‭ ‬حتما‭ ‬برای‭ ‬شما‭ ‬هم‭ ‬پیش‭ ‬آمده‭ ‬كه‭ ‬به‭ ‬مطب‭ ‬یك‭ ‬پزشك‭ ‬متخصص‭ ‬مراجعه‭ ‬كرده‌اید،‭ ‬اما‭ ‬به‭ ‬هنگام‭ ‬پرداخت‭ ‬حق‭ ‬ویزیت‭ ‬یا‭ ‬عمل‭ ‬به‭ ‬شما‭ ‬گفته‭ ‬شده‭ ‬كارتخوان‭ ‬نداریم‭ ‬و‭ ‬باید‭ ‬پول‭ ‬نقد‭ ‬بدهید‭. ‬شما‭ ‬هم‭ ‬مجبور‭ ‬شدید‭ ‬به‭ ‬شعبه‭ ‬بانک‭ ‬و‭ ‬دستگاه‭ ‬خودپرداز‭ ‬مراجعه‭ ‬كنید‭ ‬و‭ ‬پول‭ ‬بگیرید‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬پزشك‭ ‬بدهید‭.‬

در‭ ‬مورد‭ ‬برخی‭ ‬دفاتر‭ ‬اسناد‭ ‬یا‭ ‬بنگاه‌های‭ ‬املاك‭ ‬هم‭ ‬همین‭ ‬مشكل‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭ ‬كه‭ ‬خریدار‭ ‬و‭ ‬فروشنده‭ ‬خانه‭ ‬یا‭ ‬خودرو‭ ‬مجبور‭ ‬می‌شوند‭ ‬چند‭ ‬صد‭ ‬هزار‭ ‬تومان‭ ‬هزینه‭ ‬دفتر‭ ‬اسناد‭ ‬را‭ ‬به‌طور‭ ‬نقد‭ ‬بیاورند‭ ‬و‭ ‬پرداخت‭ ‬كنند،‭ ‬چون‭ ‬دفترخانه‭ ‬می‌گوید‭ ‬دستگاه‭ ‬خودپرداز‭ ‬ندارد‭. ‬این‭ ‬در‭ ‬حالی‭ ‬است‭ ‬كه‭ ‬این‭ ‬روزها‭ ‬حتی‭ ‬فروشندگان‭ ‬سیار‭ ‬و‭ ‬دستفروشان‭ ‬مترو‭ ‬هم‭ ‬یك‭ ‬كارتخوان‭ ‬سیار‭ ‬همراه‭ ‬دارند؛‭ ‬اما‭ ‬چرا‭ ‬پزشكان‭ ‬متخصص،‭ ‬دفاتر‭ ‬اسناد،‭ ‬بنگاه‌ها‭ ‬و‭ ‬برخی‭ ‬مشاغل‭ ‬دیگر‭ ‬كه‭ ‬درآمدهای‭ ‬كلانی‭ ‬هم‭ ‬دارند،‭ ‬تمایلی‭ ‬به‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬كارتخوان‭ ‬ندارند؟‭ ‬پاسخ،‭ ‬ساده‭ ‬است‭: ‬فرار‭ ‬مالیاتی‭. ‬متاسفانه‭ ‬برخی‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬افراد‭ ‬كه‭ ‬درآمد‭ ‬بالایی‭ ‬هم‭ ‬دارند،‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬می‌ترسند‭ ‬كه‭ ‬اگر‭ ‬از‭ ‬كارتخوان‭ ‬استفاده‭ ‬كنند،‭ ‬نقل‭ ‬و‭ ‬انتقال‭ ‬وجوه‭ ‬به‭ ‬حسابشان‭ ‬برای‭ ‬سازمان‭ ‬مالیاتی‭ ‬مشخص‭ ‬شود‭ ‬و‭ ‬مجبور‭ ‬شوند‭ ‬مالیات‭ ‬واقعی‭ ‬را‭ ‬پرداخت‭ ‬كنند؛‭ ‬اما‭ ‬آنها‭ ‬با‭ ‬دریافت‭ ‬نقدی‭ ‬پول،‭ ‬به‌راحتی‭ ‬میزان‭ ‬درآمد‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬كتمان‭ ‬كرده‭ ‬و‭ ‬مالیات‭ ‬ناچیزی‭ ‬هم‭ ‬پرداخت‭ ‬می‌كنند‭. ‬حتی‭ ‬برخی‭ ‬نیز‭ ‬برای‭ ‬فرار‭ ‬از‭ ‬مالیات‭ ‬روش‌های‭ ‬دیگری‭ ‬اتخاذ‭ ‬می‌كنند‭ ‬یعنی‭ ‬چند‭ ‬كارتخوان‭ ‬در‭ ‬محل‭ ‬كار‭ ‬قرار‭ ‬می‌دهند‭ ‬و‭ ‬هر‌كدام‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬نام‭ ‬یك‭ ‬نفر‭ ‬ثبت‭ ‬می‌كنند‭ ‬تا‭ ‬مجموع‭ ‬درآمدشان‭ ‬مشخص‭ ‬نشود‭.‬

