آزمون سخت سازمان ملل

آزمون سخت سازمان ملل

الهام امین‌زاده استاد دانشگاه


   روحیات آمریکا، روحیات تمامیت‌خواهانه و حداکثرطلبی است و با همه کشورها در این سال‌ها با همین رویکرد برخورد کرده است و آنها را نیازمند خود می‌داند. بر همین اساس این کشور خود را چندان مقید به رعایت قوانین بین‌المللی نمی‌بیند و با روحیاتی که بر سیاست‌های این کشور حاکم است سایر کشورها را در این بن‌بست قرار می‌دهد که از آمریکا تبعیت کنند و با همین روش کارهای خود را جلو می‌برد.  البته در این مسیر تلاش می‌کند که تا حد امکان تمام منویات انحصارطلبانه خود را در چارچوب سازمان ملل متحد پیاده کند و به اقدامات غیرقانونی خود رنگ و لعاب قانونی هم بدهد.  بر همین اساس در ماجرای مکانیسم ماشه نیز با وجود این‌که به‌لحاظ قانونی، قادر به انجام این کار نیست اما مسیر مشخص‌شده در برجام را طی کرده و از یک ماه قبل با ارائه نامه‌ای به شورای‌امنیت خواستار برگشتن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران شد و اکنون نیز مدعی است که این تحریم‌ها بازگشته است.  بنابراین باید گفت سازمان ملل از زمان تاسیس خود در سال 1945 تا کنون در یکی از سخت‌ترین امتحانات خود قرار گرفته است، زیرا در منشور ملل متحد بر تساوی کشورها، عدم مداخله در امور داخلی کشورها و تضمین رفاه و آسایش همه انسان‌ها تاکید شده است و اقدامات آمریکا علاوه بر این‌که به دلیل خروج از برجام، هیچ وجاهت قانونی ندارد بر خلاف اصول قید شده در منشور سازمان ملل نیز هست.  ولی ایالات متحده قطعا در این مورد نیز به فعالیت‌های غیرقانونی خودش و اعمال فشار برای برگرداندن تحریم‌ها ادامه می‌دهد. این کشور می‌خواهد سایر کشورها را مستاصل کند تا چاره‌ای جز کوتاه آمدن مقابل آمریکا نداشته باشند و مکانیسم ماشه فعال شود و تمام قطعنامه‌های تحریمی سازمان ملل بازگردد.  هدف آمریکا از این کار، مشروعیت بخشی به اقدامات خودش است زیرا آمریکا در حال حاضر با تحریم‌های خود در مسیر تجارت، توسعه، رفاه و آسایش، ارسال لوازم پزشکی و قطعات هواپیما به ایران مشکلاتی ایجاد کرده که با تمام موازین حقوق بشری و حقوق توسعه در تضاد است بنابراین می‌خواهد مشروعیت این اقدامات خود را در قالب سازمان ملل متحد ایجاد کند و صرفا به دنبال این مشروعیت‌بخشی است زیرا در حال حاضر تمام اقدامات تحریمی را علیه جمهوری اسلامی ایران انجام داده و سایر کشورها را نیز وادار به تبعیت از این اقدامات کرده است.   در چنین شرایطی باید دید آیا سازمان ملل می‌تواند از این امتحان سربلند بیرون بیاید یا اینکه به‌عنوان یکی از دفاتر وزارت خارجه آمریکا عمل خواهد کرد.  اما درباره مکانیسم ماشه نیز باید به این مساله اشاره کرد که اگرچه در حال حاضر، اقدام آمریکا با مخالفت سایر کشورها روبه‌رو شده اما نباید از ضعف حقوقی که در این بخش از برجام وجود دارد غافل شد.  مکانیسم ماشه را باید ضعف ماهوی دانست که در متن برجام وجود دارد که خوشبختانه آمریکا در 2018 از برجام خارج شد و این کمک کرد که مکانیسم ماشه به این راحتی قابلیت فعال‌شدن نداشته باشد.