آقا و خانم دانشمند!

گفت‌وگو با زوج كارآفرینی كه دوشادوش یكدیگر در حال توسعه فعالیت‌های شركت دانش‌بنیان خود هستند

آقا و خانم دانشمند!

شراكت‌های كاری و هم‌قدم‌شدن در مسیر كسب‌وكار همیشه چالش‌های زیادی را به همراه دارد. این‌كه دو نفر با دو سلیقه متفاوت بتوانند با همكاری یكدیگر موجب هم‌افزایی و رشد كسب‌وكار شوند، موهبتی است كه نصیب همه كسب‌وكارها نمی‌شود. قطعا این داستان میان افرادی كه در زندگی نیز با هم همسفر و شریك شده‌اند شكل و شمایل متفاوتی خواهد داشت. این روزها بیش از گذشته شاهد این هستیم كه همسران با همكاری و پشتیبانی یكدیگر كسب‌وكارهای جدیدی را راه‌اندازی می‌كنند و به چالش‌های مسیر كارآفرینی همزمان با چالش‌های زندگی ‌مشترك‌شان پاسخ می‌دهند. شاید شنیدن داستان‌ نمونه‌های واقعی چنین همكاری‌هایی بتواند دید بهتری از زوایا و ابعاد پوشیده این شراكت‌ها برای‌مان ایجاد كند. دكتر علی پورسمر و مطهره میرزاده نیز مسیر كارآفرینی‌شان را با شروع زندگی مشتركشان آغاز كرده‌ و با تلاش و پشتكاری كه داشته‌اند موفق به تولید محصولی دانش‌بنیان در حوزه چاپگرهای سه‌بُعدی در شركت «آبتین طب فناور» شده‌اند. داستان زندگی و مسیری كه این زوج در حرفه خود در پیش گرفته‌اند بسیار خواندنی است.

علی پورسمر، از آن دست جوانان خوش فكری است كه به قول خودش روحیه كارمندی ندارد و همیشه دلش می‌خواسته كسب‌وكار خودش را راه‌اندازی كند. او پس از پایان دوره كارشناسی ارشد در رشته مهندسی پزشكی برای ادامه تحصیل و زندگی تصمیم به مهاجرت می‌گیرد و دوره دكتری مهندسی پزشكی را در دانشگاه نورث‌همپتون انگلستان می‌گذراند. اما تغییر شرایط زندگی و برخی مسائل خانوادگی تصمیم او را برای زندگی در خارج از كشور تغییر می‌دهد و پس از پایان تحصیلاتش به كشور بازمی‌گردد.
دكتر پورسمر پس از بازگشت با حمایت بنیاد ملی نخبگان برای گذراندن دوره پسادكتری در پژوهشگاه پلیمر مشغول به كار می‌شود؛ جایی كه نقطه عطفی در زندگی‌اش رقم می‌زند.
فصل جدید زندگی
دكتر پورسمر از فعالیت‌هایش در پژوهشگاه پلیمر می‌گوید: «پس از بازگشتم به ایران در سال 95 از طریق بورسیه تحصیلی كه از بنیاد ملی نخبگان دریافت كرده بودم، در پژوهشگاه پلیمر به عنوان محقق پسادكتری مشغول كار شدم. حدود یك سال پس از آن به خاطر این‌كه همیشه در پی این بودم كه با ایده‌هایی كه دارم كسب‌وكار خودم را راه‌اندازی كنم، با كمك بنیاد ملی نخبگان و شراكت دكتر محمود اعظمی، از دوستان دوران تحصیلم در دانشگاه امیركبیر، توانستم شركت آبتین طب فناور را با هدف تولید ایمپلنت‌های پزشكی راه‌اندازی كنم.» وی در ادامه درخصوص آشنایی‌اش با خانم میرزاده می‌افزاید: «در همان دورانی كه پژوهشگاه پلیمر مشغول به كار بودم خانم میرزاده هم آنجا دانشجوی كارشناسی ارشد مهندسی پلیمر بودند. زمینه آشنایی‌مان فراهم شد و آذر 96 با هم ازدواج كردیم. اما در آن زمان در شركت با هم همكاری نداشتیم.»
تغییر مسیر با ورود شریك جدید
مطهره میرزاده درخصوص آغاز همكاری مشترك‌شان در شركتی كه دكتر پورسمر ثبت كرده بود، می‌گوید: «من پس از فارغ‌التحصیلی‌ام در شركتی مشغول به كار شده بودم. اما همیشه دلم می‌خواست خودم شركتی داشته باشم تا بتوانم به دنبال ایده‌هایم بروم. از آنجا كه آن زمان هنوز شركت ثبت‌شده دكتر پورسمر و دكتر اعظمی فعالیت منسجمی پیدا نكرده بود و از طرفی برای تولید ایمپلنت‌هایی كه در نظرشان بود به فردی با تخصص مهندسی پلیمر نیاز بود، تصمیم گرفتیم من هم به عنوان شریك سوم در سال 97 وارد شركت شوم. تقریبا در همان زمان هم توانستیم در مركز رشد پارك علم و فناوری پردیس مستقر شویم.»
