به بهانه حواشی و اتفاقات اخیری كه در خلیج فارس رخ داده، به بررسی فیلم‌هایی پرداخته‌ایم که در این پهنه آبی ساخته شده‌اند
آبی خلیج فارس بر پرده سینما
هنوز سمت و سوی سینمای بعد از انقلاب شكل و شمایل خاص خودش را پیدا نكرده بود كه سال 65 ناصر تقوایی، «ناخدا خورشید» را بر بستر آب‌های خلیج فارس روایت كرد كه همچنان از مهم‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران به شمار می‌رود.
پس از آن، فیلم‌های بسیار دیگری یكی پس از دیگری بر بستر روایی خلیج‌فارس ساخته شدند كه دریا نقش پررنگی در فیلمنامه‌هایشان داشت.
به بهانه حواشی و اتفاقات اخیری كه در خلیج‌فارس رخ داده نگاهی اجمالی داشته‌ایم به فیلم‌هایی كه بستر روایی آنها آب‌های خلیج‌فارس یا ساحل آن است.
ناخدا خورشید (ناصر تقوایی)
داستان: ناخدا خورشید از طرف مردی به نام مستر فرهان، مامور می‌شود تا عده‌ای را همراه با لنجش به آن سوی مرز ببرد. ناخدا كه از سوی خواجه ماجد، ثروتمند شهر، زیر فشار قرار دارد و بعد از به باد رفتن سرمایه‌اش توسط او، حالا نزدیك است لنجش را هم از دست بدهد، تصمیم می‌گیرد هر طور شده این ماموریت را انجام دهد و...
در این فیلم كه به تهیه‌كنندگی هارون یشایایی و محمدعلی سلطان‌زاده ساخته شده بازیگرانی نظیر داریوش ارجمند، علی نصیریان، سعید پورصمیمی، پروانه معصومی، جعفر والی، فتحعلی اویسی، غلامرضا گرشاسبی و.... به ایفای نقش پرداخته‌اند.
میزان موفقیت: ناصر تقوایی، فیلمساز كهنه‌كار سینمای ایران، یكی از كلاسیك‌ترین آثار دریایی سینمایی ایران را كه در آب‌های خلیج فارس روی می‌دهد، در سال 1365 خلق كرد. این فیلم جوایز بی‌شماری را دریافت كرد كه از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد (داریوش ارجمند) و لوح زرین بهترین بازیگر نقش دوم مرد (سعید پورصمیمی) در پنجمین جشنواره فیلم فجر اشاره كرد. همچنین ناصر تقوایی جایزه یوزپلنگ برنزی چهل و یكمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم لوكارنو را به خاطر این فیلم از آن خود كرد.
كشتی آنجلیكا (محمد بزرگ‌نیا)
داستان: «كشتی آنجلیكا» روایت كشتی ای است كه سال‌ها پیش با محموله ارزشمندی از طلا و نقره در دریا غرق شده است. در این فیلم احمد بیك موفق می‌شود محل غرق‌شدن كشتی را بیابد و در پی خارج كردن گنجینه آن برآید.
او برای این كار با پسر حاكم شیراز و به شرط تقسیم غنائم، عازم محل غرق شدن كشتی آنجلیكا می‌شود، اما پسر حاكم درصدد تصاحب تمام گنجینه برای خود برمی آید، غافل از این كه انگلیسی‌های حاضر در جزیره كه از ماجرا باخبر شده‌اند نیز تصمیم مشابهی دارند.
عزت‌ا... انتظامی، داریوش ارجمند، مهدی فتحی، مجید مظفری، پرویز پورحسینی، آتیلا پسیانی و كتایون ریاحی از جمله بازیگران این فیلم هستند.
میزان موفقیت: محمد بزرگ نیا، كارگردانی است كه علاقه‌اش به ساخت آثار دریایی بر كسی پوشیده نیست. از نكات قابل توجه در این فیلم قرار گرفتن چند نسل بازیگری در كنار هم است كه خوشبختانه به نتیجه خوبی هم منجر شده است .
