امروز، نودودومین سالروز تولد زندهیاد حسن كسایی است
ستاره اصفهان چشم ایران
موسیقی ایرانی چند دوگانه مهم دارد؛ روحا... خالقی و غلامحسین بنان، محمدرضا لطفی و محمدرضا شجریان و البته حسین علیزاده و محمدرضا شجریان. اما یكی از دوگانههای كمتر به چشم آمده، دوگانه حسن كسایی و جلیل شهناز بوده است. كمتر به چشم آمده شاید تنها از اینرو كه یكی از دو طرف، خواننده نبوده و هر دو نوازندگی پیشه كردهاند. امروز، نودودومین سالروز تولد یكی از دو ضلع مهم این دوگانه است؛ زندهیاد حسن كسایی كه هشت سال پیش، موسیقی ایران را از نعمت وجود خود محروم كرد. عجیب اینكه شهناز نیز بعد از او نتوانست چندان دنیای ما را تحمل كند و یكسال و دو روز بعد از مرگ كسایی، درگذشت. از اصفهان میآمد؛ عجب جغرافیایی برای موسیقی ایرانی. فكرش را بكنید چه اردوگاهی آنجا برای خودشان درست كرده بودند... تاج و كسایی و شهناز و طاهرزاده و ادیب. تیم پرستاره موسیقی ایران در اصفهان.
برای یادآورد این نوازنده خوشنفس نی، میخواهیم با حسین علیزاده همراه شویم با دو روایت.
یك: «نینوا» یكی از خاطرهانگیزترین آثار حسین علیزاده با نوازندگی نی جمشید عندلیبی است؛ اثری كه برای نخستینبار توجه اهالی موسیقی اركسترال را به نی جلب كرد. نی وارد اركستر شده بود و این چندان مرسوم نبود. نتیجه هم كه درخشان از آب درآمده بود. با این حال، علیزاده و عندلیبی نخستین كسانی نبودند كه نی را به اركستر آوردند. حسن كسایی، سه دهه پیش از آن، در سال 1329 برای اولین بار نی را در اصفهان به اركستر برد و آن را در اركستر ارتش اصفهان هم آزمود.
دو: روایت دوم هم به نوعی به حسین علیزاده مربوط است. لابد آلبوم «صبحگاهی» علیزاده را شنیدهاید. قطعهای در این آلبوم هست با عنوان «سلام» با سازبندی و اركستراسیونی حجیم كه بسیار از رادیو و تلویزیون هم پخش شده است. با اینكه در همه این سالها علیزاده گفته آهنگساز این اثر نبوده است، اما عموما از او به عنوان خالق «سلام» یاد میشود. حسن كسایی 21ساله بود كه این قطعه معروف را در دستگاه چهارگاه ساخت؛ قطعهای كه یكی از معروفترین فرازهای موسیقی ایرانی است
راستی اینكه كسایی از كجا به ملودی «سلام» رسیده هم خواندنی است. خودش اینطور تعریف كرده است: «در اصفهان و زیر یكی از تیمچهها مردی بود كه بسیار مورد احترام همگان بود، هرگاه كسی به او سلام میكرد ایشون با ریتم خاصی میگفت سلاملیكم! و این الهامی بود كه «سلام» در دستگاه چهارگاه آفریده شد... سلاملیكم، سلاملیكم...».