مدیران شهری برای حل مشکل پارکینگ تهران سالهاست دست روی دست گذاشتهاند
پارک وحشت!
وقتی از رضایتمندی شهروندان از سکونت در یک شهر حرف میزنیم همهچیز معطوف به قدرت خرید اقتصادی بالا یا رفاه در تهیه مسکن و حتی استفاده از فضای عمومی شهر نیست و شامل مولفههای ریز و درشت بسیاری است که فراهمکردن آن هم وظیفه دستگاههای حاکم بر شهر است. این گزاره در ظاهر بدیهی است اما مشکل از جایی آغاز میشود که برخی مسوولان از عهده حل همین بدیهیات عاجرند. معضل پارکینگ در کلانشهرها به ویژه در تهران یکی از همین مولفههای کوچکی است که در رضایتمندی مردمان شهر نقش دارد و نزدیک به دو دهه است راهکار موثری برای حل آن پیدا نشده است. معضلی که البته صرفا محدود به رضایتمندی شهروندان نیست و معلول مشکلات کلانتری همچون ترافیک یا آلودگی هوا هم هست اما چرا این معضل هنوز حل نشده است؟ یک مشکل معمولی شهری که اتفاقا نقش مهمی در میزان ترافیک روزانه و آلودگی هوا دارد چرا حل نمیشود؟ عدهای معتقدند برای حل این معضل ارادهای وجود دارد، به این مفهوم که از اساس تصمیمگیران ارادهای برای حل آن ندارند، چرا که نگاه حاکم دراین حوزه شهروندمحور نیست و از اساس خودرو را ارجح بر انسان میداند. برخی دیگر از کارشناسان حوزه شهری هم معتقدند این معضل ساده حل میشود اما کاغذبازیهای معمول در ساختار نظام اداری ایران و البته صرفه اقتصادی عدهای مانع اجرای هر نوع ایدهای برای رفع معضلات شهری است. البته مدیرانی هم هستند که به قول معروف سرنا را از سر گشادش مینوازند، توجیه آنها در وجود و تداوم این معضل این است که ساخت پارکینگهای عمومی به نوعی تشویق مردم به استفاده از خودروی شخصی است! آنها این طور استدلال میکنند که با ایجاد و نه رفع ـ مشکلات از جمله مشکل پارکینگ باید وابستگی شهروندان به خودروی شخصی را از میان برد!
پارکینگهای خفته و رانندگان سردرگم
چند سال پیش از زبان مدیران وقت این حوزه عنوان شده بود که تهران به تنهایی 400 هزار پارکینگ کم دارد. این عدد در گفتههای دیگران تا یک میلیون پارکینگ هم رسیده بود. راهکار حل این کمبود هم معمولا فقط یک راه بوده است؛ ایجاد پارکینگهای عمومی در شهر. هر چند در این میان محسن پورسیدآقایی معاون وقت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران معتقد بود: «نباید در مراکز شهری پارکینگ تأسیس کرد، چراکه افزایش پارکینگهای درونشهری به معنی دعوت خودروهای شخصی بیشتر به خیابانهاست و زمانی که تعداد خودروهای شخصی در شهر افزایش پیدا میکند باید محل پارک نیز برای آنها فراهم شود.» اما همچنان گلایه اصلی در رابطه با این کمبود مبتنی بر این نگاه بود که چون پارکینگ عمومی وجود ندارد و ساخت آن برای شهرداری هم مقرون به صرفه نیست بنابراین مشکلات شهروندان در پیدا کردن جای پارک مطمئن همچنان ادامه دارد.
علیرضا اسماعیلی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم انتظامی اما معتقد است این نگاه از اساس اشتباه و حتی صورت مساله معضل پارکینگ در این ماجرا اشتباه است. او نه تنها باور به این دارد که تهران از نظر پارکینگ کمبودی نداشته بلکه معتقد است ظرفیت بالایی از این منظر در پایتخت وجود دارد. اسماعیلی از این ظرفیت با عنوان جالب «پارکینگهای خفته» یاد میکند و میگوید:« در تهران بخش عظیمی از فضای پارکینگها ویژه ساختمانهای اداری و نهادها و دستگاههای دولتی است. فضا و محدوده این پارکینگها هر روز با پایان ساعت اداری یعنی ازساعت 4 عصر تا 8 صبح روز بعد خالی است، ضمن اینکه این فضاها در روزهای پایانی هفته یعنی از عصر چهارشنبه تا صبح شنبه هم بدون استفاده میماند. میتوان به راحتی با راهاندازی یک سامانه از این فضا در راستای معضل پارکینگ تهران استفاده کرد. به این مفهوم که با ثبت این پارکینگها در این سامانه شهروندان به راحتی میتوانند از فضای آن در روزها و ساعتهای خالی با پرداخت هزینهای استفاده کنند.»
پارک در قعر چاه
اصل راهکار این معضل که همان اجرای قانون است در نگاه مدیران شهری فراموش شده، برای فرع این ماجرا اما راهکارهایی هم پیاده شد. چاهی کنده شده و حجم قابل توجهی از خودرو به خیابانهای تهران اضافه شده بود اما برای حل معضل خاک به جا مانده از این گودال چاه دیگری حفر شده بود. علاوه بر لزوم احداث پارکینگهای عمومی تجربههایی همچون پارکینگهای مکانیکی، راهاندازی پارکومترها و البته هوشمندسازی حاشیه پارک در خیابانها مطرح شد؛ تجاربی که همگی آنها به نوعی در حل این معضل ناموفق بود.
علیرضا اسماعیلی به جامجم میگوید: «ساخت پارکینگهای مکانیکی به نوعی ویترینی است برای آنچه باید اجرا شود و نمیشود. به نوعی ساخت این پارکینگها اصرار بر اثبات توانایی ما در ساخت چنین مواردی بوده و از اساس قرار نبوده چنین سازههایی به حل مشکل پارکینگ در شهر ختم شود.»
او به طرح هوشمندسازی پارک حاشیهای هم اشاره میکند و میگوید: «استفاده از ظرفیتهای موجود پارکینگ در تهران نسبت به چنین طرحهایی نهتنها هزینهای ندارد بلکه میتواند هم درآمدزا باشد و هم موجب رضایتمندی شهروندان شود. راهاندازی پارکومترها نیز که با هدف بهینهسازی استفاده از فضاهای پارک حاشیهای برای توقفهای کوتاهمدت و جلوگیری از توقفهای طولانیمدت و اشغال ظرفیت معابر اجرا شد میتوانست به نوعی با فرهنگسازی و قیمت مناسب در معضل جای پارک مفید باشد اما در حال حاضر کمتر کسی از دستگاههای پارکومتر استفاده میکند.