همه چیز درباره سیزدهمین حراج تهران که پنجشنبه گذشته برگزار شد
حراج، رکورد حاشیهها را شکست
حرفها تمامی ندارد؛ چند روز است که از برپایی حراج تهران گذشته اما همچنان ماجرای حراج سر زبانهاست؛ عدهای مدافع هستند و هر اتفاقی را دستاورد میدانند، عدهای مخالف هستند و برای طرح سوالات بنیادین و نیز برای نکوهیدن در هر دوره به اندازه کافی اتفاق و رویداد در اختیارشان قرار میگیرد بهخصوص در این دوره که هم ارقام جای بحث دارند و هم اسامی. سیزدهمین دوره حراج تهران تحت تاثیر شیوع ویروس کرونا برگزار شد؛ این خودش مساله اول است برای نقد و بحث بین آنها که برگزاری حراج تهران در چنین وضعیتی را رونق اقتصاد و جهش خونتازه در رگهای هنر میدانند و آنهایی که برگزاری حراج را دهنکجی به شرایط اقتصادی جامعه توصیف میکنند. در این دوره برای اولین بار آثار هنر مدرن و معاصر ایران در کنار هم برای فروش ارائه شدند و رکورد 87 میلیارد و 942 میلیون تومان را بهجای گذاشتند. این دومین مساله است برای بحث و بررسی که موافقان آن را زنده نگاه داشتن مارکت هنرهای تجسمی ایران در سال کرونا تحلیل میکنند و مخالفان نتیجه را سوال برانگیز میدانند و درباره خریداران و دلیل حضور خریداران در این بازار و مقدمات و تبعات هر خرید بحث و نظر دارند. در نهایت شکستهشدن رکورد فروش آثار هنری با تابلویی از آیدین آغداشلو که 12 میلیارد تومان فروخته شد، سومین مساله است برای بحث و مجادله که این بار علاوه بر موافقان و مخالفان حراج تهران، ابعاد جنسیتی پیدا کرده و توجه طیف گستردهای از افراد را به حراج تهران جلب کرده است. حرفها و حاشیهها درباره این دوره حراج تهران از یک بابت دیگری هم رونق گرفته که به حواشی و رویدادها و دستاوردهای خود حراج ارتباط مستقیم ندارد بلکه بر میگردد به حساسیتها و دقتی که به واسطه سریال آقازاده به حراج تهران ایجاد شده و توجه عموم مردم به حراجیهای هنری و اینکه اخبارش را با دقت بیشتری دنبال میکنند.
در این دوره از حراج تهران که در بعدازظهر روز جمعه، 26 دیماه 1399 با رعایت تمام پروتکلهای بهداشتی برگزار شد درمجموع 22 اثر بالاتر از یک میلیارد تومان چکش خورد، 19 اثر از 500 میلیون تا یک میلیارد تومان، 57اثر بین 100 تا 500 میلیون تومان و 11 اثر زیر 100میلیون تومان به فروش رسیدند و یک اثر از منصور قندریز نیز فروخته نشدند.
شگفتیسازان حراج تهران
پرویز تناولی با مجسمه «استاد و شاگرد» رکورد بعدی سیزدهمین دوره حراج را با فروش 6 میلیارد و 700 میلیون تومانی به دست آورد. سپس تابلو «دی جیای- دی جی آ-دی او یو» حسین زندهرودی نیز به فروش 6میلیارد و 300 میلیون تومانی رسید.
اثری بدون عنوان از محمد احصایی روی رقم 5 میلیارد و 900 میلیون تومان و اثری بدون عنوان از منیر فرمانفرماییان با فروش 3 میلیارد و 600 میلیون تومانی در رتبههای بعدی قرار گرفتند. تابلویی بدون عنوان (نقشه ایران) از فریده لاشایی روی رقم دو میلیارد و 800 میلیون تومان، تابلوی «سواران صبحگاه» از رضا درخشانی روی رقم دو میلیارد و 600 میلیون تومان و مجسمه ژازه تباتبایی با عنوان «کجاست؟ آنقدر میگردم تا پیدا کنم» روی رقم دو میلیارد و 100 میلیون تومان چکشخوردند. همچنین 14 اثر دیگر از هنرمندانی چون سهراب سپهری، پرویز کلانتری، مسعود عربشاهی، محسن وزیری مقدم، رضا درخشانی، واحد خاکدان، مارکو گریگوریان، شهریار احمدی، صادق تبریزی، ابوالقاسم سعیدی، نصرا... افجهای، تیمو ناصری، منوچهر یکتایی و فریده لاشایی در فهرست آثار میلیاردی سیزدهمین حراج تهران قرار گرفتند. همچنین عکسی از عملیات والفجر دفاع مقدس از سعید صادقی، عکاس شناختهشده جنگتحمیلی به قیمت 100میلیون تومان و اثری با عنوان «عاشورا 8» (باز این چه شورش است) از صادق تیرافکن باقیمت 190 میلیون تومان به فروش رسید.
