روز درختکاری بهترین فرصت برای تجربه کاشت نهال است منتها این کار، فوت‌وفن خودش را دارد
به اتفاق درخت
خوشبختانه درختكاری دارد كم‌كم جای خود را در فرهنگ عمومی جامعه باز می‌كند و دیگر نیازی نیست از فواید این كار حرف بزنیم. حالا چند قدم جلو افتاده‌ایم و باید برویم سراغ پیاده‌سازی درست این طرح تا درصد موفقیت و پیشرفت آن بیشتر شود. اما شما اگر بخواهید یك سرمایه‌گذاری بلند‌مدت انجام بدهید قطعا بدون مشاوره دست به چنین كاری نخواهید زد. اینها راهکارهای متخصصان فضای سبز است برای این‌که درختی که می‌خواهید بکارید، سال‌های سال سبز بماند.
بهترین زمان كاشت نهال
بهترین زمان كاشت نهال به دو عامل بستگی دارد اول منطقه محل زندگی شما و بعد نوع نهال.
انواع نهال
برای درختكاری می‌توان از سه نوع نهال استفاده كرد: نهال ریشه عریان، نهال گلدانی و نهال گونی پیچ.
نهال ریشه عریان
اینها همان نهال‌هایی هستند كه همیشه روز درختكاری دیده‌ایم. یك درخت كوچك با ریشه قابل مشاهده كه چون خاك اطراف ریشه تكانده شده به آن ریشه عریان گفته می‌شود. زمان كاشت این نهال‌ها اواخر زمستان و اوایل بهار است.
نهال گلدانی
این نهال‌ها را در تمام طول سال می‌توان كاشت. بعضی باغداران به خاطر جلو افتادن یك فصل كاشت تمایل بیشتری به كاشت این نوع نهال دارند كه البته قیمت بالایی هم دارند. در این نهال‌ها نمی‌شود وضعیت سلامت ریشه را بررسی كرد، چون قابل مشاهده نیست، ولی اگر دیدید ریشه‌ها از سطح خاك اطراف گلدان و سوراخ كف آن بیرون زده‌اند از انتخاب چنین گلدانی خودداری كنید.
نهال گونی پیچ
بعضی نهال‌ها را به‌خاطر حساسیت و احتمال خشك شدن، همراه با خاك اطراف ریشه آن بیرون می‌آورند و در فاصله بین نهالستان تا باغ یا محل اصلی كاشت با گونی نمدار می‌پیچند. در ادامه هر جا صحبت از نهال شد منظورمان نوع اول (نهال ریشه عریان) است.
در چه اقلیمی زندگی می‌كنید؟
یك اصل كلی: بهترین زمال كاشت نهال، زمان خواب آن است و در مناطق سردسیر و نیمه سردسیر، بهترین زمان اسفندماه است كه سرما و یخبندان تمام شده و درخت كم‌كم دارد بیدار می‌شود. اگر در مناطق گرم و معتدل زندگی می‌كنید پاییز هم فصل مناسبی برای درختكاری است، ولی باید طوری برنامه‌ریزی كنید كه سه چهار هفته قبل از بیداری درخت، آن را كاشته باشید، طوری كه با رسیدن سرما، ریشه‌های درخت به هوای سرد محیط عادت كرده باشد.
روزهای خوب روزهای بد
نه روزهای خیلی آفتابی به درد نهال‌كاری می‌خورند نه روزهای سرد و یخبندان. عوضش روزهای ابری خوبند چون بعد از كاشت نهال ممكن است باران ببارد و آن را آبیاری كند. انتخاب زمان نامناسب می‌تواند به خشك شدن درخت و هدر رفتن همه زحمات‌تان منجر شود.
چه نوع درختی بكاریم؟
خیلی‌ها نظرشان این است در روز درختكاری با یك تیر دو نشان بزنیم و درختان مثمر بكاریم. این‌طوری هم سرانه محیط‌زیست را بالا برده‌ایم و هم تولید میوه كرده‌ایم.
