گزارش جامجم از نمایشی که چند بازیگر فقید را سوژه خود کرده است
احضـــار بزرگــان روی سن
شانزدهمین جشن بازیگر كه شامگاه شنبه در سالن اصلی تئاترشهر برگزار شد، با نویسندگی و كارگردانی محمد رحمانیان حال و هوای جذابی پیدا كرد و به نوعی باعث شد مهمانان جشن و تماشاگران، تاریخ تئاتر و بهویژه برخی بخشهای مهم بازیگری ایران را مرور كنند. در خلال جشن كه با اجرای بهزاد فراهانی، برگزیدههای بازیگری تئاتر در سال 97 معرفی میشدند، 12 بازیگر هم در یك نمایش منقطع و در قالب 12 بازیگر فقید ایران روی صحنه رفتند و شبی تماشایی و خاطرهانگیز را برای مخاطبان رقم زدند. هرچند اگر برخی انتخابها بهتر بود و بعضی ناهماهنگیها و وقفهها وجود نداشت با نمایش جذابتری روبهرو میشدیم، اما تا همین جا هم خود ایده و متن و برخی بازیها و لحظات آن نمره قبولی میگیرد. عبدالحسین نوشین، لرتا هایراپتیان، محمدعلی جعفری، مهدی فتحی، مهین اسكویی، عصمت صفوی، پرویز فنیزاده، جمشید مشایخی، رقیه چهره آزاد، خسرو شكیبایی، عزتا... انتظامی و جمیله شیخی بازیگرانی بودند كه در این نمایش رحمانیان به آنها پرداخته شد. بازیگران این نقشها جداگانه و در هر بخش روی صحنه میآمدند و در لحظات پایانی بازی با بهزاد فراهانی، مجری جشن هم طبق متن و در راستای شخصیت نمایشی (كه البته مابهازایی واقعی داشت)، دیالوگ ردوبدل میكردند. نمایش با تصاویر ی(عكسها و فیلمهایی) از شخصیتها در پسزمینه همراه بود و به نوعی مكمل بازی بازیگران هم به حساب میآمد. گرچه رگ و ریشه همه این بازیگران یادشده تئاتری است، اما بسیاری از آنها را نیز با كارهای درخشان سینمایی و تلویزیونی هم به یاد داریم.
بازی رضا بهبودی، بهترین شروع برای نمایش است. فن بیان درست و نگاهها و مكثهای قابل قبول، بسیار به كار باورپذیری شخصیت عبدالحسین نوشین آمد. سخنوری و ادیبانه حرف زدن او كه اهل فرهنگ و ادب و از شاهنامهپژوهان ایران هم بود -چه در متن و چه در بازی -رعایت شد و به چشم آمد. البته ذكر این نكته ضروری است كه بازی كردن نوشین و دیگر شخصیتهایی كه مردم این زمان با فیلم و صدایی از آنها مواجه نبودهاند، نسبت به بازیگرانی كه مردم بهخوبی با آنها آشنایی دارند، سختی و چالش كمتری دارد. با این حال بهبودی، با توانایی حضورش، وزن بازیگری این نمایش را ارتقا داد.
عبدالحسین نوشین (1350- 1285) از نخستین افرادی بود كه دستاوردهای تئاتری خود از خارج را به ایران آورد و با تاسیس تئاتر فردوسی (با همكاری و همراهی همسرش لرتا)، كارهای مهمی روی صحنه برد و خدمات شایانی به تئاتر ایران كرد.
لرتا
سانیا سالاری كه با بازی در نقش ارغوان در سریال دلدادگان به كارگردانی منوچهر هادی به شهرت رسید، نقش لرتا هایراپتیان، یكی از مهمترین بازیگران تاریخ تئاتر ایران را بازی كرد. سالاری كه دانش آموخته كلاسهای مهتاب نصیرپور و محمد رحمانیان هم است، حس و حال لرتا را خوب بازی كرد، هرچند اگر بیان یكنواختش نبود، با بازی بهتری از او روبهرو بودیم.
لرتا (1377- 1290) نقشهای مهمی در تئاترهای فردوسی، سعدی و كسری بازی كرد و در سینما هم آثاری چون اسرار گنج دره جنی و همای سعادت را در كارنامه دارد.
شكیبایی
راستش را بخواهید برای نقش خسرو شكیبایی، انتظارمان خیلی بیشتر بود و تصور میكردیم دستكم به لحاظ شباهت و تداعی، تلاشهای بهتری صورت بگیرد.
میشد برای این نقش به گزینههایی چون پوریا شكیبایی (پسر خسرو شكیبایی) و سلمان فرخنده هم فكر كرد، اما سینا رازانی (از بازیگران خوب و جوان تئاتر) نقش شكیبایی را بازی كرد. لاغری و تلاش رازانی برای ارجاع به حس و حال هامونی شكیبایی ارزشمند بود، اما گفتیم انتظارمان خیلی بیشتر بود.
خسرو شكیبایی (1387- 1323) این بازیگر برجسته ایران
اولین بار در 19 سالگی روی صحنه تئاتر رفت و نقشهای خوبی بازی كرد و پس از آن هم جذب سینما و تلویزیون شد و در آثار ماندگار فراوانی از جمله هامون، مدرس، روزی روزگاری و خانه سبز
بازی كرد.