وی درخصوص تحول فعالیت‌های شركت از آغاز این همكاری توضیح می‌دهد: «در آن زمان تولید ایمپلنت‌ها بیشتر به روش رپلیكا انجام می‌شد. این روش در مقایسه با تولید ایمپلنت به روش چاپ سه‌بُعدی كنترل‌پذیری كمتری دارد و به همین جهت تولید را با محدودیت‌های زیادی روبه‌رو می‌كرد.»
دكتر پورسمر در تكمیل صحبت‌های میرزاده توضیح می‌دهد: «یكی از مشكلات عمده‌ای كه در تولید ایمپلنت به این روش وجود داشت این بود كه این روش فقط برای تولید ایمپلنت‌های انسانی كاربرد داشت. از طرفی تولید ایمپلنت انسانی پزشكی نیاز به مراحل مختلف آزمایش و بررسی دارد به همین خاطر قطعا در كوتاه‌مدت نمی‌توانستیم به هیچ درآمدی دست پیدا كنیم و این موضوع برای ما مشكل‌ساز بود.» وی می‌افزاید: «ورود خانم میرزاده كمك كرد تا كارها با سرعت بیشتری پیش برود و فعالیت‌های شركت جدی‌تر شود. در دوره تحصیلم در انگلستان، در شرکتی کار می‌‌کردم که آنجا تجربه كار با چاپگرهای سه‌بُعدی را پیدا کردم و بعد از بازگشت به ایران هم ارتباطاتی با آنجا داشتم و توانستم یك نمونه چاپگر سه‌بُعدی كه تا حدی با ویژگی‌های مورد نظر ما مطابقت داشت را به امانت بگیرم. خانم میرزاده نیز با تخصصی كه داشتند برای توسعه جوهر مورد نیاز برای كار با این چاپگر سه‌بعدی فعالیت می‌كردند تا با مواد وارداتی كار نكنیم. پس از مدتی به دلیل این‌كه نیاز داشتیم چاپگری داشته‌ باشیم تا بتواند از درصد بالای پودر استخوانی به عنوان جزء جامد برای چاپ استفاده كند، تصمیم گرفتیم چاپگر سه‌بُعدی خودمان را تولید كنیم كه پاسخگوی نیازمان باشد. پس از موفقیت در ساخت چاپگری با این ویژگی برای اولین‌بار در ایران، موفق به اخذ گواهینامه دانش‌بنیان در سال 97 شدیم و تصمیم گرفتیم برای دستیابی به درآمدی برای ادامه تحقیق و توسعه محصول اصلی‌مان، چاپگر خودمان را تولید و بفروشیم و از محل آن برای شركت درآمد ایجاد كنیم.»
پیشرفت‌های كاری
به گفته میرزاده مهم‌ترین مزیتی كه شركت آبتین طب فناور را از سایر هم‌صنفانش جدا كرده این كه در تلاش است از مواد اولیه و جوهرهای ساخت خودشان با ویژگی‌هایی منحصر‌به‌فرد برای ساخت محصولات ایمپلنتی استفاده كند. وی در این رابطه می‌افزاید: «تاكنون موفق به تولید هشت نوع جوهر با ویژگی‌های خاص و پرینت‌پذیری بالا برای تولید محصولات شده‌ایم. از این مرحله به بعد محصولات‌مان باید وارد مرحله آزمایش و بررسی‌های بالینی و اخذ مجوزهای مورد نیاز شود تا بتوانیم به مرحله‌ای برسیم كه درآمد پایداری داشته و جذب نیرو داشته باشیم.» دكتر پورسمر درخصوص فعالیت‌های كنونی شركت توضیح می‌دهد: «در حال حاضر نیاز به جذب سرمایه‌گذار برای ورود به بخش اخذ مجوز و بررسی‌های بالینی داریم. مذاكراتی نیز در این خصوص با چند مجموعه سرمایه‌گذار داشته‌ایم ولی هنوز به توافق نرسیده‌ایم. البته حمایت‌هایی را از معاونت علمی و صندوق نوآوری‌وشكوفایی دریافت كرده‌ایم. اما در این مرحله سرمایه و بستری كه نیاز داریم از طریق تسهیلات دانش‌بنیان‌ها برآورده نمی‌شود.»