حضور 9 هنرمند جدید
حراج تهران در هر دوره، آثار چندین هنرمند جدید را به خریداران پیشنهاد میکند و آثارشان را در کنار هنرمندانی که مارکت هنری تثبیتشدهای دارند، چکش میزند و بهاینترتیب راه ورود هنرمندان تازهای را به بازار هنر جهان هموار میکند.
در این دوره 9 هنرمند برای نخستینبار آثارشان به حراج تهران معرفی شدند که هنرمندان کمتر شناختهشدهای هستند؛ علی خسروی، محسن کیانی، جلالالدین مشمولی، محمدرضا منزه، تیمو ناصری، جواد نوبهار، حمید هادینژاد، کیومرث هارپا و داور یوسفی که فروش آثارشان را در یک رویداد معتبر و رسمی برای نخستینبار تجربهمیکنند.
آثار میلیاردی در سیزدهمین دوره
در سیزدهمین دوره حراج تهران قیمت پایه 16اثر بالاتر از یک میلیارد تومان برآورد شده بود ولی در نهایت 22 اثر در حراج میلیاردی شدند که درباره برخی از آنها از جمله تابلوی خاطرات امید، تفاوت بین قیمت پایه و قیمت نهایی قابل اعتناست. برخی از تابلوهای میلیاردی این دوره از حراج تهران از این قرار هستند:
خاطرات امید اثر آیدین آغداشلو
قیمت پایه: 2/1تا6/1 میلیارد
قیمت نهایی: 12 میلیارد تومان
استاد و شاگرد اثر پرویز تناولی
قیمت پایه: 4تا5 میلیارد تومان
قیمت نهایی: 6 میلیارد و 700 میلیون تومان
دی جی آ-دی جی ای دی او یو اثر حسین زندهرودی
قیمت پایه: 5تا6 میلیارد
قیمت نهایی: 6 میلیارد و 300 میلیون تومان
نجوای عشق اثر محمد احصایی
قیمت پایه: 6 میلیارد تومان
قیمت نهایی: 5 میلیارد و 900 میلیون تومان
بدون نام اثر منیر فرمانفرماییان
قیمت پایه: 5/2تا5/3 میلیارد تومان
قیمت نهایی: 3 میلیارد و 600 میلیون تومان
بدون نام اثر فریده لاشایی
قیمت پایه:5/1تا2 میلیارد تومان
قیمت نهایی: 2 میلیارد و 800 میلیون تومان
کجاست؟ اثر ژازه تباتبایی
قیمت پایه: 2تا3 میلیارد تومان
قیمت نهایی: دو میلیارد و 100 میلیون تومان
بدون نام اثر پرویز کلانتری
قیمت پایه: 700تا900 میلیارد تومان
قیمت نهایی: یک میلیارد و 800 میلیون تومان
بدون نام اثر مسعود عربشاهی
قیمت پایه: 700تا900 میلیارد تومان
قیمت نهایی: یک میلیارد و 700 میلیون تومان
گواش روی مقوا اثر سهراب سپهری
قیمت پایه: 800تا2/1میلیارد
قیمت نهایی: یک میلیارد و 700 میلیون تومان
بدون نام اثر نصرا... افجهای
قیمت پایه: 800تا1200 میلیارد تومان
قیمت نهایی: یک میلیارد و 250 میلیون تومان
همه چیز برای حراج
از کجا آوردید؟
12 با 9تا صفر؟! خود عدد هم عجیب بود. سوال بخشی از کاربران شبکههای اجتماعی این بود که در وضعیت فشارهای اقتصادی چه کسی از چنان گردش مالی برخوردار است که منجر به تولید ثروتی شده که میتواند 12میلیارد تومان را برای خرید نقاشی اختصاص دهد. البته پاسخهایی هم داشت. برخی میگفتند محاسبه این رقم به دلار عدد قابلتوجهی نیست و برخی دیگر معتقد بودند، خرید تابلوهای نقاشی، سرمایهگذاری پرسودی است و به این ارقام میارزد. بعضی ارزیابیها هم البته مدعی وجود زدوبندهایی میان برخی مسؤولان حراج با مجموعهداران برای بالا بردن قیمت یا حتی احتمال وجود پولشویی شدند.