به‭ ‬گفته‭ ‬نماینده‭ ‬شورای‭ ‬حل‭ ‬اختلاف‭ ‬مالیاتی‭ ‬سازمان‭ ‬امور‭ ‬مالیاتی‭ ‬تهران،‭ ‬۸۰‭ ‬درصد‭ ‬جامعه‭ ‬پزشكان‭ ‬كشور‭ ‬فرار‭ ‬مالیاتی‭ ‬دارند‭. ‬بررسی‌های‭ ‬كارشناسان‭ ‬هم‭ ‬نشان‭ ‬می‌دهد‭ ‬پزشكان‭ ‬عمومی‭ ‬و‭ ‬دندانپزشكان‭ ‬باید‭ ‬سالانه‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬7000‭ ‬میلیارد‭ ‬تومان‭ ‬مالیات‭ ‬بدهند،‭ ‬اما‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬مقدار‭ ‬نیز‭ ‬تنها‭ ‬۱۵۰‭ ‬میلیارد‭ ‬تومان‭ ‬آن‭ ‬پرداخت‭ ‬می‌شود‭. ‬در‭ ‬صورت‭ ‬وصول‭ ‬این‭ ‬میزان‭ ‬مالیات،‭ ‬بخشی‭ ‬از‭ ‬مسائل‭ ‬و‭ ‬معضلات‭ ‬كشور‭ ‬نیز‭ ‬حل‭ ‬می‌شود،‭ ‬مثلا‭ ‬با‭ ‬۷۰۰۰‭ ‬میلیارد‭ ‬تومان‭ ‬می‌توان‭ ‬یارانه‭ ‬۱۲‭ ‬میلیون‭ ‬ایرانی‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬مدت‭ ‬یك‌سال‭ ‬پرداخت‭ ‬كرد‭ ‬یا‭ ‬وام‭ ‬ازدواج‭ ‬۴۵۰‭ ‬هزار‭  ‬نفر‭ ‬را‭ ‬تأمین‭ ‬كرد‭.‬

برای‭ ‬رفع‭ ‬این‭ ‬معضل،‭ ‬لایحه‭ ‬ااستفاده،‭ ‬نگهداری‭ ‬و‭ ‬نظارت‭ ‬بر‭ ‬پایانه‭ ‬فروشگاهی‭ (‬صندوق‭ ‬مكانیزه‭ ‬فروش‭)‬ب‭ ‬اخیرا‭ ‬در‭ ‬مجلس‭ ‬به‭ ‬تصویب‭ ‬رسید‭ ‬كه‭ ‬اجرای‭ ‬آن‭ ‬تحول‭ ‬جدیدی‭ ‬در‭ ‬سیستم‭ ‬خرده‌فروشی‭ ‬كشور‭ ‬ایجاد‭ ‬می‌كند‭ ‬و‭ ‬راه‭ ‬فرار‭ ‬مالیاتی‭ ‬اقشاری‭ ‬چون‭ ‬پزشكان‭ ‬و‭ ‬دفاتر‭ ‬اسناد‭ ‬را‭ ‬می‌بندد‭. ‬بنابراین‭ ‬می‌توان‭ ‬گفت‭ ‬با‭ ‬اجرای‭ ‬این‭ ‬قانون‭ ‬و‭ ‬فقط‭ ‬با‭ ‬به‭ ‬خط‭ ‬آوردن‭ ‬جامعه‭ ‬پزشكی،‭ ‬می‌توان‭ ‬حدود‭ ‬7000‭ ‬میلیارد‭ ‬تومان‭ ‬درآمد‭ ‬مالیاتی‭ ‬دولت‭ ‬را‭ ‬افزایش‭ ‬داد‭ ‬كه‭ ‬در‭ ‬شرایط‭ ‬فعلی‭ ‬اقتصاد‭ ‬و‭ ‬تحریم‌ها،‭ ‬قطعا‭ ‬فواید‭ ‬بسیاری‭ ‬دارد‭.‬

اهمیت‭ ‬این‭ ‬طرح‭ ‬و‭ ‬طی‭ ‬شدن‭ ‬فرآیند‭ ‬تدوین‭ ‬و‭ ‬تصویب‭ ‬لایحه‭ ‬ااستفاده،‭ ‬نگهداری‭ ‬و‭ ‬نظارت‭ ‬بر‭ ‬پایانه‭ ‬فروشگاهی‭ (‬صندوق‭ ‬مكانیزه‭ ‬فروش‭)‬ب‭ ‬در‭ ‬مجلس‭ ‬شورای‭ ‬اسلامی‭ ‬سبب‭ ‬شد‭ ‬با‭ ‬محمدقاسم‭ ‬پناهی،‭ ‬قائم‭ ‬مقام‭ ‬و‭ ‬دستیار‭ ‬ویژه‭ ‬رئیس‌كل‭ ‬سازمان‭ ‬امور‭ ‬مالیاتی‭ ‬كشور‭ ‬به‭ ‬گفت‌وگو‭ ‬بنشینیم‭.‬‭ ‬

‭ ‬اساسا‭ ‬اهمیت‭ ‬و‭ ‬ضرورت‭ ‬استقرار‭ ‬صندوق‭ ‬مكانیزه‭ ‬فروش‭ ‬چیست‭ ‬و‭ ‬چرا‭ ‬روند‭ ‬پیاده‌سازی‭ ‬آن‭ ‬سال‌ها‭ ‬طول‭ ‬كشیده‭ ‬است؟

پایانه‌های‭ ‬فروشگاهی‭ ‬یكی‭ ‬از‭ ‬ابزارهای‭ ‬كارآمد‭ ‬ثبت‭ ‬مبادلات‭ ‬اقتصادی‭ ‬است‭. ‬این‭ ‬ابزار‭ ‬را‭ ‬صاحبان‭ ‬مشاغل‭ ‬در‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬كشورهای‭ ‬جهان‭ ‬استفاده‭ ‬می‌كنند‭. ‬علاوه‭ ‬بر‭ ‬این،‭ ‬سیاستگذاران‭ ‬نیز‭ ‬برای‭ ‬شفاف‌سازی‭ ‬جریان‭ ‬گردش‭ ‬كالاها‭ ‬و‭ ‬خدمات‭ ‬در‭ ‬طول‭ ‬زنجیره‭ ‬ارزش،‭ ‬اتكای‭ ‬زیادی‭ ‬به‭ ‬آن‭ ‬دارند؛‭ ‬ضمن‭ ‬این‌كه‭ ‬این‭ ‬سیستم،‭ ‬مدیریت‭ ‬ارتباط‭ ‬با‭ ‬مشتری،‭ ‬به‭ ‬ویژه‌‭ ‬در‭ ‬سطح‭ ‬خرده‌فروشی‭ ‬را‭ ‬نیز‭ ‬بر‭ ‬عهده‭ ‬دارد‭.‬