موج مرده (ابراهیم حاتمی‌كیا)
داستان: سردار مرتضی راشد از فرماندهان نیروی دریایی كه در آستانه بازنشستگی قرار دارد، درصدد گرفتن انتقام از ناو آمریكایی وینسنس برمی‌آید. حبیب، فرزند مرتضی كه به علت دوری از پدر در دوران جنگ و كمبود محبت پدری روحیات و طرز تفكر متفاوتی با پدرش دارد در حین فرار از مرز آبی كشور به همراه دختری محلی به اسم سلما توسط گارد ساحلی دستگیر می‌شود و... . پرویز پرستویی، آزیتا حاجیان، قاسم زارع، كامبیز كاشفی و پوپك گلدره از جمله بازیگران این فیلم هستند.
میزان موفقیت: ابراهیم حاتمی‌كیا، كارگردان صاحب سبكی است كه آثار ارزشمندی را از خود در سینمای ایران به یادگار گذاشته است. این فیلم كه به دوره‌های مختلف انقلاب، جنگ، صلح و اثرات آن روی كانون زندگی اجتماعی پرداخته اهمیت ویژه‌ای در كارنامه كاری حاتمی‌كیا ندارد و شاید بتوان آن را یك «آژانس شیشه‌ای» درجه 2 دانست.
جنگ نفتكش‌ها (محمد بزرگ‌نیا)
داستان: زمان جنگ ایران و عراق است و دامنه جنگ به خلیج فارس نیز كشیده شده و كشتی‌های نفتكش ایرانی مورد حمله دشمن قرار می‌گیرند.
در این میان یك ناخدای جوان تصمیم به عبور كشتی نفتكش از تنگه هرمز می‌گیرد و برای این كار از ناخدایی بازنشسته، ولی پرتجربه كمك می‌خواهد.
ناخدای پیر در ابتدا برای انجام این كار تمایلی ندارد، اما سرانجام می‌پذیرد و آنها باوجود دسیسه‌ها و حملات دشمن موفق به عبور نفتكش غول پیكر از تنگه هرمز و رساندن محموله آن به كشور هلند می‌شوند. عزت‌ا... انتظامی، مجید مظفری، جمشید جهان‌زاده، ژاله علو، محمود عزیزی و حسن دادشكر در این فیلم بازی كرده‌اند.
میزان موفقیت: این فیلم سال ۱۳۷۲ براساس واقعه جنگ نفتكش‌ها در خلیج فارس در زمان جنگ ایران و عراق ساخته شد و جوایز زیادی را از آن خود كرد كه از جمله آنها می‌توان به سیمرغ بلورین بهترین كارگردانی از دوازدهمین دوره جشنواره فیلم فجر اشاره كرد.
افق (رسول ملاقلی پور)
داستان: گروهی از غواصان بسیج و سپاه پاسداران برای انهدام سكوی الامیه تجهیز می‌شوند. رزمنده‌ای به نام نصرت به تنهایی به ماموریت شناسایی و عكسبرداری از اسكله می‌رود. همرزم او، احمد كه می‌داند نصرت بیمار است به دنبال او روان می‌شود. آنها به محاصره دشمن درمی آیند. احمد نصرت را فراری می‌دهد و خود دستگیر و كشته می‌شود. با اطلاعاتی كه نصرت در اختیار رزمندگان قرار‌می‌دهد، اسكله الامیه منهدم می‌شود و باقی ماجراها.
جهانبخش سلطانی، سیدجواد هاشمی، مهرزاد نوشیروانی و علی داروییان از جمله بازیگران این فیلم سینمایی هستند.
میزان موفقیت: «افق» فیلمی به نویسندگی و كارگردانی رسول ملاقلی‌پور در گونه دفاع مقدس است كه فیلمنامه قوی، صحنه‌آرایی و بازی‌های خوبش آن را به اثری جاویدان در تاریخ سینمای دفاع مقدس مبدل شده.
