گزارش جام‌جم از بازار بورس که این روزها بخش قابل‌توجهی از مردم را مشغول خود کرده‌است
نوسان، ذات این بازار است
این روزها کمتر کسی را می‌توان یافت که خودش یا یکی از اعضای خانواده‌اش کد معاملاتی در بورس نداشته‌باشد و حداقل برای یک‌بار هم که شده سهمی در بورس خرید و فروش نکرده‌باشد؛ بازاری که روزگاری مشتریان و مشترکانش آنقدر کم بودند که وقتی کسی از حضور در بورس و خرید و فروش سهم سخن می‌گفت همه با چشمانی گرد شده و به چشم یک آدم خاص به او نگاه می‌کردند. اما حالا دیگر تقریبا می‌توان زن و مرد از پیر تا جوان از مطلع تا بی‌خبر را در این بازار مجازی و بزرگ دید. اگر چه روزگاری که فضای مجازی و اینترنت از رونق امروز برخوردار نبود همه بورس را با بازار شلوغ و پرازدحامی می‌شناختند که افراد برای خرید و فروش سهم باید ساعت‌ها یا حداقل دقایقی را در صف کارگزاری‌ها می‌ایستادند و سهم مدنظرشان را برای خرید یا فروش ثبت می‌کردند اما حالا فقط کافی است صبح که از خواب بیدار می‌شویم به صفحه کارگزاری مورد نظر خود متصل شویم. متصل شویم و شروع کنیم به خرید و فروش... . شکی نیست هر بازاری که فراگیر شد و پایش به خانه بخش قابل‌توجهی از مردم باز شد خیلی زود نُقل محافل خصوصی و عمومی می‌شود. بورس هم از همان بازارهاست؛ از همان بازارهایی که حالا تقریبا همه را درگیر خودش کرده‌است. بازاری که بعد از آغاز سال 99 و رشد آسانسوری شاخص کل، رنگ و بوی تازه‌ای به خود گرفته‌است؛ رشدی که برخی از کارشناسان آن‌را فرصتی برای اقتصاد ایران و در راستای هدایت نقدینگی می‌دانند و برخی دیگر از آن به عنوان معضلی جدید یا فرصتی که می‌تواند تبدیل به تهدید شود یاد می‌کنند. با این حال از حدود دو هفته پیش بازار سبز یک سال گذشته روی دیگر خودش را نیز نشان دهد؛ بازاری که در 10 روز کاری گذشته حتی برای لحظه‌ای سبز نشد تا بزرگ‌ترین اصلاح یا به تعبیر برخی بیشترین ریزش خود طی یک‌سال اخیر را شاهد باشد؛ اصلاحی که خیلی از فعالان قدیمی بازار را نگران و تازه‌واردان و نابلدان بورس را شوکه کرد؛ شوکی که گویا از روز گذشته به پایان رسیده‌است و بازار بعد از 15 روز پرنوسان و البته همراه با استرس، باز هم شاهد رنگ سبز بر روی تابلوها بود؛ رنگی که پس از دو هفته لبخند را به چهره سهامداران نشاند.
بازار سرمایه فعالیت خود را در دامنه 508 هزار واحدی در فروردین آغاز کرد و حدود سه ماه، چهاربرابر شد. به طوری‌که در تیرماه، شاخص به بیش از دو میلیون واحد رسید که بسیاری از کارشناسان در آن زمان هشدار دادند صعود اینچنینی در بازار سرمایه می‌تواند خطراتی به دنبال داشته باشد. هرچند برخی معتقدند شاخص بورس، جزو بازارهایی بود که از نظر رشدی جامانده بود و وقتی اصلاح انجام شد به طور فزاینده‌ای رشد را تجربه کرد، اما کارشناسان می‌گویند رفتار سهامداران در بازار سرمایه از اهمیت بالایی برخوردار است. در این میان برخی شرکت‌ها با دریافت ارز 4200 تومانی هزینه تمام شده کالای خود را پایین نشان می‌دادند که پس از اصلاح قیمت دلار به روزرسانی انجام شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد رشد بازار سرمایه در طول سه ماه به میزان 300درصد نسبت به فروردین کمی غیرطبیعی است، اما برخی رسانه‌ها از این موضوع در آن زمان به رونق یاد کردند و وقتی اندکی کاهش یافت کلمه سقوط را به کار بردند که این جریان به دامن زدن بیشتر نوسان در بازار سرمایه منجر شد. به نظر می‌رسد نوسانات قیمت دلار و همچنین استقبال سرمایه‌داران خرد از بازار سرمایه مهم‌ترین عامل قیمت دلار بوده و اکنون دلار در پایه مشخصی قرار گرفته ظاهرا سوددهی این بازار به قله خود رسیده و مردم نباید انتظار سود مانند چند ماه قبل را داشته باشند.