وی درخصوص ویژگی‌های محصول نهایی‌شان توضیح می‌دهد: «مهم‌ترین ویژگی این ایمپلنت‌های فك و صورت این است كه پس از مدت شش ماه در بدن جذب و با بافت بدن یكی می‌شود. این ویژگی به‌خصوص برای جراحی‌های فك و جمجمه كودكان كه در سن رشد قرار دارند بسیار مهم است. زیرا اگر ایمپلنت ثابت باشد پس از مدتی حالت سر یا صورت نامتناسب خواهد شد.» به‌گفته مدیرعامل این مجموعه دانش‌بنیان تولید چنین ایمپلنتی با چاپگر سه‌بعدی امكان شخصی‌سازی محصول متناسب با حالت صورت بیمار را فراهم می‌كند. از طرفی خلل و فرج مورد نیاز در این ساختار در چاپ سه‌بعدی بسیار دقیق و قابل كنترل خواهد بود.
كسب‌وكارتان را اصولی پیش ببرید
میرزاده با اشاره به شكست‌هایی كه در مذاكره با برخی سرمایه‌گذاران تجربه كرده‌اند، تصریح می‌كند: «به نظر من علت اصلی موفق نبودنمان در جلسات جذب سرمایه این بود كه ما محقق هستیم و خیلی از زبان بازار سر درنمی‌آوریم. به همین خاطر خیلی نمی‌توانیم در متقاعد كردن سرمایه‌گذار موفق عمل كنیم». وی در ادامه می‌افزاید: «این موضوع موجب شد ما از پارك علم و فناوری پردیس كمك بخواهیم. اكنون با كمك پارك در حال تنظیم دقیق مدل كسب‌وكارمان هستیم. احساس می‌كنم این موضوع می‌تواند نقش مؤثری در ارائه درست‌تر محصول و كسب‌وكارمان به سرمایه‌گذاران داشته باشد. برخلاف دكتر پورسمر كه معتقد است كیفیت محصول موجب جذب سرمایه می‌شود، فكر می‌كنم كیفیت به تنهایی كافی نیست.» به عقیده این محقق حوزه پلیمر یكی از مشكلاتی كه بسیاری از كسب‌وكارهای دانش‌بنیان با آن رو‌به‌رو هستند این كه خیلی با ادبیات و ملزومات زیست‌بوم كسب‌وكار آشنایی ندارند. در حالی كه سرمایه‌گذاران می‌خواهند با عدد و رقم بدانند كه نتیجه سرمایه‌گذاری‌شان در طول زمان به چه صورت پیش خواهد رفت.
نمی‌خواهم در سایه باشم!
از این زوج كارآفرین پرسیدم تا به حال از ادامه همكاری منصرف نشده‌اید و اگر به گذشته برگردید باز هم در كسب‌وكارتان باهم هم‌مسیر می‌شوید؟
دكتر پورسمر می‌گوید: «مساله‌ای كه اكنون با آن روبه‌رو هستیم این است كه خانم میرزاده تمایل دارند كسب‌وكار مستقلی برای خودشان داشته باشند و من هم علت این تمایل را درك می‌كنم و قبول دارم. این‌كه ایشان با ما شراكت دارند موجب شده كه در برخی موارد در سایه قرار بگیرند. خیلی از مواقع از انجام برخی از تصمیمات‌شان جلوگیری می‌كنم و احساس می‌كنم شاید در بلندمدت تصمیم درستی نباشد. در صورتی كه اگر در كسب‌وكار خودشان باشند آزادی عمل بیشتری خواهند داشت. از طرفی این تداخل در برخی موارد وارد زندگی مشترك‌مان نیز می‌شود.»
میرزاده در این رابطه بیشتر توضیح می‌دهد: «از آنجا كه تجربه دو همكار دیگر از من بیشتر است، خواه‌ناخواه باعث شده كه من به عنوان عضو اصلی دیده نشوم و در بسیاری از موارد من را بیشتر همسر دكتر پورسمر می‌شناسند. در حالی كه دوست دارم در برخی از موضوعات خودم نفر اول باشم. به همین خاطر در حال حاضر سعی كرده‌ام در كنار پروژه‌هایی كه به صورت مشترك در حال اجرای‌شان هستیم برخی پروژه‌های مستقل را برای تولید جوهرهای پلیمری پیش ببرم و شاید در ادامه بتوانم این پروژه‌های مشترك را به سمت شركتی مستقل پیش‌ببرم.»