البته كه چنین ایده‌ای خوب است، ولی قبلش به دو نكته خوب توجه كنید:
درختی كه می‌كارید با آب و هوای منطقه‌تان سازگار باشد و به اصطلاح بومی آنجا باشد.
بهتر است درختانی بكارید كه آب كمتری مصرف كنند. مثلا انجیر جزو درختان با نیاز آبی كم است، ولی برای مناطق سردسیر توصیه نمی‌شود.
پس این نكات را با هم در انتخابتان لحاظ كنید. خوب است این را هم بدانید در حالت خیلی فنی و تخصصی، باید رقمی از هردرخت انتخاب شود كه علاوه بر شرایط آب و هوایی، نوع خاك، گل‌دهی، پرمحصولی و مقاوم بودن به آفات و بیماری‌ها مورد توجه قرار گیرد. برای مثال بادام چون خیلی زود گل است و بیشتر وقت‌ها گل‌هایش را سرمای بهار می‌برد پس باید ارقام دیرگل آن را كاشت.
نهال را از كجا تهیه كنیم؟
اگر می‌خواهید نهال غیرمثمر و رایگان بكارید، در شهرهای بزرگ شهرداری متولی این كار است و در مناطق مختلف پایگاه‌هایی برای توزیع نهال در نظر گرفته است.
در شهرهای كوچك‌تر، ادارات منابع طبیعی این كار را انجام می‌دهند. البته تازگی‌ها، سازمان‌های مردم‌نهاد زیادی هم وارد این عرصه شده‌اند و با تشكیل كمپین‌هایی اقدام به كاشت انبوه درخت در اطراف شهرها می‌كنند. برای خرید نهال‌های مثمر هم می‌توانید از طریق نهالستان‌های مورد تایید جهاد كشاورزی اقدام كنید. حتما برای اطلاع از چنین مكان‌ها و پویش‌هایی از چند روز پیش دست به كار شده‌اید. در این مسیر ممكن است فروش آنلاین نهال را هم بتوانید پیدا كنید.
نهال خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟
بیمار نبودن نهال چیزی نیست كه در سال اول با چشم بتوان آن را تشخیص داد، برای همین تأكید می‌شود از مراكز معتبر نهال (به خصوص نهال درختان میوه) را تهیه كنید. در نهال‌های مثمر، بهتر است قطر نهال به اندازه مداد، اندازه آن 90-80 سانتی‌متر، صاف، بدون برگ و شاخه و پر ریشه باشد. ریشه‌های آن در هم پیچیده و غیرطبیعی نباشد. روی تنه علائم زخم و خراشیدگی و صمغ زدگی مشاهده نشود. نهال‌های پیوندی یك یا دوساله بهتر هستند.
ریشه‌ها را دریابید
درخت به ریشه‌اش استوار است. آن را كه كاشتید، كمتر با این بخش مهمش سروكار دارید پس قبل از كاشت به این نكات خیلی دقت كنید:
توجه داشته باشید موقع حمل و نقل، ریشه‌های نهال نباید در معرض هوا قرار بگیرد و خشك شود. بهترین روش برای انتقال، پیچیدن یك گونی نمدار دور دسته‌های نهال است.
قبل از كاشت نهال، ریشه‌های زخمی و آسیب دیده را با قیچی باغبانی هرس كنید.
اگر مراكز توزیع و فروش نهال آن را ضدعفونی نكرده بودند برای پیشگیری از آلوده شدن ریشه به بیماری، خودتان این كار را انجام دهید.
سم قارچ‌كش را مطابق دستورالعمل در آب حل كنید و ریشه نهال را چند ثانیه در آن بگذارید، بعد
بكارید.
مراحل كاشت
بر اساس نوع درخت و جنس خاك، چاله‌هایی به شعاع 50 تا صد سانتی‌متر وگودی 60 تا صد‌سانتی‌متر حفر كنید. قبل از كاشت نهال حتما از هواشناسی آگاه شوید كه بر اثر بارندگی زمین گل نباشد و چاله‌كنی برایتان سخت نشود.
موقع چاله‌كنی، خاك رویی را به عمق یك بیل در یك طرف و خاك زیرین را در طرف دیگر چاله بریزید.