وقتی مقامات دولت تضمین می‌دهند
وقتی رئیس دفتر رئیس‌جمهور تا مقامات بورس تهران نسبت به ریزش شاخص بورس هشدار و تضمین می‌دهند که شاخص از یک عدد مشخصی پایین‌تر نمی‌آید قطعا سیگنال خوبی به بازار نمی‌رسد و انتظار مردم را از این بازار بیشتر می‌کند.
این در حالی است که هر بازاری ذاتا نوسان دارد و ممکن است به سرمایه سرمایه‌گذار سود ببخشد یا زیان را به دنبال داشته باشد. این در حالی است که برخی مقامات زمانی که بورس، رشد شاخص را تجربه می‌کرد مدام هشدار می‌دادند مردم با سرمایه‌های پس‌انداز خود وارد بازار سرمایه شوند. از فروش دارایی خود برای ورود به بازار سرمایه خودداری کنند، در حالی که بسیاری از مردم برای کسب سود بیشتر از تسهیلات بانکی استفاده می‌کردند.
تخلفاتی که جدی گرفته نشد
بر اساس قوانین بازار سرمایه اگر یک سهم طی پنج روز روزانه 4درصد نوسان داشته باشد باید نماد آن بسته شود.
اتفاقی که اکنون در بازار بورس افتاده سهم‌هایی که در پنج روز بیشتر از 20درصد رشد داشتند با بسته شدن نماد روبه‌رو شدند، اما زمانی که یک سهم کاهش بیش از 20درصد را تجربه کرد این اتفاق نیفتاد.
برخی سهم‌ها از 20 تا 70درصد کاهش یافت و نماد آن بسته نشد.
یکی از انتقادها به بازار سرمایه، مربوط به این حوزه است. واحد نظارت بازار سرمایه در این بخش وظیفه دارد نسبت به بسته شدن نماد، وقتی یک سهم نوسان بیش از 20درصد را تجربه می‌کند اقدام کند، اما در این زمینه اقدامی انجام نشده است.
سلب اعتماد از دارندگان سهام
20 مرداد قرار بود صندوق دارا دوم عرضه شود که به دلیل اختلاف وزارت نفت و وزارت اقتصاد لغو شد. سازمان خصوصی‌سازی زیر مجموعه وزارت اقتصاد ایراداتی را برای عرضه سهام پالایشگاه‌ها گرفت که وزارت نفت آن را نادرست خواند و این موضوع دلیلی بود تا برخی سهامداران اعتماد خود را از دست بدهند.
دو وزارتخانه اقتصادی دولت پس از چند روز توپ انداختن در زمین یکدیگر بالاخره کوتاه آمدند و این سهم امروز عرضه شد. البته رشد بازار سرمایه به عرضه دارا دوم امروز بر نمی‌گردد و بازار توانست در این بخش اصلاحات لازم را انجام دهد.
از سوی دیگر باید توجه داشت دو نوبت کردن معامله بورس، فضا را برای سهامداران کمی محدود کرد. به طوری‌که سه ساعت برای معامله چند سهم خاص زمان گذاشته شد و سه ساعت برای معامله کل سهام که این موضوع چالش‌هایی در این زمینه ایجاد کرد.
