نگاه جام‌جم به یكی از گزینه‌های پخش شبكه یك سیما در دهه فجر
بانوی عمارت نسخه بختیاری
روزهای نخست تصویربرداری سریال بانوی سردار در سكوت خبری گذشت، اما مدت‌هاست كه فیلمبرداری این مجموعه 12 قسمتی به پایان رسیده و در حال حاضر مرحله ساخت موسیقی و موسیقی تیتراژ را سپری می‌كند. به گفته تهیه‌كننده اثر، قصه بانوی سردار اقتباسی از یكی دو سال زندگی بی‌بی‌مریم بختیاری است؛ كسی كه بسیاری او را به عنوان اولین سردار زن ایرانی می‌شناسند و اقداماتش در عهد مشروطه، مقابله با استكبار و مبارزه با حضور انگلیسی‌ها و روس‌ها در ایران را پاس می‌دارند. در این مجموعه قرار است فرازی از شخصیت حماسی این بانو به تصویر درآید و در كنار آن به موضوعات دیگری چون تربیت فرزند، تاثیرگذاری این شخصیت بر لرتباران و ایجاد وحدت اقوام ترك و لر پرداخته شود. آنچنان كه گفته می‌شود گروه نویسندگان، نه تنها با استناد به یك منبع بلكه با رجوع به كتب مختلف و بهره بردن از تحقیقات میدانی به شناختی از این شخصیت رسیده‌اند و قرار است بخشی از زندگی او را با نگاه خود برای مخاطبان روایت كنند البته ظاهرا پرداختن به زندگی بی‌بی‌مریم بهانه‌ای است تا به وقایع تاریخی آن مقطع در این قوم پرداخته شود. پرویز شیخ‌طادی، كارگردان سریال بانوی سردار، نویسنده و سرپرست تیم پژوهشگران و نویسندگان مجموعه نیز هست و سعید مرادی، تهیه‌كنندگی مجموعه را برعهده دارد. نقش بی‌بی‌مریم را هم پانته‌آ سیروس بازی می‌كند؛ این هنرپیشه و مرادی در گفت‌وگو با جام‌جم اطلاعات تازه‌ای از این سریال را كه یكی از گزینه‌های احتمالی پخش از شبكه یك سیما در بهمن است، داده‌اند.
همیشه در آثار نمایشی كه قصه خود را در دل تاریخ روایت می‌كنند بحث بر سر این است كه تا چه اندازه به تاریخ مكتوب وفادار هستند؟ تهیه‌كننده بانوی سردار می‌گوید تمركزشان بیش از روایت جزء به جزء تاریخ بر قصه بوده است. او ادامه می‌دهد: هر چند سعی آقای‌شیخ‌طادی به عنوان سرپرست نویسندگان بر این بود كه به وقایع تاریخی مومن باشند، اما در واقع بی‌بی‌مریم در اتمسفر یك قصه به نمایش درمیآید كه آن قصه ساختگی است. ما همه قصه را بر‌اساس مستندات تاریخی ننوشته‌ایم. تاكیدمان این است كه قصه فاقد جزئیات تاریخی است چون اصلا به دنبال روایت تاریخ نبوده‌ایم.
از آغاز تا انجام
پیش‌تولید این مجموعه حدودا دو ماه به طول انجامیده، از اواخر آذر پارسال آغاز و تا نیمه بهمن ادامه داشته است. تجربه نشان می‌دهد هر چه برای پیش‌تولید یك اثر زمان و تمركز بیشتری صرف شود، ماحصل شسته رفته‌تر از كار درمیآید. به‌ویژه اثری تاریخی كه ملزومات بیشتری برای شروع تولید آن نیاز است. مرادی این نكته را می‌پذیرد و می‌گوید كه این كار با توجه به حساسیت‌ها نیاز به پیش‌تولید خیلی بیشتری داشته است، اما به خاطر محدودیتی كه آن زمان سازمان صداوسیما در مورد پخش مجموعه در نظر گرفته بود ناچار شدند بخشی از پیش‌تولید را در تولید انجام دهند و این مسأله فشار مالی و اجرایی مضاعفی را به گروه وارد كرد. تهیه‌كننده بیان می‌كند: بالاخره پس از گذراندن این مراحل، 18 بهمن96 تصویربرداری آغاز شد و تا پایان خرداد امسال به طول انجامید، مراحل فنی هم به سرعت بعد از آن شروع شد. بخشی از فرآیند تحقیق در مرحله پیش‌تولید اتفاق افتاد و به دلیل حساسیت موجود در آن زمان آقای شیخ طادی بر این باور بود كه پیش از آن‌كه شناخت جامعی از این شخصیت به دست نیاورده‌ایم كار را شروع نكنیم. قبل از پیش‌تولید -یعنی آبان و آذر- گروه تحقیق مشغول پژوهش و نگارش بودند و این پروسه در دل پیش‌تولید و حتی زمان تولید نیز ادامه داشت.