خاك رویی را كه جدا ریخته بودید با مقدار مساوی كود پوسیده دامی مخلوط كنید و ته چاله بریزید. این خاك برای رشد ریشه حاصلخیزتر است.
نهال‌ها را صاف و مستقیم در چاله قرار دهید، وگرنه تا ثریا درخت‌تان كج می‌رود.
دقت كنید اگر نهال‌تان پیوندی (در نهال‌های مثمر) است، محل پیوند حتما بالای سطح خاك قرار بگیرد، وگرنه دچار پوسیدگی می‌شود.
در آخر چاله را با همان خاك زیری كه جدا ریخته بودید، پر كنید. اطراف تنه نهال را با پا فشار دهید تا منفذهای ورود هوا به اطراف ریشه بسته شود و خشك نشود.
بلافاصله نهال‌ها را آبیاری كنید. این آبیاری به‌موقع، نقش مهمی در سر زندگی و شادابی نهال دارد. روش‌های مختلفی برای آبیاری وجود دارد، اما با در نظر گرفتن شرایط آبی موجود در كشور، بهترین روش برای آبیاری، قطره‌ای است كه می‌تواند كمك زیادی به صرفه‌جویی آب كند.
موقع كاشت به جهت باد توجه كنید. چاله‌ها نباید در مسیر باد باشند چون نهال در اثر وزش باد به یك طرف خم می‌شود و به مرور زمان می‌شكند. با این حال برای اطمینان، در یكی دو سال اول یك چوب سالم را به عنوان قیم كنار درخت قرار دهید و نهال را به آن ببندید.
بهتر است در چند سال اول برای محافظت از تنه درختان جوان و جلوگیری از سوختن و پوست انداختن آنها، به دور تنه رنگ‌های مخصوص سفید پلاستیكی بزنید.
همچنین برای جلوگیری از جویدن تنه به‌وسیله حیوانات جونده و دام‌ها، دور تنه را مقوا پیچ كنید یا با توری پلاستیكی بپوشانید.
در نهال‌های مثمر بهتر است از ارتفاع 90-80 سانتی‌متری، آن را سرزنی و شاخه‌های زیر این قسمت را هرس كرد تا نهال تك تنه بالا بیاید. نهال تك‌تنه نهال قوی‌تری است.
قبل از شروع درختكاری با كارشناسان باغبانی مشورت كنید تا با راهنمایی درخصوص موارد توضیح داده شده، كار قشنگ‌تان ماندگارتر و اثر‌بخش‌تر باشد.
بهترین زمان كاشت نهال به دو عامل بستگی دارد اول منطقه محل زندگی شما و بعد نوع نهال.
انواع نهال
برای درختكاری می‌توان از سه نوع نهال استفاده كرد: نهال ریشه عریان، نهال گلدانی و نهال گونی پیچ.
نهال ریشه عریان
اینها همان نهال‌هایی هستند كه همیشه روز درختكاری دیده‌ایم. یك درخت كوچك با ریشه قابل مشاهده كه چون خاك اطراف ریشه تكانده شده به آن ریشه عریان گفته می‌شود. زمان كاشت این نهال‌ها اواخر زمستان و اوایل بهار است.
نهال گلدانی
این نهال‌ها را در تمام طول سال می‌توان كاشت. بعضی باغداران به خاطر جلو افتادن یك فصل كاشت تمایل بیشتری به كاشت این نوع نهال دارند كه البته قیمت بالایی هم دارند. در این نهال‌ها نمی‌شود وضعیت سلامت ریشه را بررسی كرد، چون قابل مشاهده نیست، ولی اگر دیدید ریشه‌ها از سطح خاك اطراف گلدان و سوراخ كف آن بیرون زده‌اند از انتخاب چنین گلدانی خودداری كنید.
نهال گونی پیچ
بعضی نهال‌ها را به‌خاطر حساسیت و احتمال خشك شدن، همراه با خاك اطراف ریشه آن بیرون می‌آورند و در فاصله بین نهالستان تا باغ یا محل اصلی كاشت با گونی نمدار می‌پیچند. در ادامه هر جا صحبت از نهال شد منظورمان نوع اول (نهال ریشه عریان) است.
