جشنواره‭ ‬متفاوت‭ ‬و‭ ‬مشكلات‭ ‬همیشگی

جشنواره‭ ‬متفاوت‭ ‬و‭ ‬مشكلات‭ ‬همیشگی

یازدهمین‭ ‬جشنواره‭ ‬تجسمی‭ ‬فجر‭ ‬در‭ ‬حالی‭ ‬چند‭ ‬روز‭ ‬دیگر‭ ‬آغاز‭ ‬می‌شود‭ ‬كه‭ ‬ترجیع‭ ‬بند‭ ‬حرف‭ ‬و‭ ‬حدیث‌ها‭ ‬درباره‭ ‬این‭ ‬دوره‭ ‬از‭ ‬جشنواره‭ ‬بر‭ ‬متفاوت‭ ‬بودن‭ ‬آن‭ ‬است‭. ‬این‌كه‭ ‬رویكرد‭ ‬جشنواره‭ ‬امسال‭ ‬تفاوت‌های‭ ‬آشكاری‭ ‬با‭ ‬دوره‌های‭ ‬پیشین‭ ‬داشته‭ ‬را‭ ‬می‌شود‭ ‬از‭ ‬خلال‭ ‬حرف‌های‭ ‬مسؤولان‭ ‬این‭ ‬دوره‭ ‬بارها‭ ‬شنید،‭ ‬اما‭ ‬آنچه‭ ‬به‭ ‬چشم‭ ‬نیامده‭ ‬ایراد‭ ‬و‭ ‬اشكالاتی‭ ‬است‭ ‬كه‭ ‬به‭ ‬خود‭ ‬جشنواره‭ ‬در‭ ‬اغلب‭ ‬دوره‌های‭ ‬برگزار‭ ‬شده‭ ‬وارد‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬همچنان‭ ‬هم‭ ‬می‌توان‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬دید؛‭ ‬از‭ ‬همزمانی‭ ‬جشنواره‭ ‬تجسمی‭ ‬با‭ ‬رویدادی‭ ‬مثل‭ ‬جشنواره‭ ‬فیلم‭ ‬فجر‭ ‬گرفته‭ ‬تا‭ ‬عدم‭ ‬نمایش‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬آثار‭ ‬به‭ ‬دلیل‭ ‬محدودیت‭ ‬فضای‭ ‬نمایش‭ ‬این‭ ‬آثار‭.‬

درباره‭ ‬همزمانی‭ ‬جشنواره‭ ‬تجسمی‭ ‬با‭ ‬رویدادی‭ ‬همچون‭ ‬جشنواره‭ ‬فیلم‭ ‬فجر‭ ‬كم‭ ‬صحبت‭ ‬نشده،‭ ‬اما‭ ‬سوال‭ ‬اینجاست‭ ‬كه‭ ‬آیا‭ ‬جشنواره‭ ‬هنرهای‭ ‬تجسمی‭ ‬با‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬همزمانی‭ ‬در‭ ‬جذب‭ ‬اقشار‭ ‬و‭ ‬اصناف‭ ‬مردم‭ ‬با‭ ‬اقتضائات‭ ‬گوناگون‭ (‬آموزشی،‭ ‬خدماتی،‭ ‬مدیریتی،‭ ‬تربیتی‭ ‬و‭...) ‬توفیق‭ ‬داشته‭ ‬است‭ ‬یا‭ ‬خیر؟‭ ‬بدیهی‭ ‬است‭ ‬كه‭ ‬جشنواره‭ ‬هنرهای‭ ‬تجسمی‭ ‬از‭ ‬نظر‭ ‬بازدیدكننده‭ ‬كم‌شمار‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬نكته‭ ‬تاحدودی‭ ‬ناشی‭ ‬از‭ ‬عدم‭ ‬بازتاب‭ ‬گسترده‭ ‬اخبار‭ ‬جشنواره‭ ‬در‭ ‬مطبوعات‭ ‬و‭ ‬رسانه‌های‭ ‬خبری‭ ‬نظیر‭ ‬رادیو‭ ‬و‭ ‬به‌ویژه‭ ‬تلویزیون‭ ‬است‭.‬