چرا‭ ‬در‭ ‬ایران‭ ‬این‭ ‬سیستم‭ ‬با‭ ‬این‭ ‬همه‭ ‬تأخیر‭ ‬اجرا‭ ‬می‌شود؟

در‭ ‬خصوص‭ ‬طولانی‭ ‬شدن‭ ‬استقرار‭ ‬این‭ ‬پایانه‌ها‭ ‬موارد‭ ‬متعددی‭ ‬مطرح‭ ‬است‭. ‬تكلیف‭ ‬نصب‭ ‬و‭ ‬بهره‌برداری‭ ‬پایانه‭ ‬فروش‭ ‬برای‭ ‬اولین‭ ‬بار‭ ‬در‭ ‬قانون‭ ‬نظام‭ ‬صنفی‭ ‬مصوب‭ ‬سال‭ ‬1382‭ ‬به‌‌عهده‭ ‬وزارت‭ ‬صنعت‭ ‬و‭ ‬اتاق‭ ‬اصناف‭ ‬گذاشته‭ ‬شد‭. ‬سپس‭ ‬در‭ ‬قانون‭ ‬برنامه‭ ‬پنجم‭ ‬توسعه‭ ‬كشور‭ (‬1389‭) ‬و‭ ‬پس‌ازآن‭ ‬در‭ ‬قانون‭ ‬مالیات‌های‭ ‬مستقیم‭ (‬1394‭) ‬بر‭ ‬لزوم‭ ‬اجرای‭ ‬آن‭ ‬تأكید‭ ‬شد؛‭ ‬اما‭ ‬نبود‭ ‬زیرساخت‌های‭ ‬لازم‭ ‬و‭ ‬وجود‭ ‬خلأهای‭ ‬قانونی‭ ‬موجب‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬تاكنون‭ ‬در‭ ‬اجرایی‭ ‬شدن‭ ‬این‭ ‬قانون‭ ‬پیشرفتی‭ ‬حاصل‭ ‬نشود‭. ‬به‭ ‬همین‭ ‬منظور،‭ ‬لایحه‌ای‭ ‬با‭ ‬عنوان‭ ‬ااستفاده،‭ ‬نگهداری‭ ‬و‭ ‬نظارت‭ ‬بر‭ ‬پایانه‭ ‬فروشگاهی‭ (‬صندوق‭ ‬مكانیزه‭ ‬فروش‭)‬ب‭ ‬توسط‭ ‬سازمان‭ ‬امور‭ ‬مالیاتی‭ ‬تهیه‭ ‬شد‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬تاریخ‭ ‬4/12/1394‭ ‬تقدیم‭ ‬مجلس‭ ‬شورای‭ ‬اسلامی‭ ‬شد‭ ‬تا‭ ‬با‭ ‬تصویب‭ ‬آن‭ ‬خلأهای‭ ‬قانونی‭ ‬كه‭ ‬موجب‭ ‬عدم‭ ‬موفقیت‭ ‬طرح‭ ‬در‭ ‬سال‌های‭ ‬گذشته‭ ‬شده‭ ‬بود،‭ ‬برطرف‭ ‬شود‭ ‬كه‭ ‬در‭ ‬جلسات‭ ‬اخیر‭ ‬مجلس‭ ‬به‭ ‬تصویب‭ ‬رسید‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬طی‭ ‬شدن‭ ‬سایر‭ ‬فرآیندهای‭ ‬تقنینی،‭ ‬امیدواریم‭ ‬به‭ ‬زودی‭ ‬این‭ ‬قانون‭ ‬اجرا‭ ‬شود‭.‬

مهم‌ترین‭ ‬مزایای‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬پایانه‌های‭ ‬فروشگاهی‭ ‬چیست؟‭ ‬آیا‭ ‬استقرار‭ ‬این‭ ‬صندوق‌ها‭ ‬در‭ ‬تحقق‭ ‬عدالت‭ ‬مالیاتی‭ ‬مؤثر‭ ‬است؟

پایانه‭ ‬فروش‭ ‬مزایای‭ ‬بسیاری‭ ‬دارد‭ ‬كه‭ ‬یكی‭ ‬از‭ ‬مهم‌ترین‭ ‬آنها‭ ‬شفاف‌سازی‭ ‬مبادلات‭ ‬اقتصادی‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬ثبت‭ ‬زنجیره‭ ‬معاملات‭ ‬كالاها‭ ‬و‭ ‬خدمات‭ ‬در‭ ‬سطح‭ ‬كشور‭ ‬است‭. ‬طبیعی‭ ‬است‭ ‬كه‭ ‬مستندسازی‭ ‬زنجیره‭ ‬معاملات‭ ‬از‭ ‬سطح‭ ‬واردات‭ ‬و‭ ‬تولید‭ ‬تا‭ ‬سطح‭ ‬مصرف‭ ‬و‭ ‬صادرات‭ ‬در‭ ‬كل‭ ‬كشور‭ ‬باعث‭ ‬می‌شود‭ ‬كه‭ ‬راحت‌تر‭ ‬بتوان‭ ‬جریان‭ ‬كالاها‭ ‬را‭ ‬رصد‭ ‬كرد‭ ‬كه‭ ‬درنتیجه‭ ‬امكان‭ ‬تشخیص‭ ‬و‭ ‬تعیین‭ ‬مالیات‭ ‬با‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬ایجاد‭ ‬شفافیت‭ ‬و‭ ‬وجود‭ ‬اطلاعات‭ ‬مستند‭ ‬مؤدیان‭ ‬فراهم‭ ‬می‌شود‭ ‬و‭ ‬همچنین‭ ‬امكان‭ ‬شناسایی‭ ‬كدفروشی‭ ‬آسان‌تر‭ ‬خواهد‭ ‬شد‭.‬

