شهر آسبادها

شهر آسبادها

   چندی پیش یکی از خبرگزاری‌های خارجی گزارشی گرفته بود از زن و مردی اروپایی که از 30 سال قبل رفته بودند جایی در دل کوهستان که ردی از درخت نداشت را برای زندگی انتخاب کرده بودند و در این 30 سال شروع کرده بودند به کاشت درخت و گیاهان مختلف. روز اولی که به آن منطقه رفته بودند از خودشان و منطقه عکس انداخته بودند و حالا بعد 30 سال از همان زاویه عکس گرفته بودند. اگر خودشان نمی‌گفتند و به شباهت‌های کوچک دو تصویر نگاه نمی‌کردید باورتان نمی‌شد این بهشتی که دارید نگاه می‌کنید همان بیابانی است که در تصویر قبل دیده بودید. آن خبرگزاری در آن گزارش خبری گفته بود این آدم‌ها هستند که می‌توانند اقلیم‌ها را از بین ببرند و از طرفی باز خود آدم‌ها هستند که می‌توانند اقلیم‌ها را بسازند.
اما می‌توان به قطع گفت که این اقلیم‌ها هستند که آدم‌ها را می‌سازند. می‌گویید نه؟ به تفاوت رفتار فرهنگی و اخلاقی مردم جنگل‌نشین و بیابان‌نشین نگاه کنید تا تفاوت را ببینید. تفاوت مردم ساحل‌نشین و کوهستان‌نشین دقیقا همان تفاوت دریا و کوه است.
مردم مناطق بیابانی و گرم ایران نیز درست مثل خنکی خشت‌های تر به دل آدم می‌نشینند. دم‌خور شدن با مردم کویر درست مثل نشستن زیر بادگیر است. به همان خنکی تازه‌ای که وسط گرمی بیابان به صورتت می‌خورد.
بادگیر همان‌طور که احتمالا می‌دانید یکی از ابداعات بومی ایرانی است. سازه‌ای که با خشت و چوب ساخته می‌شده و بالای خانه‌ها نصب می‌شده که در گرمای تابستان کویر، خنکای دلپذیری را وارد خانه کند. حالا به‌دلایل مختلفی که می‌تواند از کم‌کاری مسؤولان یا جفای عوض کردن نام کهن ایران در مجامع بین‌المللی باشد، حالا مدتی است که کشورهای همسایه روی این میراث ملی ایران دست انداخته‌اند و در‌تلاشند که این بادگیر را به نام خود ثبت کنند.
همین‌طور آسیاب‌های بادی که بیشتر ساخت دست مردم کویرنشین‌اند. جالب است بدانید یکی از قدیمی‌ترین انواع آسیاب‌های بادی یا به قول بعضی پژوهشگران، دقیقا قدیمی‌ترین نوع آسیاب‌های بادی عمودمحور، آسیابی است که در ابتدا در منطقه سیستان ابداع شده و حالا می‌شود آثار باقی‌مانده از آن را در اطراف خراسان و استان خراسان‌رضوی دید. به این نوع آسیاب بادی آسباد می‌گویند. آسباد را نخستین‌بار مردم ایرانی سیستان و خراسان ابداع کردند.
عکاس خبرگزاری تسنیم به شهر خواف در استان خراسان‌رضوی رفته و از یکی از مناطقی که آسبادها در آن بیشتر از مناطق دیگر سالم و سرزنده به چشم می‌خورند عکاسی کرده است. او در شرح عکس‌هایش و چگونگی کارکرد آسباد نوشته: عملکرد این سازه به‌گونه‌ای است که جریان باد‌ با عبور از ( درباد ) و با برخورد با زوایای درگاه‌های هشت‌گانه ، چرخ و پر و سپس سنگ آسیایی رویی و لک‌لکی را به حرکت در‌می‌آورد تا غله را آرد نماید. به‌منظور افزایش مقاومت و استحکام‌، آسبادها در کنار هم و متصل به یکدیگر ساخته می‌شوند.