به عقیده دكتر پورسمر راه‌اندازی شركت جدید در شرایطی كه هنوز شركتی كه دارند به ثبات كامل نرسیده است خیلی مقدور نیست، به همین جهت احتمالا در آینده پس از ثبات بیشتر شركت امكان ایجاد شركتی مستقل فراهم خواهد شد.



كار باید در محیط كار بماند
عمر همكاری و زندگی مشترك دكتر پورسمر و مهندس میرزاده از دو سال عبور كرده است. قطعا در طی دو سال زندگی و كارشان با چالش‌ها و فراز و فرودهای زیادی روبه‌رو شده است. از آنها درخصوص چگونگی مدیریت تعادل میان كار و زندگی از ابتدا با هم شرط كرده بودند پرسیدیم. میرزاده در این رابطه به جام‌جم می‌گوید: «از آنجایی كه ما در تمام طول شبانه‌روز در كنار هم هستیم، طبیعی است كه وسوسه می‌شویم اوقاتی كه خارج از شركت و در خانه هستیم نیز در مورد كار صحبت كنیم و برخی از كارها را پیگیری كنیم. اما در چند ماه اخیر قانون سفت و سختی برای خودمان گذاشته‌ایم كه نباید كار را با خودمان به خانه وارد كنیم.» پرسیدم چرا از چند ماه اخیر، آیا با چالش یا مشكل خاصی روبه‌رو شده بودید؟ دكتر پورسمر در پاسخ می‌گوید: «این موضوع نكته بسیار مهمی است و اگر به آن توجه نشود می‌تواند به چالشی فرسایشی تبدیل شود. ما نیز به مرحله‌ای رسیدیم كه این موضوع از صبر و تحمل هردوی‌مان خارج شد. بگذارید جور دیگری برای‌تان بگویم؛ همكاری كاری در زندگی مشترك مثل تیغی دو لبه است. همان‌گونه كه مزایای بسیار زیادی دارد، اگر به آن دقت نشود می‌تواند اثر مخربی بر زندگی زناشویی داشته باشد.»
به عقیده پورسمر زوج‌های كارآفرین به دلیل اشتراکات زیادی كه طی كار با یكدیگر پیدا می‌كنند حرف‌ها و شرایط یكدیگر را بهتر درك می‌كنند. وی در این رابطه توضیح می‌دهد: «برای مثال در روزهای پر چالش ابتدای راه‌اندازی كسب‌وكار اگر ما با هم همكار نبودیم، شب كه دیروقت به خانه برمی‌گشتم یا زمان‌هایی كه به دلیل مشكلات كاری خسته و بی‌حوصله به خانه برمی‌گشتم و مشغله‌های ذهنی زیادی داشتم ممكن بود در زندگی با مشكلات و اختلافاتی روبه‌رو شویم. اما از طرف دیگر خیلی درگیر كار بودن هم واقعا خوب نیست و قطعا در بلند‌مدت مشكل‌ساز خواهد شد.»
میرزاده در تكمیل این صحبت‌ها می‌گوید: «ما خیلی از شب‌ها كه كارمان طولانی می‌شد و نمی‌توانستیم در پارك پردیس بمانیم دستگاه‌مان را به خانه می‌آوردیم و تا پاسی از شب همچنان روی آن كار می‌كردیم.»



با صبوری شراكت كنید!
از دكتر پورسمر و میرزاده خواستم تا كلید طلایی را كه از این تجربه كاری و زندگی مشترك به دست آورده‌اند در اختیار خوانندگان جام‌جم قرار دهند. میرزاده با تأكید گفت: «مهم‌ترین ویژگی برای زوج‌هایی كه می‌خواهند شراكت كنند، وجود حس اعتماد است. از طرف دیگر در حوزه كسب‌وكارهای دانش‌بنیان معمولا نتیجه گرفتن زمان می‌برد به همین خاطر زوج‌ها باید به معنای واقعی صبور باشند و اگر با هم همدل و حامی یكدیگر نباشند، شاید خیلی نتوانند در مقابل چالش‌های پیش‌رو دوام بیاورند.»
پورسمر نیز معتقد است كه زوج‌هایی كه چنین قصدی دارند باید با آمادگی كامل برای رویارویی با چالش‌ها وارد كار شوند و تلاش كنند هنگام بروز خطا به جای سرزنش كردن، مهارت پذیرش متقابل را داشته باشند. وی ادامه می‌دهد: «باید هر دو طرف روحیه جنگنده و خستگی‌ناپذیر كارآفرینی را داشته باشند. اگر هر دو نفر آمادگی لازم برای راه‌اندازی كسب‌وكار را داشته باشند، مسلما شراكت با كسی كه زندگی را نیز با او شریك هستیم می‌تواند مزایای زیادی داشته باشد.»