با‭ ‬این‭ ‬اوصاف‭ ‬آیا‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬پایانه‭ ‬منتج‭ ‬به‭ ‬شفاف‌سازی‭ ‬اقتصادی‭ ‬است‭ ‬یا‭ ‬كاركردهای‭ ‬دیگری‭ ‬هم‭ ‬دارد؟‭ ‬به‌عبارت‌دیگر‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬صندوق‭ ‬مكانیزه‭ ‬فروش‭ ‬چه‭ ‬نفعی‭ ‬برای‭ ‬فعالان‭ ‬اقتصادی‭ ‬دارد‭ ‬كه‭ ‬آنها‭ ‬تشویق‭ ‬به‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬سیستم‭ ‬جدید‭ ‬شوند؟

استفاده‭ ‬از‭ ‬پایانه‌های‭ ‬فروشگاهی‭ ‬كه‭ ‬یكی‭ ‬از‭ ‬انواع‭ ‬آن‭ ‬صندوق‭ ‬مكانیزه‭ ‬فروش‭ ‬است،‭ ‬شیوه‌ای‭ ‬مناسب‭ ‬و‭ ‬مقرون‌به‌صرفه‭ ‬برای‭ ‬نگهداری‭ ‬اطلاعات‭ ‬حساب‭ ‬و‭ ‬فروش‭ ‬صاحبان‭ ‬مشاغل‭ ‬محسوب‭ ‬می‌شود‭. ‬شیوه‌ای‭ ‬كه‭ ‬با‭ ‬كمترین‭ ‬هزینه،‭ ‬اطلاعات‭ ‬فروش‭ ‬را‭ ‬ثبت‭ ‬و‭ ‬حفظ‭ ‬می‌كند‭ ‬و‭ ‬امكان‭ ‬ارسال‭ ‬اطلاعات‭ ‬آن‭ ‬به‭ ‬سامانه‌های‭ ‬سازمان‭ ‬فراهم‭ ‬می‌شود‭. ‬با‭ ‬این‭ ‬روش‭ ‬امكان‭ ‬حذف‭ ‬دفاتر‭ ‬قانونی‭ ‬اعم‭ ‬از‭ ‬دفتر‭ ‬روزنامه،‭ ‬كل‭ ‬و‭ ‬دفتر‭ ‬مشاغل‭ ‬برای‭ ‬اشخاص‭ ‬حقیقی‭ ‬كه‭ ‬از‭ ‬نرم‌افزارهای‭ ‬حسابداری‭ ‬در‭ ‬پایانه‌های‭ ‬فروش‭ ‬استفاده‭ ‬می‌كنند،‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭ ‬كه‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬طریق‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬ارائه‭ ‬مستندات‭ ‬قانونی‭ ‬به‭ ‬نظام‭ ‬مالیاتی،‭ ‬مالیات‭ ‬به‭ ‬شیوه‌ای‭ ‬عادلانه‭ ‬وصول‌شده‭ ‬و‭ ‬اختلافات‭ ‬میان‭ ‬مؤدیان‭ ‬و‭ ‬ماموران‭ ‬مالیاتی‭ ‬كاهش‭ ‬می‌یابد‭.‬

به‌طوركلی‭ ‬تسهیل‭ ‬كسب‌وكار،‭ ‬صرفه‌جویی‭ ‬در‭ ‬وقت،‭ ‬كاهش‭ ‬هزینه‌ها،‭ ‬بالا‭ ‬بردن‭ ‬دقت‭ ‬و‭ ‬نظم‭ ‬در‭ ‬كار،‭ ‬كاهش‭ ‬درصد‭ ‬اشتباه‭ ‬به‭ ‬پایین‌ترین‭ ‬حد‭ ‬ممكن،‭ ‬سرعت‭ ‬در‭ ‬پردازش‭ ‬محاسبات،‭ ‬شفافیت‭ ‬در‭ ‬ارائه‭ ‬خدمات‭ ‬و‭ ‬مدیریت‭ ‬ارتباط‭ ‬با‭ ‬مشتری‭ ‬از‭ ‬مهم‌ترین‭ ‬مزایای‭ ‬پایانه‌های‭ ‬فروشگاهی‭ ‬است‭. ‬این‭ ‬سیستم‭ ‬می‌تواند‭ ‬یك‭ ‬ابزار‭ ‬با‭ ‬كارایی‭ ‬متفاوت‭ ‬مثل‭ ‬انبارداری،‭ ‬حسابداری‭ ‬درآمد‭ ‬و‭ ‬هزینه‭ ‬و‭... ‬برای‭ ‬واحدهای‭ ‬صنفی‭ ‬بـه‭ ‬شمار‭ ‬رود‭ ‬و‭ ‬هزینه‭ ‬این‌گونه‭ ‬تجهیزات‭ ‬در‭ ‬مقایسه‭ ‬با‭ ‬نیروی‭ ‬انسانی‭ ‬به‌خصوص‭ ‬نیروی‭ ‬انسانی‭ ‬كه‭ ‬دارای‭ ‬تخصص‌هایی‭ ‬مانند‭ ‬انبارداری،‭ ‬حسابداری‭ ‬و‭ ‬مدیریت‭ ‬باشد‭ ‬به‌مراتب‭ ‬كمتر‭ ‬است‭. ‬علاوه‭ ‬بر‭ ‬موارد‭ ‬فوق،‭ ‬ارائه‭ ‬برگه‭ ‬خرید‭ ‬به‭ ‬مشتری،‭ ‬ثبت‭ ‬اطلاعات‭ ‬فروش‭ ‬بنگاه‭ ‬برای‭ ‬تعیین‭ ‬دقیق‭ ‬میزان‭ ‬فروش‭ ‬روزانه،‭ ‬محاسبه‭ ‬مالیات‭ ‬از‭ ‬طریـق‭ ‬میزان‭ ‬فروش‭ ‬روزانه،‭ ‬مستندسازی‭ ‬مبادلات‭ ‬اقتصادی‭ ‬و‭ ‬تقویت‭ ‬شیوه‌های‭ ‬حسابداری‭ ‬و‭ ‬درنهایت‭ ‬شفاف‌سازی‭ ‬در‭ ‬فرآیند‭ ‬كسب‌وكار‭ ‬و‭ ‬انضباط‭ ‬مالی‭ ‬در‭ ‬ابعاد‭ ‬خرد‭ ‬و‭ ‬كلان‭ ‬اجتماعی‭ ‬از‭ ‬دیگر‭ ‬مزایای‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬صندوق‭ ‬مكانیزه‭ ‬فروش‭ ‬است‭.‬

