بعد از تعطیلی نمایشگاه كتاب تهران و ابهام در برگزاری آن به صورت مجازی ناشران برای جبران خسارت نمایشگاه دست به كار شده‌اند
بدون نمایشگاه، كتاب بخریم
آخرش كرونا پشت نمایشگاه كتاب را به خاك مالید؛ بعد از چند ماه بررسی و ارزیابی، یكشنبه عصر محسن جوادی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به صورت رسمی اعلام كرد كه نمایشگاه كتاب تهران در سال جاری برگزار نمی‌شود. این خبر برای خیلی‌ها قابل پیش‌بینی بود؛ از سویی دولتی‌ها در وزارت ارشاد می‌دانستند كه برگزاری نمایشگاه كتاب در فصل بهار و تابستان می‌تواند رونق داشته باشد و بعد از آن به دلایل بسیار از جمله شرایط جوی، ممكن است با استقبال مواجه نشود. از سوی دیگر هیچ امیدی نبود كه تا زمستان امسال از شر ویروس كرونا خلاص شویم و زندگی به جریان عادی برگردد. طبیعی است كه در چنین شرایطی ناشران خیلی زودتر از اینها قید نمایشگاه را زده بودند و بسیاری از خریداران كتاب هم یا قید خرید را زدند یا ترجیح دادند كتاب‌های موردنظرشان را در فروش‌های ویژه و تخفیف‌های فصلی، بخرند و منتظر نمایشگاه نمانند. حالا اما در نقطه‌ای ایستاده‌ایم كه به نظر می‌رسد از رویدادهای مهم و بزرگ مرتبط با كتاب چه به صورت فیزیكی، چه به صورت مجازی خبری نیست و در شرایط فعلی نگاهی كرده‌ایم به بازار كتاب، راهكارهای جایگزین نمایشگاه كتاب و فرصت‌هایی كه در اختیار علاقه‌مندان به كتاب قرار دارد.
نمایشگاه مجازی برگزار می‌شود؟
جواب این سوال مشخص نیست. وزارت ارشاد در تلاش است كه نمایشگاه مجازی را برگزار كند؛ چند روز پیش آزاده نظربلند، معاون كتاب و فرهنگ موسسه فراگیر معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، خبر داد كه رایزنی‌ها و مطالعاتی برای برگزاری نمایشگاه آنلاین انجام شده و با شركت‌های متعددی به این منظور مذاكره شده است. نظربلند توضیح داد: نخستین نمایشگاه مجازی كتاب تهران قرار نیست فقط موقعیت فروش كتاب را ایجاد كند. برگزاری نشست‌ها و حتی مكان‌سازی برای نمایش تبلیغات نیز در نمایشگاه مجازی درنظر گرفته شده؛ بنابراین نمایشگاه مجازی شامل همه بخش‌‌های نمایشگاه و جامع‌‌الشرایط است.
معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در مرحله بررسی زیر‌ساختی، نرم‌افزاری و فناوری این طرح است تا از میان پلتفرم‌ها و بهترین روش‌های موجود، یكی را انتخاب كند و گویا این بررسی‌ها احتمالا در نیمه دوم سال به نتیجه خواهد رسید.
اما ناشران در گفت‌وگو با رسانه‌ها از جمله جام‌جم؛ بارها گفته‌اند كه امیدی به برگزاری نمایشگاه كتاب به صورت آنلاین وجود ندارد، چون درگاه‌های پرداختی و زیرساخت‌های اینترنتی برای یك نمایشگاه بزرگ آنلاین فراهم نیست.
اگر خواننده این صفحات باشید، احتمالا به خاطر دارید كه همزمان با برگزاری طرح فصلی فروش بهاره در مطلبی با عنوان «فصل رونق» نوشتیم ممكن است به این زودی‌ها فرصت مغتنمی مانند فروش بهاره كتاب فراهم نشود و تا این لحظه به نظر می‌رسد پیش‌بینی ما چندان اشتباه نبوده است. چون نه قرار است نمایشگاه كتاب برگزار شود و نه از فروش تابستانه كتاب خبری هست.
درباره ضررهای ناشران هم مفصل نوشته‌ایم؛ به تاریخ هفتم خرداد، در صفحه ده طی گفت‌وگو با چند ناشر و با ذكر اعداد و ارقام توضیح دادیم كه برگزار نشدن نمایشگاه كتاب به ناشران چه ضرر سنگینی وارد می‌كند.