در چه اقلیمی زندگی می‌كنید؟
یك اصل كلی: بهترین زمال كاشت نهال، زمان خواب آن است و در مناطق سردسیر و نیمه سردسیر، بهترین زمان اسفندماه است كه سرما و یخبندان تمام شده و درخت كم‌كم دارد بیدار می‌شود. اگر در مناطق گرم و معتدل زندگی می‌كنید پاییز هم فصل مناسبی برای درختكاری است، ولی باید طوری برنامه‌ریزی كنید كه سه چهار هفته قبل از بیداری درخت، آن را كاشته باشید، طوری كه با رسیدن سرما، ریشه‌های درخت به هوای سرد محیط عادت كرده باشد.
روزهای خوب روزهای بد
نه روزهای خیلی آفتابی به درد نهال‌كاری می‌خورند نه روزهای سرد و یخبندان. عوضش روزهای ابری خوبند چون بعد از كاشت نهال ممكن است باران ببارد و آن را آبیاری كند. انتخاب زمان نامناسب می‌تواند به خشك شدن درخت و هدر رفتن همه زحمات‌تان منجر شود.
چه نوع درختی بكاریم؟
خیلی‌ها نظرشان این است در روز درختكاری با یك تیر دو نشان بزنیم و درختان مثمر بكاریم. این‌طوری هم سرانه محیط‌زیست را بالا برده‌ایم و هم تولید میوه كرده‌ایم.
البته كه چنین ایده‌ای خوب است، ولی قبلش به دو نكته خوب توجه كنید:
درختی كه می‌كارید با آب و هوای منطقه‌تان سازگار باشد و به اصطلاح بومی آنجا باشد.
بهتر است درختانی بكارید كه آب كمتری مصرف كنند. مثلا انجیر جزو درختان با نیاز آبی كم است، ولی برای مناطق سردسیر توصیه نمی‌شود.
پس این نكات را با هم در انتخابتان لحاظ كنید. خوب است این را هم بدانید در حالت خیلی فنی و تخصصی، باید رقمی از هردرخت انتخاب شود كه علاوه بر شرایط آب و هوایی، نوع خاك، گل‌دهی، پرمحصولی و مقاوم بودن به آفات و بیماری‌ها مورد توجه قرار گیرد. برای مثال بادام چون خیلی زود گل است و بیشتر وقت‌ها گل‌هایش را سرمای بهار می‌برد پس باید ارقام دیرگل آن را كاشت.
نهال را از كجا تهیه كنیم؟
اگر می‌خواهید نهال غیرمثمر و رایگان بكارید، در شهرهای بزرگ شهرداری متولی این كار است و در مناطق مختلف پایگاه‌هایی برای توزیع نهال در نظر گرفته است.
در شهرهای كوچك‌تر، ادارات منابع طبیعی این كار را انجام می‌دهند. البته تازگی‌ها، سازمان‌های مردم‌نهاد زیادی هم وارد این عرصه شده‌اند و با تشكیل كمپین‌هایی اقدام به كاشت انبوه درخت در اطراف شهرها می‌كنند. برای خرید نهال‌های مثمر هم می‌توانید از طریق نهالستان‌های مورد تایید جهاد كشاورزی اقدام كنید. حتما برای اطلاع از چنین مكان‌ها و پویش‌هایی از چند روز پیش دست به كار شده‌اید. در این مسیر ممكن است فروش آنلاین نهال را هم بتوانید پیدا كنید.
نهال خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟
بیمار نبودن نهال چیزی نیست كه در سال اول با چشم بتوان آن را تشخیص داد، برای همین تأكید می‌شود از مراكز معتبر نهال (به خصوص نهال درختان میوه) را تهیه كنید. در نهال‌های مثمر، بهتر است قطر نهال به اندازه مداد، اندازه آن 90-80 سانتی‌متر، صاف، بدون برگ و شاخه و پر ریشه باشد. ریشه‌های آن در هم پیچیده و غیرطبیعی نباشد. روی تنه علائم زخم و خراشیدگی و صمغ زدگی مشاهده نشود. نهال‌های پیوندی یك یا دوساله بهتر هستند.