ولی‭ ‬به‭ ‬نظرم‭ ‬هدف‭ ‬اصلی‭ ‬شما‭ ‬از‭ ‬ارائه‭ ‬این‭ ‬لایحه،‭ ‬مقابله‭ ‬با‭ ‬فرار‭ ‬مالیاتی‭ ‬بوده‭ ‬است‭.‬

بله،‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬پایانه‌های‭ ‬فروشگاهی‭ ‬این‭ ‬امكان‭ ‬را‭ ‬فراهم‭ ‬می‌آورد‭ ‬تا‭ ‬مالیات‭ ‬فعالان‭ ‬اقتصادی‭ ‬بر‭ ‬اساس‭ ‬اطلاعات‭ ‬خروجی‭ ‬از‭ ‬صندوق‌های‭ ‬مكانیزه‭ ‬فروش‭ ‬با‭ ‬سهولت‭ ‬و‭ ‬سرعت‭ ‬بیشتری‭ ‬تعیین‌شده‭ ‬و‭ ‬ضمن‭ ‬برخورداری‭ ‬از‭ ‬مشوق‌ها‭ ‬و‭ ‬تسهیلات‭ ‬مالیاتی،‭ ‬تشخیص‭ ‬مالیات‭ ‬به‌طور‭ ‬توافقی‭ ‬یا‭ ‬به‌صورت‭ ‬علی‌الرأس‭ ‬حذف‭ ‬شود‭ ‬كه‭ ‬این‭ ‬به‭ ‬معنای‭ ‬دریافت‭ ‬مالیات‭ ‬واقعی‭ ‬و‭ ‬تحقق‭ ‬عدالت‭ ‬مالیاتی‭ ‬است‭ ‬كه‭ ‬این‭ ‬امر‭ ‬مزیتی‭ ‬دوجانبه‭ ‬برای‭ ‬فعالان‭ ‬اقتصادی‭ ‬و‭ ‬نظام‭ ‬مالیاتی‭ ‬دارد‭.‬

در‭ ‬صحبت‌هایتان‭ ‬اشاره‭ ‬كردید‭ ‬به‌رغم‭ ‬وجود‭ ‬بسترهای‭ ‬قانونی‭ ‬مرتبط‭ ‬با‭ ‬موضوع‭ ‬صندوق‭ ‬فروش،‭ ‬وجود‭ ‬برخی‭ ‬خلأهای‭ ‬قانونی‭ ‬از‭ ‬دلایل‭ ‬كندی‭ ‬استقرار‭ ‬صندوق‌های‭ ‬مكانیزه‭ ‬فروش‭ ‬بود‭. ‬در‭ ‬این‭ ‬خصوص‭ ‬و‭ ‬چگونگی‭ ‬رفع‭ ‬آن‭ ‬توضیح‭ ‬بدهید‭.‬

