نگاه سیاسی آفت مدیریت بحران
مهدی زارع کارشناس مدیریت بحران
تقویم را که ورق بزنیم، خانههای قرمز خبر از تعطیلی در روزهای پیش رو میدهد، این درحالی است که از طرف ستاد ملی مبارزه با کرونا، هنوز محدودیتی برای روزهای تعطیل پیش رو، اعلام نشده و محدودیتهایی که چند روز پیش برای این مهم در نظر گرفته شد نیز به نظر میرسد کارساز نبوده است. نباید فراموش کرد مهمترین فاکتور برای به حداقل رساندن ابتلا به کرونا کاهش در معرض خطر بودن شهروندان است که با کاهش تردد و جابهجایی و سفرها امکانپذیر است، این در حالی است که در هشت ماهی که از شیوع کرونا میگذرد، هنوز محدودیتی ، اعمال نشده است. مساله این است که مسؤولان اجرایی در اعمال محدودیتها به پیشنهاد بسنده کرده و رعایت پروتکلها را به مردم سپردهاند. تعطیلات و تمایل به سفر از سوی شهروندان بارها در هشت ماهی که از شیوع ویروس کرونا میگذرد تجربه شدهاست، تا زمانی که اعمال محدودیت از حالت پیشنهادی و توصیهای به صورت قانونی درنیاید، محدودیتها نمیتواند موثر و کارآمد باشد. به عنوان مثال برای محدودیت سفر در تعطیلات هفته گذشته، معیار محل سکونت اعمال شد اما شاید یک نفر اهل مازندران باشد، خودرویش پلاک تهران و خانه و زندگیاش در گلستان باشد. حال پلیس راهور چطور میتواند با این پیچیدگی اطلاعاتی تصمیم بگیرد این شخص را به شهری راه بدهد یا نه؟ زمانی که یکنواختی در قانون وجود نداشتهباشد و قانون روشن و واضح نباشد، نمیتوان آن را اجرا کرد؛ بنابراین نمیتوان توقع داشت طرحهای اینچنینی برای محدودیت اجرایی شود و کارآمد هم باشد. بیماری کرونا، امروز بحرانی است و برای مدیریت آن، باید به المانهای مدیریت بحران توجه کرد. در مدیریت بحران باید یک نفر فرماندهی اجرایی را به عهده بگیرد. چنین فرماندهی باید به دور از رقابت و چالشهای سیاسی، با ادبیات مدیریت بحران، حرمت خود و دیگران را نگه دارد و بحران را مدیریت کند. امروز اما در کشور، شاهد رقابتهای سیاسی و به چالش کشیدن یکدیگر هستیم. مهمترین نقطهضعف ما در بحران، نبود ساختاری یکنواخت برای در معرض خطر قرار نگرفتن مردم است. در صورتی که ساختار یکنواختی داشته باشیم، خطر ابتلا کاهش پیدا میکند. در مدیریت بحران باید اعتماد اجتماعی را جلب و بستر اقتصادی، فنی و اشتغال را آماده کرد. بی توجهی به دولت الکترونیک و زیرساخت نامناسب اینترنت از نقاطضعف ما در مدیریت بحران است. نکته مهم دیگر، تامین زیرساختهای بهداشتی در کشور است.
البته در این مدتی که با کرونا دست و پنجه نرم میکنیم، نقاط قوت هم داشتهایم. در اوایل شیوع ویروس کرونا، مدیران اجرایی، بدون رقابت و سیاسی بازی، بحران کرونا را مدیریت کردند و مردم هم با رعایت پروتکلها همراه شدند. مدافعان سلامت نیز با وجود مشکلات اقتصادی و فشار کاری که وجود دارد، فداکارانه تلاش میکنند.