جام جم در گفت و گو با کارشناسان و نمایندگان مجلس در نظر گرفتن «امتیازات ویژه» برای مسؤولان را نقد و بررسی می کند
آنچه برای خود می پسندید ...
این یك داستان واقعی است. چندی پیش كه برای مسافرت به مشهد به همراه دیگر مسافران و برای رسیدن به محل استقرار هواپیما سوار اتوبوس شده بودم با صحنه عجیبی مواجه شدم. اتوبوس بیش از اندازه توقف داشت و متوجه شدیم علت توقف اتوبوس انتظار برای ورود یكی از مقامات است. در وهله اول به نظر می‌رسید با یكی از مقامات بلندپایه برای سفر به مشهد همسفریم. كمی بعد دیدیم كه خودروی وی‌آی‌پی وارد محوطه فرودگاه شد و بعد از توقف، با كمال تعجب دیدیم یكی از نمایندگان به همراه خانواده‌اش از خودرو پیاده شدند. تاسف‌بارتر این‌كه مسافران دقایقی پایین پله‌های هواپیما معطل شدند تا نماینده محترم و خانواده اش در صندلی‌های مورد نظر هواپیما استقرار پیدا كنند. طبیعی است كه در نظر گرفتن این امتیاز ویژه برای نماینده‌ای كه خانوادگی قصد سفر دارد حاصلی جز نارضایتی برای مردم ندارد. ماجرای برخورد نماینده سراوان با نگهبان ورودی یكی از ادارات دولتی كه همچنان با واكنش‌های زیادی روبه‌رو است هم یكی دیگر از نمونه‌های تمایز طلبی مسؤولان است. امتیازطلبی و خودبرتر بینی یكی از آفات حکومتداری است كه باید به صورت ریشه‌ای با آن برخورد كرد. برای بررسی آفات تمایز‌طلبی برخی مسؤولان جام‌جم با چند کارشناس گفت‌وگو کرده و نقطه‌نظرات آنها را درباره چگونگی رشد این پدیده مورد بررسی قرار داده است.
خلاف شرع و مصلحت
احمد توكلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت
در نظام اسلامی قرار این بود كه مسؤولان و سیاستمداران خدمتگزار مردم باشند، ولی اگر كسی فراموش كند كه در چه جایگاهی قرار دارد و كسوت خادم بودن را ترك كند به نظر می‌رسد چنین شخصی نگاه وارونه‌ای نسبت به وظایف خود دارد و گویی مردم را خادم و خود را مخدوم مردم می‌داند. واضح است كه چنین تفكری، انحرافی است. فارغ از نماینده و مسؤولی كه چنین ذهنیتی را دارد، دستگاه‌ها و نهادهای اجرایی كه این امكانات را برای آنها در نظر گرفته‌اند نیز خطا كردند. چون در اختیار قراردادن امكانات و امتیازات ویژه برای مسؤولان آنها را به اشتباه می‌اندازد و تصور می‌كنند شأنیت ویژه‌ای نسبت به دیگران دارند. نماینده و مسؤول واقعی در نظام جمهوری اسلامی می‌داند شأنی جز خدمت به مردم ندارد و كسب محبوبیت جز از راه خدمت به دست نمی‌آید. حتی اگر توافقات میان دستگاه‌ها و مسؤولان برای در اختیار قراردادن امتیازات وجود داشته باشد بی‌شك خلاف شرع و مصلحت كشور است و باید نقض شود. اساسا وجهی ندارد كه نماینده یا مسؤول موقع ورود به هر شهر و دیاری در مكان ویژه اقامت داشته باشد. تنها راه برای خدمت كردن مسؤولان این است كه مثل دیگران وارد اجتماع و از دردها و مشكلات آنها باخبر شوند.اگر هر مسؤول یا نماینده كه ادعای خدمت‌رسانی دارد از امكانات و شرایط ویژه‌ای در اجتماع از نظر تردد و اقامت و... برخوردار باشد چگونه می‌تواند با مشكلات مردم به صورت مستقیم مواجه شود؟ اگر این رویه استمرار پیدا كند شاید این تلقی پیش بیاید كه مسؤولان و دستگاه‌ها توقعاتی نسبت به همدیگر دارند و این به مصلحت كشور نیست. واقعیت آن است كه هیچ انتفاعی به واسطه جدا شدن مسؤولان از مردم صورت نخواهد گرفت.
