بازیابی حس لامسه از مسیر ترمیم مغز
هانیه علیزاده دانش
آسیبهای مغزی در نتیجه برخورد ناگهانی و شدید سر با جسم سخت رخ میدهد که میتواند از مشکلات خفیف تا مشکلات شدیدی همچون اختلالات مغزی و آسیبهای خلقی را ایجاد کند. بسیاری از آسیبهای ایجاد شده غیر قابل بازگشت هستند، زیرا آسیب واردشده باعث از بینرفتن بخش یا بخشهایی از بافت مغز میشود.
متاسفانه آمار آسیبهای مغزی در دنیا بسیار زیاد است و اگر روزی نوید تولید روش یا راهی برای بازگشت توانهای از دسترفته مغزی برسد، امیدبخش زندگی بسیاری از افراد آسیبدیده و خانوادههای مبتلایان خواهد بود. اکنون به نظر میرسد نسیم امیدبخشی از آغاز این مسیر میوزد.
پژوهشگران دانشگاه لاند در سوئد با استفاده از جایگذاری سلولهای پوست انسان (با قابلیت تبدیلشدن به سلول عصبی) در مغز موشهای آسیبدیده از سکته یا ضربههای مغزی، موفق شدهاند حس لمس و قابلیت حرکت را در آنها بهبود ببخشند. نتایج این تحقیقات به تازگی در یکی از نشریات علمی معتبر منتشر شده است.
پروفسور زال کوکیا، محقق برجسته حوزه نورولوژی بیان میکند: «شش ماه بعد از جایگذاری سلولهای عصبی در مغز موشها، میتوان بهبود سلولهای آسیبدیده بر اثر آسیب مغزی را مشاهده کرد.»
بسیاری از تحقیقات گذشته تیم دانشگاه لاند و دیگران نشان داده است امکان جایگذاری سلولهای عصبی انسان یا سلولهای دیگری که دستکاری شده باشند در مغز موش وجود دارد. البته در مورد این که بعد از جایگذاری در مغز موش، آیا سلولهای جدید میتوانند به عملکرد طبیعی خود قبل از آسیبدیدگی در حوزه حرکت و احساسات برگردند یا خیر هنوز تردیدهایی وجود دارد و تحقیقات کماکان ادامه دارد. پروفسور زال کوکیا و همکارانش که چند دهه مشغول مطالعه مغز هستند از نتایج این تحقیقات شگفتزده شدهاند. زیرا آنها با استفاده از تکنیکهای مختلف ردیابی و ابزارهای خاموشکردن فعالیتهای مغزی، توانستند بفهمند سلولهای جدید در مغز موشها بعد از جایگذاری چگونه رشد کرده و با سلولهای دیگر مغز در نواحی مختلف ارتباط میگیرند و فعالیت میکنند. این نتایج شگفتانگیز را اولین بار این گروه مشاهده و ثبت کرد. پروفسور لیندوال از همکاران این پروژه بیان میکند رسیدن دقیق به توانایی جابهجایی سلولهای مرده بر اثر آسیب مغزی با سلولهای جدید، به زمان و کار تحقیقاتی زیادی نیاز دارد و هنوز در اول راهیم.
امیدوارم در آیندهای نزدیک بتوانیم بهطور کامل، ارتباطات سلولهای قدیمی و از بینرفته را بازیابی کنیم و سلولهای سالم را به جای آنها قرار بدهیم. پژوهشگران در محیط آزمایشگاه، سلولهای پوست انسان را مجدد برنامهریزی و تبدیل به سلولهای عصبی کردند. سپس آنها را در قسمت مخچه موشها که در ضربه مغزی بیشترین آسیب را دیده بودند، جایگذاری کردند. در حال حاضر پژوهشگران در حال ادامه تحقیقات خود به شکل جدی هستند.
در پایان پروفسور زال کوکیا بیان میکند: «ما میخواهیم بدانیم سلولهای جایگزینشده چگونه با سلولهای نیمکره دیگر مغز ارتباط برقرار میکند و آن را تحت تاثیر قرار میدهد. همچنین در تلاشیم تا بفهمیم سلولهای جدید چگونه فعالیتهای شناختی مغز مانند حافظه را تحت تاثیر قرار میدهد. به طور حتم اثرات جانبی این روش بر مغز موشها را نیز بررسی میکنیم. زیرا اهمیت سلامتی و ایمنی افراد در آینده و استفاده این روش در انسانها بسیار برای ما مهم است.
منبع:Science Daily