موارد‭ ‬متعددی‭ ‬دراین‌باره‭ ‬مطرح‭ ‬بود‭. ‬به‌عنوان‭ ‬مثال‭ ‬استانداردهای‭ ‬موردنیاز‭ ‬برای‭ ‬مشاركت‭ ‬شركت‌های‭ ‬عرضه‌كننده‭ ‬معتمد‭ ‬در‭ ‬اجرای‭ ‬قانون،‭ ‬نصب‭ ‬و‭ ‬استفاده‭ ‬پایانه‌های‭ ‬فروشگاهی،‭ ‬نحوه‭ ‬تنظیم‭ ‬گری‭ ‬و‭ ‬نظارت‭ ‬بر‭ ‬عملكرد‭ ‬آنها،‭ ‬تعیین‭ ‬میزان‭ ‬مشاركت‭ ‬و‭ ‬همكاری‭ ‬بانك‭ ‬مركزی‭ ‬و‭ ‬سایر‭ ‬بانك‌ها‭ ‬در‭ ‬انتقال‭ ‬مبادلات‭ ‬و‭ ‬تراكنش‭ ‬كارتخوان‌ها‭ ‬و‭ ‬صاحبان‭ ‬مشاغل‭ ‬كه‭ ‬به‌نوعی‭ ‬واسطه‭ ‬آخرین‭ ‬حلقه‭ ‬زنجیره‭ ‬مصرف‌كنندگان‭ ‬هستند،‭ ‬تبیین‭ ‬دقیق‭ ‬وظایف‭ ‬مؤدیان‭ ‬در‭ ‬قبال‭ ‬سامانه‭ ‬فروشگاهی،‭ ‬تعیین‭ ‬محرمانگی‭ ‬اطلاعات‭ ‬و‭ ‬مسؤول‭ ‬پیشگیری‭ ‬از‭ ‬اقدامات‭ ‬خرابكارانه‭ ‬در‭ ‬حفظ‭ ‬و‭ ‬تبادل‭ ‬اطلاعات،‭ ‬فرهنگ‌سازی‭ ‬و‭ ‬آموزش‭ ‬عمومی‭ ‬جهت‭ ‬استفاده‭ ‬صحیح‭ ‬از‭ ‬صندوق،‭ ‬امكان‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬امكانات‭ ‬صندوق‭ ‬فروش‭ ‬برای‭ ‬تسهیل‭ ‬نگهداری‭ ‬و‭ ‬ارائه‭ ‬دفاتر‭ ‬یا‭ ‬اسناد‭ ‬و‭ ‬مدارك،‭ ‬تعیین‭ ‬صدور‭ ‬صورتحساب‭ ‬الكترونیكی‭ ‬و‭ ‬اعتبار‭ ‬آن‭ ‬و‭ ‬ثبت‭ ‬آن‭ ‬در‭ ‬سامانه‭ ‬سازمان‭ ‬امور‭ ‬مالیاتی،‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬ضمانت‌های‭ ‬اجرایی‭ ‬كافی‭ ‬برای‭ ‬جلوگیری‭ ‬از‭ ‬تخلف‭ ‬در‭ ‬ارائه‭ ‬صورتحساب‭ ‬به‌وسیله‭ ‬صندوق‭ ‬فروش‭ ‬یا‭ ‬مخدوش‭ ‬كردن‭ ‬آنها،‭ ‬جرم‌انگاری‭ ‬و‭ ‬تعیین‭ ‬مجازات‭ ‬برای‭ ‬فعالیت‌هایی‭ ‬كه‭ ‬منجر‭ ‬به‭ ‬از‭ ‬كار‭ ‬افتادن‭ ‬صندوق‭ ‬فروش‭ ‬می‌شود‭ ‬و‭ ‬تبیین‭ ‬نقش‭ ‬سایر‭ ‬بازیگران‭ ‬و‭ ‬نهادها‭ ‬ازجمله‭ ‬اتاق‌های‭ ‬اصناف‭ ‬در‭ ‬نظارت‭ ‬بر‭ ‬اجرای‭ ‬قانون‭.‬‭ ‬همكاران‭ ‬ما‭ ‬با‭ ‬همكاری‭ ‬مركز‭ ‬پژوهش‌های‭ ‬مجلس‭ ‬و‭ ‬كارشناسان‭ ‬و‭ ‬صاحب‌نظران‭ ‬برای‭ ‬رفع‭ ‬تمامی‭ ‬موارد‭ ‬مطرح‭ ‬‌شده‭ ‬مدت‌ها‭ ‬تحقیق‭ ‬و‭ ‬بررسی‭ ‬كردند‭ ‬و‭ ‬برای‭ ‬هر‭ ‬یك‭ ‬راهكار‭ ‬و‭ ‬سازوكارهای‭ ‬اجرایی‭ ‬در‭ ‬نظر‭ ‬گرفتند‭ ‬كه‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬تصویب‭ ‬در‭ ‬مجلس‭ ‬شورای‭ ‬اسلامی‭ ‬هم‌اكنون‭ ‬برای‭ ‬تصویب‭ ‬نهایی‭ ‬در‭ ‬شورای‭ ‬نگهبان‭ ‬است‭.‬

در‭ ‬این‭ ‬لایحه‭ ‬از‭ ‬عبارت‭ ‬پایانه‌های‭ ‬فروشگاهی‭ ‬به‭ ‬جای‭ ‬صندوق‭ ‬مكانیزه‭ ‬فروش‭ ‬استفاده‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬پایانه‌های‭ ‬فروشگاهی‭ ‬به‭ ‬چه‭ ‬چیزی‭ ‬گفته‭ ‬می‌شود؟

