در آموزه‌های دینی ما، چه نصایحی پیرامون برخورد مدیران با مردم وجود دارد؟ سیره اهل‌بیت(ع) در این زمینه چیست؟
در توصیه‌های دینی ما - چه در قرآن، چه در روایت و سیره اهل‌بیت(ع) - به‌شدت به این موضوع تاکید شده‌است که از نظر جایگاه انسانی هیچ تفاوتی بین مدیر و کارمند وجود ندارد و افراد همه در تمام حقوق‌های انسانی با هم مساوی هستند لذا در برخورد بین هر دو طرف با هم رعایت ادب و جنبه‌های اخلاقی لازم است. به‌عنوان مثال می‌توانم به ماجرای سوره عبس اشاره کنم؛ پیغمبر اکرم(ص) در مجلسی نشسته بودند و شخص ثروتمندی مشغول صحبت با ایشان بود. نابینایی از در وارد می‌شود و آن شخص ثروتمند از حضور او مکدر می‌شود و چهره درهم می‌کشد. تازه باید این نکته را لحاظ کنیم که آن شخص نابینا طبعا از این چهره درهم کشیدن شخص متمول بی‌خبر است. همانجا در مذمت رفتار آن شخص سوره‌ای با چند آیه نازل می‌شود.
نمونه‌ای دیگر مثال بزنم: ابوالاسود دوئلی قاضی امیرالمومنین(ع) بوده‌است. روزی بر سر ارباب رجوع فریاد می‌کشد و حضرت او را عزل می‌کند. ابوالاسود وقتی خدمت مولا می‌آید و از او می‌پرسد که من چه خطایی کرده‌ام؟ حضرت در پاسخ می‌فرمایند: به من خبر داده‌اند که تو صدایت را از ارباب رجوع بالاتر برده‌ای بنابراین تو از این پس به درد قضاوت نمی‌خوری!
از این نمونه‌ها در تاریخ سیره اهل‌بیت(ع) بسیار داریم. حتی در تاریخ آمده‌است که اصحاب پیامبر اکرم(ص) در حضور ایشان گرد می‌نشستند و به دور حضرت حلقه می‌زدند تا محضر پیامبر(ص) بالا و پایین نداشته باشد و خود پیامبر نیز در کنار این مردم می‌نشستند چنان که اگر کسی از در وارد می‌شد نمی‌توانست تشخیص دهد پیامبر کدام‌یک از حاضران است. یعنی مساله تفاوت قائل نشدن بین مردم را حتی در شیوه نشستن نیز لحاظ می‌کردند. از این همین منظر است که در روایت داریم آزار مومن، آزار پیامبر اسلام(ص) است. فلذا در روایات داریم که حرمت مومن سه برابر ارشمندتر از حرمت کعبه است.
 باتوجه به این‌که مردم جامعه معصوم نیستند و احتمال بروز خطا از آنان وجود دارد در آیات و روایات در خصوص این مرحله و پس از سر زدن خطایی از یک مدیر و مسؤول اجتماعی چه‌ها گفته شده‌است؟
ما معصوم نیستیم و طبعا محتمل است که در برخوردهای ما خطایی به وجود بیاید. از من یا شما یا یک نماینده مجلس هم فرقی نمی‌کند. به عنوان مثال، مرحوم آیت‌ا... بروجردی هنگام درس از یکی از طلبه‌ها عصبانی شد و بر سر او فریاد زد. نکته مهم این که وقتی چنین ماجرایی پیش آمد، آن را توجیه نکنیم و عذرخواهی کنیم.
در همین ماجرا که فرمودید، برخورد آیت‌ا... بروجردی چه بود؟
آقای بروجردی بلافاصله به منزل آن طلبه تشریف بردند و او را مورد تفقد و دلجویی قرار دادند و عذرخواهی کردند و حتی نقل شده که می‌خواستند دست او را نیز ببوسند. این رفتار یک مرجع تقلید است که برای او عذرخواهی هیچ منع و قبحی ندارد.
محور سوم را هم بفرمایید.
محور سوم این که وقتی چنین اتفاقی می‌افتد و مدیری یا بزرگی اشتباهی می‌کند و به خاطر اشتباهش از شخص دیگر عذرخواهی می‌کند، نباید دیگر به آن ماجرا دامن زد و بزرگش کرد. باید آن عذرخواهی را پذیرفت و مساله را ختم به خیر کرد. به عبارت دیگر در آموزه‌های دینی ما آمده‌است خداوند به پیغمبر می‌فرماید: «خذ العفو» یعنی عذرخواهی و پوزش‌طلبی خطاکار را بپذیر. بنابراین باید دانست همان میزان که عذرخواهی حائز اهمیت است، عذرپذیری نیز موضوع مهمی است و همه مردم باید و از جمله مدیران به این امر همت بگمارند. خود پیغمبر گرامی اسلام (ص) نیز وقتی به تاریخ زندگی‌شان رجوع می‌کنیم، می‌بینیم آزار و اذیت‌های بسیاری دیدند و خاکستر به سر مبارک ایشان ریختند اما ایشان روز فتح مکه از گناه همه آنها گذشتند و با بخشش و رحمت با همه مردم برخورد کردند.
در تاریخ انقلاب نیز در سیره بزرگان و مدیران موارد مشابهی داریم که به یاد داشته‌باشید؟
در یک مقطع زمانی که رجایی، باهنر و بهشتی به شهادت رسیدند، آیت‌ا... مهدوی کنی تقریبا همه‌کاره کشور شده‌بودند. به این معنا که کشور رئیس‌جمهوری نداشت و هنوز رهبر معظم انقلاب نیز به عنوان رئیس‌جمهوری انتخاب نشده‌بودند. در آن دوران کوتاه دو سه ماهه، آیت‌ا... مهدوی کنی امورات کشور را به عهده داشتند. آقای قرائتی نقل می‌کنند در همان برهه زمانی ملاقاتی با امام خمینی (ره) ترتیب داده‌شد که آقای مهدوی کنی نیز در آن حضور داشتند. قرار بود مثل تمام جلسات بیت رهبری همه کارت ملاقات داشته‌باشند و به دیدار مشرف شوند اما از قضا آقای مهدوی کنی در آن روز کارت ملاقات همراه‌شان نبود. این شد که سرباز بیت امام ایشان را به حضور امام راه ندادندو هرچه اطرافیان اصرار کردند «ایشان فلانی است و شخصیت مهمی است» سرباز به خرجش نرفت و از ورود آیت‌ا... مهدوی کنی ممانعت به عمل آورد. اطرافیان نقل می‌کنند پس از این برخورد سرباز، آقای مهدوی کنی از او تشکر کردند و برگشتند. چه کسی این کار را کرد؟ شخصیتی که آن روز به جای رئیس‌جمهوری و نخست وزیر کشور نشسته بود.
 از حیث جامعه شناختی به اعتقاد شما چه روی داده که در جامعه اسلامی با چنین صحنه‌هایی مواجه هستیم؟
به نظر من از منظر اخلاقی، ما از آموزه‌های اخلاقی دور شده‌ایم و فضای مجازی، اخلاق اجتماعی ما را خراب کرده‌است. آن‌قدر فضای مجازی پر از مطالب غیراخلاقی و توهین‌آمیز شده که همه چیز در هم مخلوط شده‌است. این همان دور شدن از فضای اخلاقی است که من واقعا از این ماجرا نگران هستم که چرا نباید از این فضا برای مسائل علمی، تاریخی و انتقال اطلاعات صحیح بهره ببریم و به دام‌های این‌چنینی افتاده‌ایم.