از سوی دیگر، عملکرد برخی کارگزاری‌های بزرگ، تاثیر زیادی بر رفتار سهامداران گذاشت.
وزیر اقتصاد از آموزش رفتار در بورس می‌گوید
توافق با صدا و سیما برای آموزش روزانه بورس در تلویزیون
فرهاد دژپسند در گفت‌وگویی که با خبرنگار جام‌جم داشت، افزود: ارزش سهام شرکت‌ها در زمان‌های مختلف متفاوت است که مهم‌ترین اتفاقات نیز زمان تشکیل مجامع و نوسانات نرخ ارز است؛همان‌طور که در بازارهای موازی بورس هیچ تضمینی برای کسب سود وجود ندارد، بازار سرمایه هم از این موضوع مستثنا نیست.
وی تاکید کرد: برخی افراد به دنبال این هستند که دولت بگوید در بازار سرمایه بمانید یا بروید، در صورتی که این سؤال پاسخ مشخصی ندارد. ما از سهامداران بازار سرمایه به‌خصوص تازه‌واردها می‌خواهیم برای ورود و خروج از بازار سرمایه رفتار صبورانه‌ای داشته‌باشند و قبل از هر خریدی اقتضائات و صورت‌های مالی شرکتی که قصد خرید سهم آن را دارند، بررسی کنند.
وزیر امور اقتصادی و دارایی به رویکرد دولت در مورد بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: دولت قصد دارد آرامش را به بازار سرمایه بازگرداند، اما مردم باید توجه داشته‌باشند ذات بازار سرمایه نوسان‌پذیر است.
وی در تشریح وضعیت سهام عدالت اظهار کرد: برخی افراد به دلایل مختلف اقدام به فروش بخش آزاد شده سهام عدالت خود کردند که بهتر بود این کار را انجام نمی‌دادند، اما به هرحال این افراد حتما برای رفع مشکلاتشان مجبور به فروش سهام عدالت خود شده‌اند. در روزها و هفته‌های آغازین فروش سهام عدالت، پول فروش این سهم‌ها به صورت چند پاره به حساب فروشندگان واریز شد که موجب نارضایتی برخی از مردم شد، اما وزارت امور اقتصادی و دارایی این موضوع را پیگیری کرده و تقریبا می‌توان گفت این مشکل در‌حال‌حاضر رفع شده است.
به گفته وی، سهام عدالت متشکل از بهترین سهم شرکت‌های دولتی است و مردم نباید اکنون برای فروش آن اقدام کنند. بنابراین از مردم می‌خواهم گرفتار هیجانات بازار بورس نشوند و برای اخذ هر تصمیمی با صبوری رفتار کنند. دژپسند به رفتار شبکه‌های خارجی فارسی‌زبان درباره بازار سرمایه ایران اشاره کرد و گفت: برخی شبکه‌های خارجی فارسی‌زبان درحال تحریک مردم برای خروج سرمایه از بازار بورس هستند که مردم باید نسبت به این موضوع آگاهی داشته‌باشند. ما نباید کاری انجام دهیم که سرنوشت ما به دست آنها تعیین شود. وزیر اقتصاد تاکید کرد: اکنون سیستم مشاوره برای تازه‌واردهای بازار سرمایه فعال شده و کارگزاری‌ها کلاس‌های آنلاین مجازی برگزار می‌کنند تا سواد مالی و بورسی مردم افزایش یابد. همچنین با سازمان صدا و سیما مذاکراتی انجام داده‌ایم تا در یکی از شبکه‌های سیما روزانه یک‌ساعت آموزش بورس به مردم داده شود.
وی ادامه داد: سازمان بورس و اوراق بهادار در حال مذاکره با سازمان صدا و سیما برای به نتیجه رسیدن این موضوع است و امیدواریم این موضوع تا پایان تابستان وارد فاز عملیاتی شود.