رایانه،‭ ‬دستگاه‭ ‬كارتخوان‭ ‬بانكی‭ (‬pos‭) ‬،‭ ‬درگاه‭ ‬پرداخت‭ ‬الكترونیكی‭ ‬یا‭ ‬هر‭ ‬وسیله‭ ‬دیگری‭ ‬كه‭ ‬امكان‭ ‬اتصال‭ ‬به‭ ‬شبكه‌های‭ ‬الكترونیكی‭ ‬پرداخت‭ ‬رسمی‭ ‬كشور‭ ‬و‭ ‬سامانه‭ ‬مؤدیان‭ ‬را‭ ‬داشته‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬قابلیت‭ ‬صدور‭ ‬صورتحساب‭ ‬الكترونیكی‭ ‬برخوردار‭ ‬باشد،‭ ‬سامانه‭ ‬فروشگاهی‭ ‬محسوب‭ ‬می‌شود‭. ‬در‭ ‬رویكرد‭ ‬جدید‭ ‬با‭ ‬تعریفی‭ ‬كه‭ ‬در‭ ‬قانون‭ ‬آمده‭ ‬نیاز‭ ‬نیست‭ ‬همه‭ ‬مؤدیان‭ ‬صرفا‭ ‬صندوق‭ ‬فروش‭ ‬با‭ ‬تعریفی‭ ‬كه‭ ‬قبلا‭ ‬در‭ ‬قانون‭ ‬بود‭ ‬را‭ ‬نصب‭ ‬كنند‭. ‬بلكه‭ ‬هر‭ ‬نوع‭ ‬ابزاری‭ ‬كه‭ ‬بتوان‭ ‬حافظه‭ ‬جانبی‭ ‬به‭ ‬آن‭ ‬متصل‭ ‬كرد‭ ‬كه‭ ‬اطلاعات‭ ‬فروش‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬سامانه‭ ‬مؤدیان‭ ‬متصل‭ ‬كند‭ ‬قابل‭ ‬قبول‭ ‬خواهد‭ ‬بود‭. ‬در‭ ‬این‭ ‬روش‭ ‬ما‭ ‬می‌توانیم‭ ‬فرضا‭ ‬اطلاعات‭ ‬دفاتر‭ ‬اسناد‭ ‬رسمی‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬اداره‭ ‬ثبت‭ ‬دریافت‭ ‬كنیم‭ ‬یا‭ ‬اطلاعات‭ ‬بنگاه‌های‭ ‬معاملاتی‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬وزارت‭ ‬صنعت‭ ‬بگیریم؛‭ ‬بنابراین‭ ‬تمام‭ ‬روش‌هایی‭ ‬كه‭ ‬اخیرا‭ ‬در‭ ‬مبادلات‭ ‬و‭ ‬ارتباطات‭ ‬استفاده‭ ‬می‌شوند‭ ‬مانند‭ ‬دستگاه‭ ‬كارتخوان،‭ ‬لپ‌تاپ‭ ‬و‭ ‬موبایل‭ ‬یا‭ ‬ابزارهایی‭ ‬كه‭ ‬در‭ ‬آینده‭ ‬استفاده‭ ‬شوند،‭ ‬می‌توانند‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬ابزار‭ ‬ما‭ ‬مورد‭ ‬استفاده‭ ‬قرار‭ ‬گیرند‭ ‬به‭ ‬شرطی‭ ‬كه‭ ‬مجهز‭ ‬به‭ ‬حافظه‭ ‬یا‭ ‬نرم‌افزار‭ ‬مربوط‭ ‬باشند‭.‬

سازوكار‭ ‬اجرایی‭ ‬سامانه‌های‭ ‬فروشگاهی‭ ‬برای‭ ‬مؤدیان‭ ‬چگونه‭ ‬است؟

در‭ ‬قانون‭ ‬جدید‭ ‬كلیه‭ ‬اشخاص‭ ‬مشمول‭ ‬مكلف‭ ‬هستند‭ ‬به‭ ‬روشی‭ ‬كه‭ ‬سازمان‭ ‬امور‭ ‬مالیاتی‭ ‬اعلام‭ ‬خواهد‭ ‬كرد،‭ ‬در‭ ‬سامانه‭ ‬مؤدیان‭ ‬ثبت‌نام‭ ‬كنند‭. ‬خرده‌فروشی‌ها‭ ‬و‭ ‬واحدهای‭ ‬صنفی‭ ‬كه‭ ‬مستقیما‭ ‬با‭ ‬مصرف‌كننده‭ ‬نهایی‭ ‬ارتباط‭ ‬دارند،‭ ‬علاوه‭ ‬بر‭ ‬عضویت‭ ‬در‭ ‬سامانه‭ ‬مؤدیان،‭ ‬موظف‭ ‬به‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬پایانه‭ ‬فروشگاهی‭ ‬هستند‭. ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬پایانه‭ ‬برای‭ ‬مؤدیانی‭ ‬كه‭ ‬مستقیما‭ ‬با‭ ‬مصرف‌كننده‭ ‬نهایی‭ ‬ارتباط‭ ‬ندارند،‭ ‬الزامی‭ ‬نیست‭ ‬اما‭ ‬مؤدیان‭ ‬مزبور‭ ‬باید‭ ‬تمام‭ ‬صورتحساب‌های‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬ترتیبی‭ ‬كه‭ ‬سازمان‭ ‬مقرر‭ ‬می‌كند،‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬سامانه‭ ‬صادر‭ ‬كنند‭.‬

در‭ ‬رویكرد‭ ‬جدید،‭ ‬بحث‭ ‬صدور‭ ‬صورتحساب‭ ‬الكترونیك‭ ‬مطرح‭ ‬است‭. ‬برخی‭ ‬از‭ ‬فعالان‭ ‬اقتصادی‭ ‬با‭ ‬یكدیگر‭ ‬معامله‭ ‬می‌كنند‭ ‬كه‭ ‬این‭ ‬گروه‭ ‬باید‭ ‬نرم‭ ‬افزار‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬طریقی‭ ‬به‭ ‬سامانه‭ ‬مؤدیان‭ ‬متصل‭ ‬و‭ ‬صورتحساب‌های‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬سامانه‭ ‬ثبت‭ ‬كنند‭. ‬گروهی‭ ‬از‭ ‬فعالان‭ ‬اقتصادی‭ ‬نیز‭ ‬كالای‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬مصرف‌كننده‭ ‬نهایی‭ ‬می‌فروشند‭ ‬كه‭ ‬باید‭ ‬از‭ ‬ابزارهای‭ ‬مختلفی‭ ‬كه‭ ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬پایانه‭ ‬فروشگاهی‭ ‬معرفی‭ ‬می‌شوند‭ ‬برای‭ ‬صدور‭ ‬صورتحساب‭ ‬و‭ ‬اتصال‭ ‬به‭ ‬سامانه‭ ‬مؤدیان‭ ‬استفاده‭ ‬كنند‭.‬