همه اینها در حالی است كه دولت هیچ طرح و برنامه‌ای برای حمایت از مخاطبان كتاب و ناشران اعلام نكرده و مثلا بر خلاف دولت آلمان كه چهار میلیون یورو به برگزاری نمایشگاه فرانكفورت كمك كرده، اینجا خبر از حمایت نیست مگر همان كاغذهای یارانه‌ای كه به سختی در اختیار ناشران قرار می‌گیرد.
جشنواره‌های كوچك جایگزین نمایشگاه كتاب
در شرایطی كه نمایشگاه كتاب تهران لغو شده، نمایشگاه مجازی هنوز به سرانجام نرسیده و قیمت كتاب افزایش یافته، ناشران دست به اقدامات خودجوش اما موثری زده‌اند كه هم صورت خودشان سرخ بماند و هم ما قید كتاب خواندن را برای همیشه نزنیم. یكی از این راهكارها برگزاری جشنواره‌های فروش با تخفیف ویژه و به صورت آنلاین است.
انتهای راهروی 27
انتشارات سوره مهر از 25 خرداد یك جشنواره فروش با تخفیف 25درصدی برپا كرد كه تا همین دو روز پیش یعنی 22 تیرماه برقرار بود و به یاد نمایشگاه بین‌المللی تهران «انتهای راهروی 27» نام داشت.
عبدالحمید قره‌داغی مدیرعامل انتشارات سوره مهر از برگزاری این جشنواره فروش اعلام رضایت كرده و توضیح داده كه شاید استقبال از نمایشگاه آنلاین به اندازه نمایشگاه فیزیكی كتاب نبوده اما توقع این ناشر را برآورده كرده است. كما این‌كه استقبال از این نمایشگاه سبب شده بود كه دو هفته برگزاری آن را تمدید كنند. همچنین براساس اظهارات قره‌داغی زمانی كه نمایشگاه به صورت فیزیكی برگزار می‌شد، فقط 10درصد مشتری‌ها غیرتهرانی بودند اما در نمایشگاه مجازی نزدیك به 50درصد شهرستانی‌ها از كتاب‌های سوره مهر استقبال كردند.
نمایشگاه مجازی سوره مهر به صورت سه‌بعدی برگزار شد و رفتار مخاطب با این نمایشگاه در به‌روز‌رسانی شكل خدمات‌رسانی تاثیر داشت. این را قره‌داغی گفته و اضافه كرده كه تمام این موفقیت‌ها در حالی بود كه تبلیغات گسترده‌ای شبیه به زمان برگزاری نمایشگاه كتاب رخ می‌دهد را در اختیار نداشتند.
تخفیف خاص
انتشارات دكتر افشار، در روزگاری كه صنعت نشر دارد پا می‌كشد كه بر زمین نیفتد تقریبا هفته‌ای یكی دو كتاب تازه منتشر می‌كند و البته برای عرضه این كتاب‌ها دست به دامن تخفیف 30درصدی شده است.
محمد افشین وفایی، مدیر انتشارات موقوفه دكتر محمود افشار می‌گوید: شاید به نظر برسد كه شرایط خوبی داریم كه هنوز می‌توانیم كتاب تولید كنیم اما نكته اینجاست كه كتاب‌های ما مصرف تحقیقاتی دارند و مورد نیاز محققان هستند. با وجود آن‌كه گاهی دولت كاغذ یارانه‌ای در اختیار می‌گذارد و گاهی هم نه، با وجود رشد پنج تا شش برابری هزینه تولید كتاب از افزایش كاغذ و زینك تا چاپ، ناچاریم كتاب منتشر كنیم چون فعلا تنها ناشری هستیم كه كارمان احیا و انتشار متون كهن فارسی است و ناچاریم نیاز محققان و جامعه مخاطبان خود را برآورده كنیم.
وفایی توضیح می‌دهد كه چند ناشر دیگر با همین رویكرد فعال بودند اما تعطیل شدند و انتشارات دكتر افشار هم برای ادامه حیات ناچار است مدام در حالت نمایشگاهی باشد و كتاب‌هایش را با میانگین 30درصد تخفیف عرضه كند.
مدیر انتشارات دكتر افشار، نمایشگاه كتاب تهران را برای ناشران بسیار مهم توصیف می‌كند و می‌گوید: برگزار نشدن آن ضربه بزرگی است به صنعت نشر. ناشران دارند با سیلی صورتشان را سرخ نگه می‌دارند و ما هم سعی داریم با در نظر گرفتن تخفیف، كمی گرانی كتاب را برای مخاطبانمان جبران كنیم.