روایتی به وسعت ایران
این سریال بیش از 60 ، 70 مکان فیلمبرداری دارد. مکان اصلی منطقه زرنان شهریار بوده كه قلعه بی‌بی‌مریم است. مکان‌های دیگر در تهران، اطراف آن و مازندران چون پردیس، كلور، واصفجان، شهرك غزالی، شهرك دفاع مقدس و مکان سریال مختارنامه نیز استفاده شده است. در برخی مكان‌ها دكورهای تازه‌ای ساخته شده و در بخش‌های دیگری دكورهای موجود ترمیم و به آنها افزوده شده است. پر مکان بودن مجموعه به دلیل ماهیت كار و به خاطر جغرافیایی است كه در آن زمان بختیاری‌ها در آن زندگی می‌كردند.
چه كسی می‌توانست بی‌بی‌مریم باشد؟
شخصیت بی‌بی‌مریم به لحاظ فیزیكی باید ویژگی‌هایی داشته و در زمینه تیراندازی و اسب‌سواری تبحر داشته باشد؛ از این رو گروه نمی‌توانستند ایفای این نقش را به هر بازیگری بسپارند، زیرا هر چهره‌ای الزاما این توانایی‌ها را ندارد. بالاخره پس از برگزاری جلسات متعدد و مطرح شدن گزینه‌های مختلف، به كارگردان و تهیه‌كننده بازیگری معرفی شد كه این مهارت‌ها را داراست. پانته‌آ سیروس همین بازیگر است و به گفته مرادی قهرمان سنگ نوردی، مربی سواركاری و در تیراندازی ممتاز است. سعید مرادی می‌گوید: خانم سیروس به ما معرفی شدند و چند جلسه با آقای شیخ‌طادی داشتند و الان كه كار را می‌بینم می‌توانم بگویم یكی از نكات ممتاز این پروژه انتخاب این خانم در نقش اصلی است. گزینه‌های دیگری هم از میان هنرپیشگان چهره داشتیم كه به دلیل نداشتن مهارت‌های لازم برای این نقش انتخاب نشدند. خانم سیروس بسیار وقت گذاشتند و هم به لحاظ مضمونی و هم بیرونی به‌خوبی از پس آن برآمدند.
این لهجه دردسرساز
در چنین كارهایی معمولا لهجه باعث حساسیت می‌شود و مرادی می‌گوید برای پیشگیری از این اتفاقات و اعتراضات از خیر لهجه‌دار بودن بازیگران گذشته‌اند. او بیان می‌كند: ابتدا كه در حال تحقیق و نگارش بودیم مثل سایر كارهای تاریخی این سؤال برای همه گروه سازنده وجود داشت كه باید لهجه را به كار بیفزاییم یا نه!؟ با مشورت مدیران سازمان به این نتیجه رسیدیم كه از لهجه خاصی استفاده نكنیم و بازیگران به فارسی سلیس صحبت كنند. اگر می‌خواستیم با لهجه اصیل بختیاری -كه بسیار شیرین و شریف است-كار كنیم، ممكن بود مثل حساسیت‌هایی كه در دیگر كارها با گویش و لهجه پیش آمده بود در اینجا هم شبهه‌ای برای اقوام ایجاد شود. در كارهای دیگر هم بازخوردهای منفی را نسبت به لهجه‌هایی كه به درستی ادا نمی‌شود دیده بودیم و خواستیم از این موضوع پیشگیری كنیم و برای همین بازیگران به فارسی صحبت می‌كنند و تنها گاهی از آواهایی بهره می‌برند تا كمی به آن فضا نزدیك شوند. ضمنا غیر از مسأله حساسیت‌ها، اگر بازیگران می‌خواستند واقعا بختیاری صحبت كنند شاید مجبور می‌شدیم بخشی از حرف‌ها را زیرنویس كنیم. البته به این موضوع فكر كرده‌ایم كه شاید در آینده كار را دوبله كنیم.