آسیب‌های جدایی
مردم و مسؤولان
داریوش قنبری، نماینده مجلس ششم
یكـــــــــی از ارزش‌های مورد توجه اوایل انقلاب، شباهت زندگی مسؤولان به مردم بود. در آن مقطع به جهت اهمیت ارزش‌ها و روحیه خاص انقلابیگری مسؤولان در پی امتیازخواهی و امتیازطلبی نبودند اما كم كم به‌خاطر در نظرگرفتن برخی امتیازات، بین مردم و مسؤولان فاصله افتاد. مسؤولانی كه در هر رده قرار دارند در ماشین‌های ضدگلوله نشستند و به همان میزان كه گلوله‌ها از بدنه خودروها عبور نكند حرف و سخن مردم نیز در دل مسؤولان اثر نخواهد كرد. برخلاف مقطع كوتاه اوایل انقلاب اكنون در شرایطی بسر می‌بریم كه متاسفانه روحیه
اشرافی گری بر برخی از مسؤولان غلبه پیدا كرده و عده‌ای در پی رانت‌خواری و رانت‌جویی هستند. گذشته از این مسؤولان به جهت نزدیكی به قدرت، در معرض وسوسه‌های رانت‌های اطلاعاتی و رانت ثروت قرار دارند و این مساله به یكی از معضلات جامعه امروز ایران تبدیل شده است.
سوءاستفاده از رانت‌های اطلاعاتی جرم است
مجید انصاری، عضو مجمع تشخیص مصلحت
مسؤولان طبق قانون و ضوابط شرعی از امتیازات ویژه و شخصی برخوردار نیستند، بلكه مثل سایر اقشار مردم در برابر قانون یكسانند. رفتار امیرمومنان(ع) در دوران حكومت باید برای مسؤولان یك الگو باشد. ایشان نه فقط در شعار و سخن بلكه در عمل خود را همسنگ یك شهروند عادی قلمداد می‌كرد و داستان حضور ایشان در محكمه‌ای برای رسیدگی دعاوی فردی اهل كتاب و رعایت همه شئونات رسیدگی حقوقی نسبت به این دعاوی از نمونه‌های روشن در رفتار و سلوك آن حضرت است. پایبندی به اصول قانون اساسی از وظایف هرمسؤولی است اما در عین حال سلسله امكاناتی برای تسهیل خدمت‌رسانی یا رعایت شرایط متعارف امنیتی برای مسؤولان در نظر گرفته شده است. اما این امكانات به معنای تمایز شخصی نیست بلكه برای تسهیل امر خدمت رسانی است البته باید مراقبت بشود كه تسهیلات اجتناب‌ناپذیر با تشریفات زائد و رفتار متكبرانه طاغوتی خلط نشود، این در حالی است كه متاسفانه شاهدیم كه امكاناتی فراتر از معمول برای برخی از مسؤولان در نظر گرفته شده است. به‌گونه‌ای كه به تدریج بحث حفاظت بیش از حد ضرورت و نیاز امنیتی به یك پرستیژ تبدیل شده و حتی برخی از امكانات ایجاد شده برای مصارف شخصی استفاده می‌كنند كه این مساله برخلاف قانون است. مسؤولی كه در ذهن خود احساس تفوق و برتری نسبت به مردم كند اولین گام سقوط اخلاقی خود را برداشته است. نكته دیگر این كه این امتیازات و امكانات صرفا مادی نیست بلكه برخی نرم‌افزاری است. به‌عنوان مثال مسؤولی ممكن است در جایگاهی قرار داشته باشد كه نسبت به تعیین نرخ كالاها و وضع یا برداشتن تعرفه آگاهی پیدا می‌كند یا احیانا مسؤولی در شورای شهر و شهرداری مطلع است كه قرار است خیابانی از جایی عبور كند و نسبت به وضعیت ممتاز شهری در برخی مناطق خاص اطلاعاتی را كسب كند. اگر مسؤولی بخواهد از اطلاعات محرمانه‌ای كه نزد اوست استفاده شخصی كند و این اطلاعات را در اختیار قوم و خویش و دوستان خود قرار دهد بدون شك نقض قانون كرده و مجرم است.
مسؤولیت امانت است
نه امتیاز
حسین مظفر، عضو مجمع تشخیص مصلحت
مسؤولیت در نظــــام الهی امانت است و این امانت به افراد شایسته باید واگذار شود، اما این به معنای برخورداری از امتیازات ویژه در مواجهه با مردم نیست. بخصوص مدیری كه مسؤولیت را به عنوان امانت قبول می‌كند اگر به این واسطه دچار غرور و خودبرتربینی شود دچار گناه خواهد شد. قبل از انقلاب مسؤولان و مدیران احساس می‌كردند كه تفاوت‌هایی با مردم عادی دارند و از این رو برای خود امتیازات ویژه قائل بودند. متاسفانه رگه‌هایی از این روحیه همچنان در برخی مدیران و مسؤولان و نمایندگان بعد از انقلاب وجود دارد و ریشه‌كن نشده است. گذشته از این، گروهی تصور می‌كنند در صورت سمت گرفتن در نظام جمهوری اسلامی از تقدسی هم برخوردار می‌شوند. اما در نظام اسلامی اصل بر این است كه یك مسؤول باید خود را خادم مردم بداند و بویژه در مواقع بحرانی و اضطرار باید در كنار مردم قرار گیرد چون تنها در این صورت است كه می‌تواند درد جامعه را احساس كند. اگر در شرایط سخت مسؤولان از امتیازات ویژه‌ای استفاده كنند فاصله خود را با مردم بیشتر كرده‌اند. مسؤولی كه با معضل ترافیك، بدی آب و هوا، تنگناها و مشكلات مردم و.... آشنایی نداشته باشد هرگز نمی‌تواند در پی درمان معضلات جامعه باشد. در نظام اسلامی هر اندازه كه مقام و موقعیت فرد بالاتر می‌رود همان اندازه باید همراهی، همدردی، همترازی و همسانی او با مردم بیشتر باشد. چنین رفتار و رویه‌ای در زندگی معصومان ما به وفور دیده می‌شود و نمونه روشن امروزی آن سبك و سلوك رهبر معظم انقلاب است. سلوك شخصی ایشان در دوره ریاست‌جمهوری با امروز كه رهبری نظام جمهوری اسلامی را به عهده دارند از این جهت تفاوت پیدا كرده كه ایشان حتی از امكانات دوره ریاست جمهوری نیز برخوردار نیستند و به سادگی زندگی می‌كنند.