ریشه‌ها را دریابید
درخت به ریشه‌اش استوار است. آن را كه كاشتید، كمتر با این بخش مهمش سروكار دارید پس قبل از كاشت به این نكات خیلی دقت كنید:
توجه داشته باشید موقع حمل و نقل، ریشه‌های نهال نباید در معرض هوا قرار بگیرد و خشك شود. بهترین روش برای انتقال، پیچیدن یك گونی نمدار دور دسته‌های نهال است.
قبل از كاشت نهال، ریشه‌های زخمی و آسیب دیده را با قیچی باغبانی هرس كنید.
اگر مراكز توزیع و فروش نهال آن را ضدعفونی نكرده بودند برای پیشگیری از آلوده شدن ریشه به بیماری، خودتان این كار را انجام دهید.
سم قارچ‌كش را مطابق دستورالعمل در آب حل كنید و ریشه نهال را چند ثانیه در آن بگذارید، بعد
بكارید.
مراحل كاشت
بر اساس نوع درخت و جنس خاك، چاله‌هایی به شعاع 50 تا صد سانتی‌متر وگودی 60 تا صد‌سانتی‌متر حفر كنید. قبل از كاشت نهال حتما از هواشناسی آگاه شوید كه بر اثر بارندگی زمین گل نباشد و چاله‌كنی برایتان سخت نشود.
موقع چاله‌كنی، خاك رویی را به عمق یك بیل در یك طرف و خاك زیرین را در طرف دیگر چاله بریزید.
خاك رویی را كه جدا ریخته بودید با مقدار مساوی كود پوسیده دامی مخلوط كنید و ته چاله بریزید. این خاك برای رشد ریشه حاصلخیزتر است.
نهال‌ها را صاف و مستقیم در چاله قرار دهید، وگرنه تا ثریا درخت‌تان كج می‌رود.
دقت كنید اگر نهال‌تان پیوندی (در نهال‌های مثمر) است، محل پیوند حتما بالای سطح خاك قرار بگیرد، وگرنه دچار پوسیدگی می‌شود.
در آخر چاله را با همان خاك زیری كه جدا ریخته بودید، پر كنید. اطراف تنه نهال را با پا فشار دهید تا منفذهای ورود هوا به اطراف ریشه بسته شود و خشك نشود.
بلافاصله نهال‌ها را آبیاری كنید. این آبیاری به‌موقع، نقش مهمی در سر زندگی و شادابی نهال دارد. روش‌های مختلفی برای آبیاری وجود دارد، اما با در نظر گرفتن شرایط آبی موجود در كشور، بهترین روش برای آبیاری، قطره‌ای است كه می‌تواند كمك زیادی به صرفه‌جویی آب كند.
موقع كاشت به جهت باد توجه كنید. چاله‌ها نباید در مسیر باد باشند چون نهال در اثر وزش باد به یك طرف خم می‌شود و به مرور زمان می‌شكند. با این حال برای اطمینان، در یكی دو سال اول یك چوب سالم را به عنوان قیم كنار درخت قرار دهید و نهال را به آن ببندید.
بهتر است در چند سال اول برای محافظت از تنه درختان جوان و جلوگیری از سوختن و پوست انداختن آنها، به دور تنه رنگ‌های مخصوص سفید پلاستیكی بزنید.
همچنین برای جلوگیری از جویدن تنه به‌وسیله حیوانات جونده و دام‌ها، دور تنه را مقوا پیچ كنید یا با توری پلاستیكی بپوشانید.
در نهال‌های مثمر بهتر است از ارتفاع 90-80 سانتی‌متری، آن را سرزنی و شاخه‌های زیر این قسمت را هرس كرد تا نهال تك تنه بالا بیاید. نهال تك‌تنه نهال قوی‌تری است.
قبل از شروع درختكاری با كارشناسان باغبانی مشورت كنید تا با راهنمایی درخصوص موارد توضیح داده شده، كار قشنگ‌تان ماندگارتر و اثر‌بخش‌تر باشد.