هنرهای‭ ‬تجسمی‭ ‬بنابر‭ ‬ماهیت‭ ‬دیداری‭ ‬آن،‭ ‬مستلزم‭ ‬همراهی‭ ‬یك‭ ‬رسانه‭ ‬دیداری‭ ‬است‭ ‬همان‌طور‭ ‬كه‭ ‬موسیقی‭ ‬به‌دلیل‭ ‬ماهیت‭ ‬شنیداری‭ ‬با‭ ‬رادیو‭ ‬تناسب‭ ‬بیشتری‭ ‬دارد‭. ‬شایسته‭ ‬است‭ ‬چنین‭ ‬رسانه‌هایی‭ ‬از‭ ‬انحصار‭ ‬سینما‭ ‬درآمده‭ ‬و‭ ‬باور‭ ‬رایج‭ ‬اهنر‭ ‬یعنی‭ ‬سینماب‭ ‬را‭ ‬تصحیح‭ ‬كند‭. ‬پر‭ ‬واضح‭ ‬این‭ ‬كه‭ ‬مخاطب‭ ‬هنرهای‭ ‬تجسمی،‭ ‬گُزیده‌تر‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬به‌طور‭ ‬قطع‭ ‬هدایت‭ ‬مردم‭ ‬به‭ ‬سمت‭ ‬مصرف‭ ‬هنرهای‭ ‬تجسمی‭ ‬چندان‭ ‬سهل‭ ‬و‭ ‬آسان‭ ‬نیست‭ ‬و‭ ‬دوراندیشی‌های‭ ‬بیشتری‭ ‬را‭ ‬می‌طلبد‭. ‬همین‭ ‬نكته‌هاست‭ ‬كه‭ ‬همزمانی‭ ‬این‭ ‬دو‭ ‬رویداد،‭ ‬جشنواره‭ ‬هنرهای‭ ‬تجسمی‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬مركز‭ ‬توجه‌ها‭ ‬خارج‭ ‬می‌كند‭.‬

چالش‭ ‬مهم‭ ‬دیگری‭ ‬كه‭ ‬جشنواره‭ ‬هنرهای‭ ‬تجسمی‭ ‬با‭ ‬آن‭ ‬رو‭ ‬به‭ ‬رو‭ ‬بوده‭ ‬و‭ ‬همواره‭ ‬محل‭ ‬بحث‭ ‬است‭ ‬اختصاص‭ ‬یك‭ ‬رویكرد‭ ‬به‭ ‬جشنواره‭ ‬در‭ ‬هرسال‭ ‬است‭. ‬این‭ ‬موضوع‭ ‬در‭ ‬دوره‌های‭ ‬مختلفی‭ ‬همراه‭ ‬با‭ ‬جشنواره‭ ‬بود‭ ‬و‭ ‬البته‭ ‬كه‭ ‬مخالفان‭ ‬و‭ ‬موافقانی‭ ‬هم‭ ‬به‭ ‬همراه‭ ‬داشت‭. ‬مخالفان‭ ‬این‭ ‬موضوع‭ ‬معتقدند‭ ‬تعریف‭ ‬تم‭ ‬به‭ ‬حذف‭ ‬برخی‭ ‬سلیقه‌ها‭ ‬می‌انجامد‭. ‬به‭ ‬علاوه‭ ‬این‌كه‭ ‬تعیین‭ ‬موضوعاتی‭ ‬نظیر‭ ‬مقاومت‭ ‬یا‭ ‬پدیده‭ ‬شوم‭ ‬داعش‭ ‬به‭ ‬نوعی‭ ‬جریان‌سازی‭ ‬تلقی‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬بحث‭ ‬اسفارش‭ ‬دولتیب‭ ‬را‭ ‬مطرح‭ ‬می‌كند‭ ‬كه‭ ‬باید‭ ‬تا‭ ‬جای‭ ‬ممكن‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬احتراز‭ ‬كرد‭. ‬اما‭ ‬از‭ ‬سوی‭ ‬دیگر‭ ‬برخی‭ ‬موافقان‭ ‬بر‭ ‬این‭ ‬باورند‭ ‬كه‭ ‬شاید‭ ‬لازم‭ ‬باشد‭ ‬كمی‭ ‬به‭ ‬عقب‭ ‬برگردیم‭ ‬و‭ ‬هدف‭ ‬و‭ ‬مقصد‭ ‬را‭ ‬مرور‭ ‬كنیم‭. ‬40‭ ‬سال‭ ‬پیش‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬كشور‭ ‬انقلاب‭ ‬اسلامی‭ ‬پیروز‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬سال‌هاست‭ ‬قرار‭ ‬است‭ ‬در‭ ‬جشن‭ ‬پیروزی‭ ‬این‭ ‬انقلاب‭ ‬كه‭ ‬در‭ ‬واقع‭ ‬پیروزی‭ ‬حاكمیت‭ ‬ارزش‌های‭ ‬فرهنگی‭ ‬و‭ ‬دینی‭ ‬این‭ ‬مرز‭ ‬وبوم‭ ‬بوده‭ ‬است،‭ ‬جشنواره‌های‭ ‬هنری‭ ‬داشته‭ ‬باشیم‭ ‬و‭ ‬هنر‭ ‬زاییده‭ ‬این‭ ‬ارزش‌ها‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬نظاره‭ ‬بنشینیم‭.‬