سایر فیلم‌ها
همچنین بخش‌هایی از فیلم‌های دونده، جست‌وجو در جزیره، داستان‌های جزیره، قصه‌های كیش، كتونی سفید، هر چی خدا بخواد، پنالتی، كنسرت روی آب، مروارید، تاكسی نارنجی، گلوگاه شیطان، آخرین نفر، پرتقال خونی، زادبوم و همه چی آرومه نیز بر‌آب‌های نیلگون خلیج فارس و ساحل آن می‌گذرد.
پس از آن، فیلم‌های بسیار دیگری یكی پس از دیگری بر بستر روایی خلیج‌فارس ساخته شدند كه دریا نقش پررنگی در فیلمنامه‌هایشان داشت.
به بهانه حواشی و اتفاقات اخیری كه در خلیج‌فارس رخ داده نگاهی اجمالی داشته‌ایم به فیلم‌هایی كه بستر روایی آنها آب‌های خلیج‌فارس یا ساحل آن است.
ناخدا خورشید (ناصر تقوایی)
داستان: ناخدا خورشید از طرف مردی به نام مستر فرهان، مامور می‌شود تا عده‌ای را همراه با لنجش به آن سوی مرز ببرد. ناخدا كه از سوی خواجه ماجد، ثروتمند شهر، زیر فشار قرار دارد و بعد از به باد رفتن سرمایه‌اش توسط او، حالا نزدیك است لنجش را هم از دست بدهد، تصمیم می‌گیرد هر طور شده این ماموریت را انجام دهد و...
در این فیلم كه به تهیه‌كنندگی هارون یشایایی و محمدعلی سلطان‌زاده ساخته شده بازیگرانی نظیر داریوش ارجمند، علی نصیریان، سعید پورصمیمی، پروانه معصومی، جعفر والی، فتحعلی اویسی، غلامرضا گرشاسبی و.... به ایفای نقش پرداخته‌اند.
میزان موفقیت: ناصر تقوایی، فیلمساز كهنه‌كار سینمای ایران، یكی از كلاسیك‌ترین آثار دریایی سینمایی ایران را كه در آب‌های خلیج فارس روی می‌دهد، در سال 1365 خلق كرد. این فیلم جوایز بی‌شماری را دریافت كرد كه از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد (داریوش ارجمند) و لوح زرین بهترین بازیگر نقش دوم مرد (سعید پورصمیمی) در پنجمین جشنواره فیلم فجر اشاره كرد. همچنین ناصر تقوایی جایزه یوزپلنگ برنزی چهل و یكمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم لوكارنو را به خاطر این فیلم از آن خود كرد.
كشتی آنجلیكا (محمد بزرگ‌نیا)
داستان: «كشتی آنجلیكا» روایت كشتی ای است كه سال‌ها پیش با محموله ارزشمندی از طلا و نقره در دریا غرق شده است. در این فیلم احمد بیك موفق می‌شود محل غرق‌شدن كشتی را بیابد و در پی خارج كردن گنجینه آن برآید.
او برای این كار با پسر حاكم شیراز و به شرط تقسیم غنائم، عازم محل غرق شدن كشتی آنجلیكا می‌شود، اما پسر حاكم درصدد تصاحب تمام گنجینه برای خود برمی آید، غافل از این كه انگلیسی‌های حاضر در جزیره كه از ماجرا باخبر شده‌اند نیز تصمیم مشابهی دارند.
عزت‌ا... انتظامی، داریوش ارجمند، مهدی فتحی، مجید مظفری، پرویز پورحسینی، آتیلا پسیانی و كتایون ریاحی از جمله بازیگران این فیلم هستند.
میزان موفقیت: محمد بزرگ نیا، كارگردانی است كه علاقه‌اش به ساخت آثار دریایی بر كسی پوشیده نیست. از نكات قابل توجه در این فیلم قرار گرفتن چند نسل بازیگری در كنار هم است كه خوشبختانه به نتیجه خوبی هم منجر شده است .