مردمی بودن
وظیفه مسؤولان است
محمد دهقان، نماینده طرقبه و چناران
مردمی بودن از ویژگی‌های مسؤولان نظام جمهوری اسلامی و همسانی مسؤولان با جامعه از امتیازات آن است. اگر این ویژگی از درون نظام حذف شود تفاوتی میان طاغوت و نظام اسلامی نخواهد بود. بنابراین هر مانع و عامل كه باعث شود بین مردم و مسؤولان فاصله ایجاد شود با ذات جمهوری اسلامی منافات دارد. از این رو هیچ امتیاز ویژه‌ای نباید برای مقامات كشور و نمایندگان مجلس وجود داشته باشد. البته بحثی هم در این میان وجود دارد كه مسؤولان باید خدمتگزار مردم باشند و طبیعتا برای خدمت بهتر حتما باید تسهیلاتی برای آنان وجود داشته باشد تا روند خدمت‌رسانی تصریح شود. این البته به معنای در نظر گرفتن امتیازات ویژه نیست و نباید باشد و حتی امكانات در نظر گرفته شده نیز نباید از سطح زندگی مردم فراتر باشد. بنابراین وجود چنین تسهیلاتی را نباید از نوع ویژه‌خواری دانست. طبعا نماینده‌ای كه قصد بازدید مكرر از حوزه انتخابیه‌اش را دارد حداقل از وسیله نقلیه‌ای باید برخوردار باشد كه در مسیر باعث توقف و معطلی او نشود. اما اگر تسهیلات در نظر گرفته شده برای نماینده شرایط و امكاناتی مثل زندگی اشرافی باشد، خلاف مصلحت و قانون است. تسهیلاتی مثل استفاده از جایگاه وی.آی.پی نباید بستر جداشدن مسؤولان از مردم باشد و شرایطی مثل آن تنها در صورتی قابل قبول است كه به تسهیل خدمت‌رسانی به مردم بینجامد و از اتلاف وقت مسؤولان برای خدمت كردن به جامعه جلوگیری كند. این‌كه مسیرها و خطوط ویژه‌ای که برای مسؤولان و نمایندگان در نظر می‌گیرند از اساس كاری اشتباه است چون وظیفه نمایندگان مجلس به مردمی‌بودن آنها است و آنها باید از مشكلات و دردهای مردم آگاه شوند تا برای درمان آن اقدام كنند.
امكاناتی برای تسهیل خدمت‌رسانی به مردم
احمد سالك، نماینده اصفهان
همه افراد در برابر قانون یكسانند و بنابراین هیچ امتیازی برای آنها وجود ندارد، مگر مواردی كه قانون بنا به ضرورت و نیاز برای مسؤولان در نظر گرفته است و نباید آن را جزو امتیازات ویژه در نظر گرفت. به‌عنوان نمونه اگر رئیس‌جمهور و رئیس مجلس زودتر به محل كار خود برسند به كل جامعه خدمت كرده و برای عملی كردن این هدف و تسهیل در رفت و آمد می‌توانند از مسیرهای ویژه تردد كنند، بنابراین نباید به این حرف بیهوده توجه كرد كه مسؤولان دولتی و نمایندگان مجلس از امتیازات ویژه برخوردار هستند. اگر نماینده‌ای در مسیرهای پرترافیك بماند و نتواند به موقع به مجلس برسد تا از حقوق مردم دفاع كند چه كسی ضرر خواهد كرد. البته در این زمینه هنوز مصوبه‌ای وجود ندارد و متاسفانه پیرامون آن جوسازی صورت گرفته است. اگر شخص در مسؤولیت خدمتی خود قرار دارد، می‌تواند از بعضی از امكانات جهت تسهیل در خدمت‌رسانی استفاده كند اما اگر چنین امكاناتی برای خانواده او هم در نظر گرفته شود طبعا تخلفی متوجه شخص نماینده خواهد بود و مرتكب اشتباه شده است.
