سرنوشت نامعلوم سنگ‌های مزار امامزاده «یوسف رضا»ی پیشوا
ده‌ها سنگ‌مزار تاریخی آرامستان امامزاده «یوسف‌رضا» در شهرستان پیشوای استان تهران که برخی کارشناسان آن را بخشی از هویت تاریخی منطقه می‌دانند، سرنوشتی نامعلوم دارد. ظاهرا در جریان بازسازی این بنای تاریخی، سنگ‌های مزار قدیمی برای محافظت در دیواره‌های محوطه جاسازی شده، اما با اجرای طرح جدید توسعه این مکان در سال ۱۳۸۵، سنگ‌های قدیمی از دیواره‌ها جدا و در حیاط امامزاده رها می شود. رسیدگی نکردن به وضعیت این آثار تاریخی و فرهنگی و رها شدن زیر دست و پای افراد باعث شده تا بسیاری از این سنگ‌ها بشکند یا برخی دیگر نیز به سرقت برود تا جایی که امروز تعداد اندکی از این اسناد مهم تاریخی در محوطه به چشم می‌خورد. بسیاری از این سنگ‌مزارهای قدیمی به افراد مشهور تاریخی متعلق بوده و امروز فرزندان و نوادگان آنان دیگر اثری از مزار آنان پیدا نمی‌کنند.
کارشناس ارشد تاریخ و پژوهشگر بومی شهرستان پیشوا دراین باره به ایرنا می گوید: با نابودی این آثار در اصل بخش عمده‌ای از تاریخ اجتماعی دشت ورامین و شهرستان پیشوا از بین می‌رود. به گفته محمدرضا تاجیک از صدر اسلام تاکنون مردم دشت ورامین برای گذشتگان خود سنگ‌مزار درست می‌کردند و این اقدام علاوه بر نشان دادن هنر حجاری، دلیلی بر وجود مواد اولیه تولید سنگ مزار در منطقه بوده است.
وی با بیان این‌که سنگ‌های قبر باقیمانده موجود بیشتر مربوط به دوره قاجاریه است، یادآور می شود روی این سنگ‌ها اغلب خطوطی زیبا به چشم می‌خورد که نشان‌دهنده رونق هنر خوشنویسی در ساکنان دشت ورامین از گذشته تاکنون است. همچنین روی این سنگ‌ها نمادهایی مانند شانه برای بانوان، سلاح برای شکارچیان و دیگر نمادهایی که نمایش‌دهنده شغل، حرفه و جنسیت افراد بوده، نقش بسته است و با بررسی هریک از این آثار می‌توان به گوشه‌ای از تاریخ اجتماعی و برخی از آداب و رسوم قدیمی این منطقه دست یافت.
اطلاعی از سنگ‌های قدیمی نداریم
رئیس دفتر میراث فرهنگی و صنایع دستی پیشوا هم درباره مفقودی این سنگ‌ها می گوید: با توجه به این‌که این بقعه در اختیار اداره اوقاف و امور خیریه است، هیچ اطلاعی از سرنوشت این سنگ‌های قبر قدیمی نداریم. مجید ژاله‌نیا می‌افزاید: سنگ‌های قبر تاریخی به دلیل این‌که ثبت میراثی نیست، نگهداری از آنها در حوزه اختیارات این اداره قرار ندارد، ولی واقعیت این است که این آثار در حوزه هویت اجتماعی و تحقیق و پژوهش تاریخی اثربخش است و متولیان باید نسبت به نگهداری آن اقدام می‌کردند. به گفته وی، قرار بود موزه‌ای در آستان مقدس امامزاده جعفر پیشوا احداث شود که در این صورت این سنگ‌های قدیمی می‌توانست به عنوان بخشی از موزه مردم‌شناسی در معرض دید عموم قرار گیرد، ولی فضایی که برای این موضوع در نظر گرفته شده بود، مورد تأیید اداره‌کل میراث استان تهران قرار نگرفت.
تعداد اندکی از سنگ‌های قبر باقیمانده
رئیس اداره اوقاف و امور خیریه پیشوا اما دراین‌باره می‌گوید: طرح توسعه امامزاده یوسف‌رضا در دوره مدیریت سابق اجرا شده و سرنوشت سنگ‌های مزار قدیمی مشخص نیست؛فقط چند عدد از سنگ‌ها باقی مانده که به دلیل اهمیت، توسط اداره اوقاف در یک محل امن نگهداری می‌شود.
حجت‌الاسلام سیدحسین مطهری می افزاید: به دلیل اهمیت مکان تاریخی و مذهبی امامزاده یوسف‌رضا، طرح توسعه این آستان متوقف شده، ولی در جریان اجرای این طرح، سنگ‌های مزار قدیمی آسیب جدی دید و سرنوشت بیشتر آنها معلوم نیست.
«یوسف بن حسین بن زین العابدین» معروف به یوسف‌رضا از عرفای بزرگ قرون دوم و سوم هجری قمری است که بقعه وی در فهرست بناهای تاریخی میراث فرهنگی استان تهران به ثبت رسیده و در سال ۱۳۸۲ مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.