موج مرده (ابراهیم حاتمی‌كیا)
داستان: سردار مرتضی راشد از فرماندهان نیروی دریایی كه در آستانه بازنشستگی قرار دارد، درصدد گرفتن انتقام از ناو آمریكایی وینسنس برمی‌آید. حبیب، فرزند مرتضی كه به علت دوری از پدر در دوران جنگ و كمبود محبت پدری روحیات و طرز تفكر متفاوتی با پدرش دارد در حین فرار از مرز آبی كشور به همراه دختری محلی به اسم سلما توسط گارد ساحلی دستگیر می‌شود و... . پرویز پرستویی، آزیتا حاجیان، قاسم زارع، كامبیز كاشفی و پوپك گلدره از جمله بازیگران این فیلم هستند.
میزان موفقیت: ابراهیم حاتمی‌كیا، كارگردان صاحب سبكی است كه آثار ارزشمندی را از خود در سینمای ایران به یادگار گذاشته است. این فیلم كه به دوره‌های مختلف انقلاب، جنگ، صلح و اثرات آن روی كانون زندگی اجتماعی پرداخته اهمیت ویژه‌ای در كارنامه كاری حاتمی‌كیا ندارد و شاید بتوان آن را یك «آژانس شیشه‌ای» درجه 2 دانست.
جنگ نفتكش‌ها (محمد بزرگ‌نیا)
داستان: زمان جنگ ایران و عراق است و دامنه جنگ به خلیج فارس نیز كشیده شده و كشتی‌های نفتكش ایرانی مورد حمله دشمن قرار می‌گیرند.
در این میان یك ناخدای جوان تصمیم به عبور كشتی نفتكش از تنگه هرمز می‌گیرد و برای این كار از ناخدایی بازنشسته، ولی پرتجربه كمك می‌خواهد.
ناخدای پیر در ابتدا برای انجام این كار تمایلی ندارد، اما سرانجام می‌پذیرد و آنها باوجود دسیسه‌ها و حملات دشمن موفق به عبور نفتكش غول پیكر از تنگه هرمز و رساندن محموله آن به كشور هلند می‌شوند. عزت‌ا... انتظامی، مجید مظفری، جمشید جهان‌زاده، ژاله علو، محمود عزیزی و حسن دادشكر در این فیلم بازی كرده‌اند.
میزان موفقیت: این فیلم سال ۱۳۷۲ براساس واقعه جنگ نفتكش‌ها در خلیج فارس در زمان جنگ ایران و عراق ساخته شد و جوایز زیادی را از آن خود كرد كه از جمله آنها می‌توان به سیمرغ بلورین بهترین كارگردانی از دوازدهمین دوره جشنواره فیلم فجر اشاره كرد.
افق (رسول ملاقلی پور)
داستان: گروهی از غواصان بسیج و سپاه پاسداران برای انهدام سكوی الامیه تجهیز می‌شوند. رزمنده‌ای به نام نصرت به تنهایی به ماموریت شناسایی و عكسبرداری از اسكله می‌رود. همرزم او، احمد كه می‌داند نصرت بیمار است به دنبال او روان می‌شود. آنها به محاصره دشمن درمی آیند. احمد نصرت را فراری می‌دهد و خود دستگیر و كشته می‌شود. با اطلاعاتی كه نصرت در اختیار رزمندگان قرار‌می‌دهد، اسكله الامیه منهدم می‌شود و باقی ماجراها.
جهانبخش سلطانی، سیدجواد هاشمی، مهرزاد نوشیروانی و علی داروییان از جمله بازیگران این فیلم سینمایی هستند.
میزان موفقیت: «افق» فیلمی به نویسندگی و كارگردانی رسول ملاقلی‌پور در گونه دفاع مقدس است كه فیلمنامه قوی، صحنه‌آرایی و بازی‌های خوبش آن را به اثری جاویدان در تاریخ سینمای دفاع مقدس مبدل شده.
سایر فیلم‌ها
همچنین بخش‌هایی از فیلم‌های دونده، جست‌وجو در جزیره، داستان‌های جزیره، قصه‌های كیش، كتونی سفید، هر چی خدا بخواد، پنالتی، كنسرت روی آب، مروارید، تاكسی نارنجی، گلوگاه شیطان، آخرین نفر، پرتقال خونی، زادبوم و همه چی آرومه نیز بر‌آب‌های نیلگون خلیج فارس و ساحل آن می‌گذرد.
ضمیمه قفسه کتاب
