نام این طرح، طرح راهبردی لغو تحریم‌ها گذاشته‌شده است. چقدر می‌توان امیدوار بود این طرح باعث تکاپوی بیشتر طرف مقابل در عمل به تعهدات برجامی و لغو تحریم‌ها شود؟
نظر اکثریت نمایندگان این است که تیم مذاکره‌کننده کشورمان نتوانستند خطوط قرمز را رعایت کرده و از آن عدول نکنند. به همین دلیل توافق امضاشده منجر به رفع و حل معضلات و مشکلات اقتصادی مردم نشد و نه‌تنها مشکلات کاهش نیافت بلکه هر روز شاهد افزایش مشکلات مردم نیز هستیم. بااین‌حال متأسفانه دستگاه اجرایی ما حاضر به پذیرش اشتباه درروند مذاکرات نیست.
بنابراین ما نمایندگان مجلس به این فکر افتادیم که اجازه ندهیم بیش از این زمان از دست برود و باید تلاش کنیم تا گشایش‌هایی ایجاد کنیم؛ البته در این زمینه تا حدودی ملاحظات دستگاه اجرایی و مبانی نظری آنها را نیز درنظر گرفتیم.
در همین راستا مقدار کاهش تعهدات خود را بیشتر کرده‌ایم و در این طرح بر غنی‌سازی 20درصد، افزایش میزان ذخیره اورانیوم، بازگشت رآکتور آب سنگین به همان شکل قبل از برجام و حتی ساخت رآکتور جدید تاکید داریم.
حالا باید ببینیم چه چیزی تصویب می‌شود؛ البته مهم‌ترین نکته این طرح، بحث جلوگیری از ورود بازرسان آژانس به کشورمان است که در یک مدت زمان مشخص پس از تصویب این طرح و در صورت عدم اجرایی شدن تعهدات طرف مقابل، اتفاق می‌افتد. همچنین براساس این طرح جلوی اجرای پروتکل الحاقی بیش از پادمان گرفته می‌شود.
هدف از این طرح چیست؟ آیا بیشتر به‌دنبال قانع کردن دولت برای موضعگیری قاطع در مقابل طرف غربی هستید یا به دنبال فشار آوردن به طرف مقابل برای عمل به تعهداتش؟
دولت وعده رفع مشکلات مردم براساس برجام را داده بود که عملی نشد، بنابراین مجلس در راستای حل این مشکلات در حال تصمیم‌گیری است، چرا که مردم نباید بیش از این در سختی باشند. نباید این مصوبه را در مقابل زندگی مردم قرار دهیم. عده‌ای می‌گفتند باید چرخ سانتریفیوژ بچرخد و چرخ زندگی مردم هم بچرخد اما در حال حاضر نه سانتریفیوژها درست می‌چرخد و نه زندگی مردم؛ در چنین شرایطی هم باید همزمان با تصویب این طرح مراقب بود که عده‌ای از آن سوءاستفاده نکنند.
در هر حال ما نمی‌خواهیم به دولت فشار آوریم، بلکه از مجرای قانونی وارد شده‌ایم تا نشان دهیم مجلس در مقابل مردم خود را مسؤول می‌داند و درصدد حل مشکلات مردم است. این در حالی است که مسؤولان مربوط حاضر نیستند بپذیرند روش و تفکرشان در مذاکره با جامعه بین‌المللی اشتباه بوده است.
دولت در سال گذشته در پنج گام کاهش تعهدات برجامی تلاش کرد طرف مقابل را وادار به انجام تعهدات خود کند اما اتفاقی نیفتاد. چه ضعفی در گام‌های دولت بود که باعث شد طرف مقابل اهمیت زیادی به آن ندهد. آیا این ضعف‌ها در طرح مجلس درنظر گرفته شده است؟
طرف مقابل متوجه شده بود که دستگاه اجرایی کشور ما اعتقادی به پروژه‌های راهبردی ندارند، چرا که متاسفانه برخی مسؤولان اعتقاد چندانی به توانمندی در بعضی حوزه‌ها از جمله دفاعی یا هسته‌ای ندارند.
بنابراین طرف مقابل نیز متوجه شده که گام‌های برداشته شده ایران اصلا گام نبوده است. موگرینی هم گفته بود ایران کاری نکرده که در مقابل آن قدعلم کنیم، یعنی وی نیز اقدامات ما را به‌هیچ انگاشته بود. در واقع گامی برداشته‌نشد و طرف مقابل نیز این را می‌داند، به همین دلیل واکنش خاصی نشان نمی‌دهد. آنها وقتی مشاهده کردند ما تمام دستاوردهایمان را به‌خاطر برجام رها کردیم، تصور می‌کنند هدف از کاهش  پنج گام مصرف داخلی و کاهش فشارهای جریان‌های داخلی است.
