برجام 100 حق هستهای را از ما گرفت
شما در مقطعی عضو ارشد تیم مذاکرهکننده هستهای کشورمان بودید. مهمترین نقطهضعفی که در تیم مذاکراتی ایران در سالهای اخیر وجود داشت و باعث شد در برخی جاها به مشکل بخوریم چه بود؟
دستورها، راهنماییها و رهنمودهای رهبر انقلاب اسلامی، بهترین شاخص برای ارزیابی موضوعات اینچنینی است.
هر چند بحث کارشناسی درباره برجام مانند دیگر موضوعات اشکالی ندارد، ولی به نظر من در موضوع برجام بحثها باید بر مبنای نظرات صریح و محکمات بیانات رهبر انقلاب در موضوع آمریکا و فعالیتهای صلحآمیز هستهای و رفع تحریمها باشد. اما متأسفانه بازیهای سیاسی داخلی معیار رفتار و گفتار برخی افراد حتی در امور مرتبط با سیاست خارجی و منافع ملی شده است.
رهبر انقلاب اسلامی در طول دوره مذاکرات دستورات صریحی به هیأت مذاکرهکننده ابلاغ فرمودند که برجام باید با آنها سنجیده شود. در این مدت، ایشان خطوط قرمز و اساسی مذاکرات و مطالبات ایران از توافق را بیان کردند. برای مثال، رهبری فرمودند: «از حقوق ملت ایران نباید یک قدم عقبنشینی بشود»، اما در برجام دستکم 100حق هستهای از ملت ایران سلب شد که از جمله20حق به طور ابدی، 18حق بدون سقف زمانی، 40حق به مدت 15سال و 16حق به مدت 10سال. باز رهبری فرمودند: «هیچ شیوه نظارتی غیرمتعارف که ایران را به یک کشور اختصاصی از لحاظ نظارت تبدیل میکند، به هیچوجه مورد قبول نیست»، اما در برجام 57 دریچه برای بازرسی و نظارت بیگانگان از مراکز حساس، نظامی و امنیتی کشور ایجاد شد از جمله 24مورد آن ابدی، هشت مورد آن به مدت 15تا 20سال و 20مورد آن به مدت 10سال. در جای دیگر رهبری فرمودند: «تحریمهای اقتصادی و مالی و بانکی، همه باید فورا هنگام امضای موافقتنامه لغو بشود»، اما در برجام اتحادیه اروپایی موظف به برداشتن تحریمها «پس از هشتسال» و آمریکا نیز «پس از گذشت هشت سال» فقط متعهد به انجام اقدام مقتضی برای برداشته شدن تحریمها شد. باز رهبری فرمودند: «تحریمها همه باید فورا هنگام امضای موافقتنامه لغو شود، تحریمها باید برداشته شود، توقف تحریم نداریم، تعلیق تحریم را قبول نداریم»، اما در برجام آنچه آمریکا موظف به انجام آن است اقدام مقتضی برای توقف تحریمهاست. متأسفانه به این فرمانها و دستورها توجهی نشد.
همچنین پس از انجام توافق، رهبری با صدور فرمانی شروط و ضوابط اجرای توافق انجامگرفته را تبیین فرمودند. رهبر انقلاب با علم به اینکه توافق مطلوب حاصل نشده و برای کاهش خسارتهای این توافق و تبدیل آن حداقل به توافقی مقبول، شروطی را برای اجرای آن تعیین کرده و طی فرمانی به رئیسجمهور ابلاغ کردند. برای مثال، ایشان در این فرمان تصریح کردند: «لازم است تضمینهای قوی و کافی برای جلوگیری از تخلف طرفهای مقابل تدارک شود که از جمله آن اعلام کتبی رئیسجمهور آمریکا و اتحادیه اروپا مبنی بر لغو تحریمهاست. در اعلام اتحادیه اروپا و رئیسجمهور آمریکا، باید تصریح شود که این تحریمها به کلی برداشته شده است»، اما متأسفانه در عمل توجهی به این دستور حکیمانه نشد تا جایی که بعدها شخص رهبر انقلاب زبان به گلایه گشودند و در دانشگاه فرهنگیان فرمودند: «یکی از شرطها این بود که گفتیم رئیسجمهوری وقت آمریکا بنویسد و امضا کند که تحریمها برداشته شد. این جزو شرایط بنده بود. خب! مسؤولان... نتوانستند و نتیجهاش این است که دارید مشاهده میکنید».
بنابراین، اگر بخواهیم توافق برجام و پیامدهای اجرای برجام را ارزیابی کنیم، باید ملاک، فرمایشهای صریح رهبری باشد. اگر اینگونه با پدیده برجام برخورد شود، مجالی برای فرصت طلبان بازیهای سیاسی داخلی فراهم نمیشود که نه بهدنبال منافع ملی هستند و نه حل مشکلات مردم برای آنها موضوعیت دارد، بلکه معیار آنها حفظ کرسی قدرت یا رسیدن به صندلی ریاست است.
توصیه من به همه دستاندرکاران این است که به خاطر کشور و مردم دست از بازیهای سیاسی بردارید و اگر کاری برای مردم نمیتوانید بکنید، دستکم به نزاعهای بچگانه سیاسی دامن نزنید و بیش از این موجبات آزار مردم را فراهم نیاورید.