نمایشگاه‌های جزیره‌ای
در همین روزها ناشران متعددی نمایشگاه برگزار كرده و می‌كنند كه علاقه‌مندان می‌توانند با عضویت در وب‌سایت‌ها و صفحات مجازی ناشران، از برگزاری آنها مطلع شوند و اقدام به خرید كتاب كنند.
برخی ناشران دست به اقدامات خلاقانه زده‌اند و مثلا مسابقه برگزار می‌كنند، برخی دیگر از میان آثارشان فقط تعدادی از كتاب‌ها را به دلایلی انتخاب كرده و آنها را با تخفیف ارائه می‌كنند و خلاصه این‌كه در غیبت نمایشگاه كتاب تهران، فضای مجازی پر است از نمایشگاه‌های جزیره‌ای رنگارنگ كه می‌توان از آنها استفاده كرد و شاید هم راهكاری برای انسجام آنها وجود داشته باشد كه تاحدی جای خالی نمایشگاه كتاب را برای ناشران و مخاطبان كتاب پر كند.
جواب این سوال مشخص نیست. وزارت ارشاد در تلاش است كه نمایشگاه مجازی را برگزار كند؛ چند روز پیش آزاده نظربلند، معاون كتاب و فرهنگ موسسه فراگیر معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، خبر داد كه رایزنی‌ها و مطالعاتی برای برگزاری نمایشگاه آنلاین انجام شده و با شركت‌های متعددی به این منظور مذاكره شده است. نظربلند توضیح داد: نخستین نمایشگاه مجازی كتاب تهران قرار نیست فقط موقعیت فروش كتاب را ایجاد كند. برگزاری نشست‌ها و حتی مكان‌سازی برای نمایش تبلیغات نیز در نمایشگاه مجازی درنظر گرفته شده؛ بنابراین نمایشگاه مجازی شامل همه بخش‌‌های نمایشگاه و جامع‌‌الشرایط است.
معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در مرحله بررسی زیر‌ساختی، نرم‌افزاری و فناوری این طرح است تا از میان پلتفرم‌ها و بهترین روش‌های موجود، یكی را انتخاب كند و گویا این بررسی‌ها احتمالا در نیمه دوم سال به نتیجه خواهد رسید.
اما ناشران در گفت‌وگو با رسانه‌ها از جمله جام‌جم؛ بارها گفته‌اند كه امیدی به برگزاری نمایشگاه كتاب به صورت آنلاین وجود ندارد، چون درگاه‌های پرداختی و زیرساخت‌های اینترنتی برای یك نمایشگاه بزرگ آنلاین فراهم نیست.
اگر خواننده این صفحات باشید، احتمالا به خاطر دارید كه همزمان با برگزاری طرح فصلی فروش بهاره در مطلبی با عنوان «فصل رونق» نوشتیم ممكن است به این زودی‌ها فرصت مغتنمی مانند فروش بهاره كتاب فراهم نشود و تا این لحظه به نظر می‌رسد پیش‌بینی ما چندان اشتباه نبوده است. چون نه قرار است نمایشگاه كتاب برگزار شود و نه از فروش تابستانه كتاب خبری هست.
درباره ضررهای ناشران هم مفصل نوشته‌ایم؛ به تاریخ هفتم خرداد، در صفحه ده طی گفت‌وگو با چند ناشر و با ذكر اعداد و ارقام توضیح دادیم كه برگزار نشدن نمایشگاه كتاب به ناشران چه ضرر سنگینی وارد می‌كند.
همه اینها در حالی است كه دولت هیچ طرح و برنامه‌ای برای حمایت از مخاطبان كتاب و ناشران اعلام نكرده و مثلا بر خلاف دولت آلمان كه چهار میلیون یورو به برگزاری نمایشگاه فرانكفورت كمك كرده، اینجا خبر از حمایت نیست مگر همان كاغذهای یارانه‌ای كه به سختی در اختیار ناشران قرار می‌گیرد.
جشنواره‌های كوچك جایگزین نمایشگاه كتاب
در شرایطی كه نمایشگاه كتاب تهران لغو شده، نمایشگاه مجازی هنوز به سرانجام نرسیده و قیمت كتاب افزایش یافته، ناشران دست به اقدامات خودجوش اما موثری زده‌اند كه هم صورت خودشان سرخ بماند و هم ما قید كتاب خواندن را برای همیشه نزنیم. یكی از این راهكارها برگزاری جشنواره‌های فروش با تخفیف ویژه و به صورت آنلاین است.