نماینده روسیه در آژانس نسبت به طرح مجلس ابراز نگرانی کرده و آن را احساسی خوانده‌است. نمایندگان چه پاسخی به نگرانی برخی دوستان ایران دارند؟
در مجلس تعقل حاکم است، نماینده‌ها ساعت‌ها روی این طرح وقت گذاشته و روی کلمه به کلمه آن بحث و بررسی انجام داده‌اند و در نهایت در مجلس به رای گذاشته خواهدشد.
برخی تلاش دارند این‌گونه القا کنند این طرح به معنی پایان برجام است. آیا هدف نمایندگان از این طرح، چنین چیزی است؟
اصلا برجامی وجود ندارد، بلکه مسؤولان خیلی تلاش می‌کنند روی آن مانور دهند. از نظر اکثریت مجلس برجام وجود ندارد و به همین دلیل نیز اسم آن را در مصوبات خود ذکر نمی‌کنیم.
برخی جریان‌ها در داخل کشور اعتقاد دارند با توجه به پیروزی بایدن در انتخابات آمریکا نباید در ماه‌های آینده اقدامی انجام داد که راه را برای مذاکره با طرف‌های مقابل ببندد. نمایندگان چه نشانه‌هایی درباره غلط‌بودن این استدلال داشتند که به فکر تهیه این طرح افتادند. آیا این طرح راه را برای مذاکره می‌بندد؟
بایدن کاره‌ای نیست و اگر قرار بود مذاکره کنیم، ترامپ بهتر بود؛ زیرا اهل معامله بود. ما ماهیت آمریکا را یکسان می‌بینیم، با تغییر رئیس‌جمهوری این کشور ماهیتش تغییری نمی‌کند، همان‌طور که همه می‌دانیم در دوره دموکرات‌ها ضربه بیشتری از تحریم خوردیم.
سازمان‌انرژی‌اتمی پس از کاهش تعهدات هسته‌ای که سال قبل در پنج گام انجام شد اعلام کرد دیگر هیچ محدودیت برجامی به لحاظ فنی وجود ندارد. آیا آن گام‌ها از نظر مجلس برای ادامه پیشرفت صنعت هسته‌ای کافی نبود که نمایندگان به فکر این طرح افتادند؟
از نظر ما وقتی پیشرفت ایجاد می‌شود که ذخایر اورانیوم به بالای 10تن،آب‌سنگین 300تن و رآکتور راه افتاده همچنین غنی‌سازی 20درصد به‌اندازه نیاز کشور انجام شود.پیشرفت وقتی حاصل می‌شود که کاربرد پرتوها در زندگی مردم جاری شده‌باشد نه این‌که به شکل نمایشی به صنعت هسته‌ای بپردازیم.به همین دلیل مجلس باید ریل‌گذاری کرده و دولت باید در این مسیر حرکت کند. مجلس جدید به‌دنبال انجام اقداماتی با هدف بهبود زندگی مردم است.


طرح مجلس به معنای پایان اجرای تعهدات برجامی ایران است
ابوالفضل عمویی/ سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس
طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم ها که اخیرا عنوان صیانت از حقوق ملت ایران نیز به آن اضافه شده با این منطق طراحی شد که روند فعلی فشارهای کشورهای غربی و اروپایی باید تغییر کند که از طریق ایجاد تغییر در محاسبات راهبردی صورت خواهد گرفت. متاسفانه در چند سال گذشته بعد از 2016 روند تحریم ها علیه ایران افزایش یافت و این روند با واکنش متناسب از سمت جمهوری اسلامی ایران مواجه نشد به این ترتیب طرف مقابل احساس کرد می تواند به این روند ادامه دهد.احساس می کنیم احیای برنامه هسته‌ای و ایجاد محدودیت‌هایی برای طرف مقابل، آنها را مجبور می کند در روند فعالیت‌هایشان تغییر ایجاد کنند.
