع معتبر پزشکی جهان و البته دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران به این پرسش مثبت بوده و حتی گزارش‌های موردی در این خصوص در کشورهای اسپانیا، ایران، ژاپن و چین گزارش شده‌است. در ایران بر اساس گزارشی در یکی از بیمارستان‌های شیراز، چهار بیمار به صورت همزمان به آنفلوآنزا و کووید- ۱۹ مبتلا شدند. در اسپانیا نیز در مقاله‌ای به این موضوع اشاره شده که سه مرد و یک زن همزمان این دو عفونت را تجربه کردند. محمدرضا شانه‌ساز هم درباره وضعیت تامین واکسن آنفلوانزا برای پاییز سال جاری گفته‌است « واکسن آنفلوانزا را به میزان چهار تا پنج برابر سال قبل تامین می‌کنیم. منتها بحث و تمرکز اصلی بر این است که هر چه زودتر واکسن آنفلوانزای تولید داخلی وارد بازار شود.»