انتهای راهروی 27
انتشارات سوره مهر از 25 خرداد یك جشنواره فروش با تخفیف 25درصدی برپا كرد كه تا همین دو روز پیش یعنی 22 تیرماه برقرار بود و به یاد نمایشگاه بین‌المللی تهران «انتهای راهروی 27» نام داشت.
عبدالحمید قره‌داغی مدیرعامل انتشارات سوره مهر از برگزاری این جشنواره فروش اعلام رضایت كرده و توضیح داده كه شاید استقبال از نمایشگاه آنلاین به اندازه نمایشگاه فیزیكی كتاب نبوده اما توقع این ناشر را برآورده كرده است. كما این‌كه استقبال از این نمایشگاه سبب شده بود كه دو هفته برگزاری آن را تمدید كنند. همچنین براساس اظهارات قره‌داغی زمانی كه نمایشگاه به صورت فیزیكی برگزار می‌شد، فقط 10درصد مشتری‌ها غیرتهرانی بودند اما در نمایشگاه مجازی نزدیك به 50درصد شهرستانی‌ها از كتاب‌های سوره مهر استقبال كردند.
نمایشگاه مجازی سوره مهر به صورت سه‌بعدی برگزار شد و رفتار مخاطب با این نمایشگاه در به‌روز‌رسانی شكل خدمات‌رسانی تاثیر داشت. این را قره‌داغی گفته و اضافه كرده كه تمام این موفقیت‌ها در حالی بود كه تبلیغات گسترده‌ای شبیه به زمان برگزاری نمایشگاه كتاب رخ می‌دهد را در اختیار نداشتند.
تخفیف خاص
انتشارات دكتر افشار، در روزگاری كه صنعت نشر دارد پا می‌كشد كه بر زمین نیفتد تقریبا هفته‌ای یكی دو كتاب تازه منتشر می‌كند و البته برای عرضه این كتاب‌ها دست به دامن تخفیف 30درصدی شده است.
محمد افشین وفایی، مدیر انتشارات موقوفه دكتر محمود افشار می‌گوید: شاید به نظر برسد كه شرایط خوبی داریم كه هنوز می‌توانیم كتاب تولید كنیم اما نكته اینجاست كه كتاب‌های ما مصرف تحقیقاتی دارند و مورد نیاز محققان هستند. با وجود آن‌كه گاهی دولت كاغذ یارانه‌ای در اختیار می‌گذارد و گاهی هم نه، با وجود رشد پنج تا شش برابری هزینه تولید كتاب از افزایش كاغذ و زینك تا چاپ، ناچاریم كتاب منتشر كنیم چون فعلا تنها ناشری هستیم كه كارمان احیا و انتشار متون كهن فارسی است و ناچاریم نیاز محققان و جامعه مخاطبان خود را برآورده كنیم.
وفایی توضیح می‌دهد كه چند ناشر دیگر با همین رویكرد فعال بودند اما تعطیل شدند و انتشارات دكتر افشار هم برای ادامه حیات ناچار است مدام در حالت نمایشگاهی باشد و كتاب‌هایش را با میانگین 30درصد تخفیف عرضه كند.
مدیر انتشارات دكتر افشار، نمایشگاه كتاب تهران را برای ناشران بسیار مهم توصیف می‌كند و می‌گوید: برگزار نشدن آن ضربه بزرگی است به صنعت نشر. ناشران دارند با سیلی صورتشان را سرخ نگه می‌دارند و ما هم سعی داریم با در نظر گرفتن تخفیف، كمی گرانی كتاب را برای مخاطبانمان جبران كنیم.
نمایشگاه‌های جزیره‌ای
در همین روزها ناشران متعددی نمایشگاه برگزار كرده و می‌كنند كه علاقه‌مندان می‌توانند با عضویت در وب‌سایت‌ها و صفحات مجازی ناشران، از برگزاری آنها مطلع شوند و اقدام به خرید كتاب كنند.
برخی ناشران دست به اقدامات خلاقانه زده‌اند و مثلا مسابقه برگزار می‌كنند، برخی دیگر از میان آثارشان فقط تعدادی از كتاب‌ها را به دلایلی انتخاب كرده و آنها را با تخفیف ارائه می‌كنند و خلاصه این‌كه در غیبت نمایشگاه كتاب تهران، فضای مجازی پر است از نمایشگاه‌های جزیره‌ای رنگارنگ كه می‌توان از آنها استفاده كرد و شاید هم راهكاری برای انسجام آنها وجود داشته باشد كه تاحدی جای خالی نمایشگاه كتاب را برای ناشران و مخاطبان كتاب پر كند.
ضمیمه نوجوانه
تیتر خبرها