چهرهآزاد
رقیه چهرهآزاد با آن نقش زیبای مادر در فیلم علی حاتمی، ایفای هر نقش مادری را در عرصه هنرهای نمایشی برای بازیگران خانم دیگر با چالش روبهرو كرد. این چالش طبیعتا برای نمایش رحمانیان هم وجود داشت و كدام بازیگر میتوانست چهرهآزادی كه میشناسیم را شبیه خودش اجرا كند. برای همین رحمانیان در تمهید جالبی، مانیا علیجانی را روی صحنه فرستاد تا كودكیهای رقیه چهرهآزاد را به نمایش بگذارد.
رقیه چهره آزاد (1373- 1286) فعالیت هنری خود را از سال 1310 و با بازی در تئاتر شروع كرد. جالب اینجاست كه او پیش از فیلم حاتمی هم بارها چه در تئاتر و چه در سینما، نقش مادر را بازی كرده بود ازجمله در نمایش پهلوان اكبر میمیرد در سال 1344.
شیخی
سیما تیرانداز گرچه شباهت آنچنانی به جمیله شیخی نداشت، اما صلابت این بازیگر را بهخوبی به نمایش گذاشت و همراه رضا بهبودی، جزو دو بازیگر مهم و تاثیرگذار این نمایش محمد رحمانیان بود.
جمیله شیخی (1380- 1309) این بازیگر مقتدر، نقشهای درخشانی در تئاتر و تلهتئاتر بازی كرد و این اقتدار را در سینما و تلویزیون و آثاری چون لیلا، مسافران و پاییز صحرا هم به تصویر كشید.
اسكویی
نوشین اعتماد در نمایش رحمانیان، نقش مهین اسكویی را بازی و تلاش كرد شوروعشق تئاتری این چهره مهم تئاتر ایران را پیش روی مخاطب قرار دهد. او به لحاظ چهره و فیزیك هم شباهتهایی به شخصيتی كه بازی میكرد، داشت.
مهین اسكویی (1384-1309) از پایهگذاران تئاتر آناهیتا بود و از نخستین زنانی بود كه بر صحنه تئاتر ایران حضور داشت.
مشایخی
باز انتظار داشتیم نقش جمشید مشایخی را بیشتر با سن و سال و گریم سالهای اخیرش ببینیم، اما خب رحمانیان برای فرار از این ریسك، سراغ جوانی مشایخی رفت و نقش را هم به كسری كندری سپرد. قامت بلند و سبیل و آراستگی او، یادآور استایل مشایخی در جوانی بود.
جمشید مشایخی (1398- 1313) از بزرگان بازیگری ایران و با یك كارنامه تئاتری قابل اعتنا كه با خشت و آینه وارد سینما شد و پس از آن نقشهای مهم زیادی بازی كرد.
فتحی
سامان مظلومی به لحاظ چهره و گریم و با آن كلاه و پالتو، بهخوبی تداعیگر چهره و شمایل مهدی فتحی بود. تلاش خوبی هم برای ادای دین به این بازیگر انجام داد، هر چند برای ما كه صدای فتحی را شنیده بودیم، انتظار میرفت بازیگر هم تا اندازهای لحن او را بگیرد. بخصوص توقع داشتیم، آن مونولوگ معروف فتحی در «اعتراض» (ما كاری به حكم نداریم حكم رو كاغذ مال محكمه س ...) با شور و حال بیشتری ادا شود.
مهدی فتحی (1382-1318) از شاگردان مهین اسكویی در تئاتر آناهیتا بود و به جز دوران درخشان در تئاتر، بازیهای خوبی از او در اعتراض، امام علی(ع) و آدمبرفی به یادگار مانده است.
جعفری
نقش محمدعلی جعفری را مسعود رحیمپور بازی كرد. رحیمپور شوروحرارت شخصیت و فرازونشیبهای زندگی جعفری را در همین فرصت كوتاهی كه داشت و متن در اختیار او قرار داد، خوب درآورد. هرچند ناهماهنگی در لحظات پایانی اجرا، اندكی از حس و حال بازی خوب او كاست.
محمدعلی جعفری (1365- 1304) از شاگردان نوشین بود و در نمایشهای بسیاری بازی كرد. ورود او به سینما هم با بازی در فیلم مرجان به كارگردانی شهلا ریاحی بود.
فنیزاده
تصور میكردیم وقتی كاری با این شكل و شمایل و این موضوع جذاب توسط رحمانیان روی صحنه میرود، افشین هاشمی را در نقش پرویز فنیزاده ببینیم، اما این نقش را فرزین محدث بازی كرد. محدث با آن عینك و شال گردن تا حدودی یادآور چهره فنیزاده
بود و موفق شد روحیه لطیف و شاعرانه فنیزاده را به نمایش بگذارد.
پرویز فنی زاده (1358- 1316) بازیگر درخشان تئاتر بود كه در عمر كوتاهش، نقشهای ماندگار و تاثیرگذاری در سینما و تلویزیون بازی كرد؛ از جمله رگبار، گوزنها، تنگسیر، دایی جان ناپلئون و سرخپوستها.