این طرح در ابتدا با یک فوریت همراه بود اما با ترور شهید فخری زاده اهتمام نمایندگان بیشتر شد و تاکید کردند که باید طرح به سرعت دنبال شود. تاکید بر این بود که ابعاد مختلف طرح تقویت شود از این جهت با فوریت دنبال شد تا با تقویت برنامه های هسته ای و ایجاد محدودیت برای دسترسی های نظارتی آژانس، طرف مقابل مجبور به بازاندیشی در سیاست های خود و تغییر مسیر شود.هدف گذاری اولیه ما از این طرح این است که طرف مقابل وادار به اجرای تعهداتش شود اما حتی اگر آنها به بازاندیشی در سیاست هایشان هم وادار نشوند حداقل این است که ما هم بی‌جهت به محدودیت‌هایی که پذیرفته ایم ادامه نمی دهیم. واقعیت این است که ما با هدف عملی شدن تعهدات طرف مقابل و لغو تحریم‌ها، محدودیت هایی را در برنامه هسته‌ای خود پذیرفته‌ایم که می توان به توقف تولید اورانیوم غنی شده 20درصد برای استفاده در رآکتور تحقیقاتی تهران اشاره کرد. اکنون این سوال مطرح است که اگر طرف مقابل به تعهداتش عمل نمی کند چرا باید برنامه های ما همچنان متوقف بماند؟ما این حق را داریم که برنامه های هسته ای خود را به روشی که صلاح می‌دانیم دنبال کنیم.نکته دیگر این است که این طرح به معنای پایان برجام نیست بلکه به معنای پایان اجرای تعهدات ایران در برجام است. در فضای فعلی، برجام وضعیت مناسبی ندارد و با تنفس مصنوعی ادامه می‌دهد بنابراین اگر طرف مقابل تلاشی برای احیای آن نکند مسیر فعلی منجر به خالی شدن برجام از محتوا خواهد شد.


اجابت دستور رهبر انقلاب
ابراهیم رضایی، عضو کمیسیون امنیت‌ملی و سیاست خارجی
بعد از معاهده برجام شاهد عهدشکنی‌های مختلف از سوی طرف‌های مقابل بودیم، در حالی که جمهوری اسلامی ایران بیش از دیگر طرف‌های این معاهده به تعهدات خود عمل کرد. ما در شرایطی امتیازات قابل توجهی در این معاهده داده بودیم که به تعبیر آقای ظریف، وزیر خارجه قرار بود همه تحریم‌ها لغو شود و وضعیت معیشتی مردم نیز بهتر بشود، اما با برجام چنین نتیجه‌ای حاصل نشد و حتی نتیجه‌ای معکوس گرفتیم. به این معنا که طرف مقابل ما تحریم‌ها را تشدید کرد و وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم نه تنها بهتر نشد، بلکه بدتر شد؛ بنابراین با توجه به نقض عهدهای طرف مقابل هیچ دلیلی برای پایبندی ما به تعهدات برجامی وجود ندارد. بر همین اساس، بحث طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها را در کمیسیون امنیت‌ملی در دستور کار قرار دادیم. یک فوریت این طرح در 12آبان و یک روز قبل از انتخابات آمریکا به تصویب رسید و بعد از شهادت شهید محسن فخری‌زاده، دانشمند هسته‌ای کشورمان یک فوریت آن به دو فوریت تبدیل شد و کلیات آن نیز به تصویب رسید. در جلسه‌ای که به همین مناسبت در کمیسیون امنیت‌ملی برگزار شد 12بند آن مورد تصویب اعضای این کمیسیون قرار گرفت. این مفاد شامل غنی‌سازی با غنای 20درصد، تحقق ظرفیت 190هزار سو، احیای رآکتور 40مگاواتی اراک، نصب، تزریق گاز و غنی‌سازی با ماشین‌های آی. آر. 2. ام و غنی‌سازی و تحقیق و توسعه آی. آر. 6 بود. از سوی دیگر، تعهداتی نیز به عهده دولت گذاشته و پیش‌بینی شد که اگر دو ماه بعد از تصویب این قانون طرف‌های برجام در حوزه روابط بانکی و صادرات نفت اقدامی نکنند، اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی از سوی دولت متوقف خواهد شد. همان طور که گفته شد موضوع تبدیل یک فوریت به دو فوریت این طرح متاثر از شهادت شهید فخری‌زاده بود. رهبر انقلاب در پیامی که به مناسبت شهادت این دانشمند هسته‌ای صادر کردند، ضمن تاکید بر برخورد با عاملان این جنایت، موضوع پیگیری تلاش‌های علمی و فنی این شهید بزرگوار را نیز مورد اشاره قرار دادند. روح و شالوده طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها، احیای صنعت پرافتخار هسته‌ای و به نوعی اجابت و پاسخ به دستور رهبر انقلاب است.