خریدار کیست؟
مطرح شدن نام یکی از برندهای کرهای به عنوان اسپانسر حراجی این حواشی را هم در پی داشت که براساس شنیدههایی از زیرمجموعههای آن، این اثر را خریده است که باتوجه به شدت یافتن تحریمها در سالهای اخیر و اعلام شرکت مذکور مبنی بر خروج از بازار ایران، به حاشیه ها در حراج تهران دامن زد.
رشد عجیب به نسبت قیمت پایه
خود فرآیند چکشزنی در حراجیها، موضوعیت دارد و در واقع وقتی اثری به نسبت قیمت پایه رشد بالایی داشته باشد نشانه استقبال از آن است که میتواند تبعاتی از جمله برجسته شدن نام هنرمند و مطرح شدن گالریدار یا مجموعهدار صاحب آثار او باشد و از این طریق بر قیمت معامله آثار این هنرمند اثر بگذارد. خاطرات امید، یک میلیارد تومان قیمتگذاری شده بود که فروش آن به قیمت 12میلیارد تومان نشاندهنده رشد کمسابقه در رقابت برای بالا بردن قیمت اثر است.
اتهامات اثبات نشده
اوایل آبان بود که نیویورکتایمز در گزارشی تحقیقی با عنوان «موج اتهامات سوءرفتار جنسی علیه آیدین آغداشلو» با شاکیان این هنرمند گفتوگو کرد. انتظار میرفت بهدنبال موج «من هم» یا همان Me Too در کشورهای خارجی و طرد شدن چهرههای برجسته فرهنگ و هنر و تکنولوژی در جهان به علت اتهامات ذکر شده، چه از سوی افکار عمومی و چه توسط شرکتها و پروژههای همکار با آنها، آغداشلو هم دستکم به خاطر اتهامات وارده تا مدتی از سوی رویدادهای هنری طرد شود، اما این انتظار نهتنها محقق نشد بلکه رکوردشکنی اثر این هنرمند در حراج در میان بخشی از افکار عمومی، به «دهنکجی این رویداد به حقوق زنان» تعبیر شد.
سمیعآذر همچنین درباره اینکه خریدار اثر ۱۲میلیاردی آقای آغداشلو، کدام شرکت یا شخص است، میافزاید: خریدار اثر آغداشلو، نماینده یک شرکت بود که طبعا شخصیت حقوقی دارد. سایر افراد رقابتکننده هم اشخاص حقیقی بودند. حراجهای معتبر دنیا مجاز به اعلام نام خریداران آثار نیستند و خود آنها اگر مایل باشند میتوانند خود را معرفی کنند. ما تنها با دستور قضایی میتوانیم اسامی خریداران یا فروشندگان را در اختیار مسؤولان قرار دهیم. در حراجهای گذشته، خریدارانی با تمایل شخصی اقدام به معرفی خود و آثار خریداری شده کردند. درباره حساسیت افکار عمومی باید گفت افکار عمومی داخل جامعه هنری اتفاقا در این قضایا اغلب طرفدار آقای آغداشلو بوده و هست. استادی که صدها شاگرد تربیت کرده و تعدادی از هنرمندان در حراجها در دورهای شاگرد او بودهاند. ایشان با نهادهای فرهنگی کشور و انجمنهای هنری همکاری موثر و صمیمانه داشتهاند. به نظرم این بخش از افکار عمومی که شما میفرمایید به شبکههای اجتماعی و رسانههای زرد خارج از کشور مربوط میشود که چندان ملاک ما نمیتواند باشد.