استفاده‭ ‬از‭ ‬پایانه‌های‭ ‬فروشگاهی‭ ‬با‭ ‬این‭ ‬سازوكار‭ ‬تا‭ ‬چه‭ ‬حد‭ ‬در‭ ‬جلوگیری‭ ‬از‭ ‬فرار‭ ‬مالیاتی‭ ‬در‭ ‬حوزه‌های‭ ‬مختلف‭ ‬مؤثر‭ ‬است؟

هدف‭ ‬قانونگذار‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬روش‭ ‬در‭ ‬درجه‭ ‬اول‭ ‬جمع‌آوری‭ ‬اطلاعات‭ ‬و‭ ‬ایجاد‭ ‬نظم‭ ‬و‭ ‬انضباط‭ ‬مالی‭ ‬در‭ ‬اقتصاد‭ ‬و‭ ‬تشخیص‭ ‬عادلانه‭ ‬مالیات‭ ‬است‭. ‬اصولا‭ ‬فرار‭ ‬مالیاتی‭ ‬زمانی‭ ‬اتفاق‭ ‬می‌افتد‭ ‬كه‭ ‬نظام‭ ‬مالیاتی‭ ‬از‭ ‬فعل‭ ‬و‭ ‬انفعالات‭ ‬اقتصادی‭ ‬اشخاص‭ ‬بی‌اطلاع‭ ‬باشد‭.‬

‭ ‬این‭ ‬سازوكار‭ ‬و‭ ‬سامانه‭ ‬مؤدیان‭ ‬باعث‭ ‬می‌شود‭ ‬مبادلات‭ ‬در‭ ‬بستری‭ ‬شفاف‭ ‬انجام‭ ‬بگیرد‭ ‬و‭ ‬اطلاعات‭ ‬آن‭ ‬در‭ ‬دسترس‭ ‬سازمان‭ ‬امور‭ ‬مالیاتی‭ ‬قرار‭ ‬گیرد؛‭ ‬یعنی‭ ‬اطلاعات‭ ‬و‭ ‬تراكنش‌های‭ ‬پرداخت‭ ‬بانكی‭ ‬از‭ ‬راه‌های‭ ‬مختلف‭ ‬پرداخت‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬دستگاه‌های‭ ‬كارتخوان‭ ‬به‭ ‬سامانه‭ ‬مؤدیان‭ ‬منتقل‭ ‬می‌شود،‭ ‬بنابراین‭ ‬حجم‭ ‬عملیات‭ ‬فروش‭ ‬مشخص‭ ‬می‌شود‭ ‬كه‭ ‬این‭ ‬روش‭ ‬كمك‭ ‬بزرگی‭ ‬به‭ ‬روند‭ ‬شفافیت‭ ‬اقتصادی،‭ ‬عدالت‭ ‬مالیاتی‭ ‬و‭ ‬جلوگیری‭ ‬از‭ ‬فرار‭ ‬مالیاتی‭ ‬در‭ ‬هر‭ ‬بخش‭ ‬و‭ ‬صنف‭ ‬و‭ ‬گروه‭ ‬و‭ ‬حوزه‌ای‭ ‬است‭.‬

یكی‭ ‬از‭ ‬سؤالاتی‭ ‬كه‭ ‬معمولا‭ ‬برای‭ ‬مردم‭ ‬ایجاد‭ ‬می‌شود،‭ ‬این‭ ‬است‭: ‬آیا‭ ‬افرادی‭ ‬كه‭ ‬با‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬دستگاه‭ ‬كارتخوان‭ ‬خرید‭ ‬می‌كنند‭ ‬نیز‭ ‬مشمول‭ ‬مالیات‭ ‬می‌شوند؟

خیر،‭ ‬صرف‭ ‬پرداخت‭ ‬وجه‭ ‬كالا‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬كارت‌های‭ ‬اعتباری‭ ‬و‭ ‬دستگاه‌های‭ ‬كارتخوان‭ (‬POS‭) ‬بانكی‭ ‬به‭ ‬هیچ‭ ‬وجه‭ ‬موجب‭ ‬تعلق‭ ‬مالیات‭ ‬نخواهد‭ ‬بود‭.‬

اما‭ ‬اصولا‭ ‬كالاهایی‭ ‬كه‭ ‬به‭ ‬موجب‭ ‬قانون‭ ‬مشمول‭ ‬مالیات‭ ‬بر‭ ‬ارزش‭ ‬افزوده‭ ‬هستند‭ ‬در‭ ‬زمان‭ ‬خرید‭ ‬توسط‭ ‬مصرف‌كننده‭ ‬به‭ ‬همراه‭ ‬اصل‭ ‬قیمت‭ ‬كالا‭ ‬مالیات‭ ‬بر‭ ‬ارزش‭ ‬افزوده‭ ‬آن‭ ‬نیز‭ ‬پرداخت‭ ‬می‌شود‭ ‬كه‭ ‬به‭ ‬روش‭ ‬پرداخت‭ ‬هم‭ ‬ارتباطی‭ ‬ندارد‭. ‬به‭ ‬عنوان‭ ‬مثال‭ ‬اگر‭ ‬دستمال‭ ‬كاغذی‭ ‬از‭ ‬هر‭ ‬فروشگاهی‭ ‬خریداری‭ ‬كنید‭ ‬و‭ ‬وجه‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬كارت‭ ‬بانكی‭ ‬یا‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬وجه‭ ‬نقدی‭ (‬اسكناس‭) ‬پرداخت‭ ‬كنید،‭ ‬چون‭ ‬مالیات‭ ‬بر‭ ‬ارزش‭ ‬افزوده‭ ‬جزئی‭ ‬از‭ ‬قیمت‭ ‬است،‭ ‬بنابراین‭ ‬مالیات‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬نیز‭ ‬پرداخت‭ ‬می‌كنید‭.‬