آنچه قطعی است این كه در آستانه سال تحصیلی 99 - 98، بیش از 60 هزار نفر از نیروهای آموزش و پرورش بازنشسته می‌شوند، این را باید اضافه كنیم به حدود 40 هزار معلمی كه بدون در نظر گرفتن افراد بازنشسته كمبود معلم داشته‌ایم. اینها آماری است كه از زبان محمدمهدی زاهدی‌فر، رئیس كمیسیون آموزش مجلس عنوان شده است. به نظر می‌رسد سهم استان‌های خوزستان و تهران در كمبود معلم هم بیش از دیگر نقاط كشور است؛ چرا كه آمار دیگری از زبان عبدالرضا فولادوند، مدیركل آموزش و پرورش شهر تهران حاكی از این است كه سهم تهران از این كمبودها ده هزار معلم است. یا آن‌طور كه مهدی رفیعی دهكردی، سرپرست اداره‌ كل آموزش و پرورش خوزستان‌ می‌گوید، این استان با داشتن یك‌میلیون و 900 هزار دانش‌آموز حالا با كمبود حدود 16 هزار نیروی انسانی رو‌به‌روست. دقیق‌تر كه بشویم می‌شود رد ریسمان كمبود معلم را در استان‌های دیگر هم پیدا كنیم، اما همه اینها در حالی است كه بدانیم براساس استانداردهای جهانی نسبت دانش‌آموز به معلم 16 به یك است در حالی‌كه در ایران این نسبت 32 به یك است.
 وقتی رغبتی برای معلم شدن نیست
ریشه‌یابی برای چرایی این اتفاق باید اولین بحث در آسیب‌شناسی این مشكل باشد. در این رابطه هم حرف و حدیث زیاد است، از بدهی آموزش و پرورش به دلیل پرداخت نشدن حقوق معلمان پیمانی در تهران بگیرید تا كاهش ظرفیت پذیرش دانشگاه فرهنگیان در سال‌های گذشته. چالش كمبود معلم چالش تازه‌ای نیست و در چند سال اخیر همواره آموزش و پرورش با آن رو‌به‌رو بوده است همین است كه بسیاری از كارشناسان می‌گویند با این چالش مهم چرا در سال‌های ۹۲ تا ۹۸ ظرفیت دانشگاه فرهنگیان را تا 3000نفر كاهش دادند. این در حالی است كه رئیس دانشگاه فرهنگیان معتقد است «اگر سالانه ۱۵هزار دانشجو در این دانشگاه جذب شود، كمبود معلم ریشه‌كن می‌شود.» اما به زعم مسؤولان با توجه به آمار فارغ‌التحصیل بیكار در رشته‌های مختلف در كشور، نیازی به جذب و تربیت دانشجوی جدید در دانشگاه فرهنگیان نیست چراكه باید برای این افراد بودجه و هزینه لازم به‌منظور  تامین غذا، خوابگاه و... در نظر گرفته شود.
محمد فاضل، مشاور وزیر و مدیركل دفتر وزارتی آموزش و پرورش هم در این رابطه نكته مهمی را گوشزد می‌كند. او نیز همچون سرپرست وزارت آموزش و پرورش معتقد است تنها راه جذب نیرو باید از تربیت معلم و دانشگاه فرهنگیان باشد. او به جام‌جم می‌گوید: به واسطه مشكلات معیشتی معلمان كه به‌ویژه در سال‌های اخیر در جامعه فرهنگیان ایجاد شده است انگیزه جذب در دانشگاه فرهنگیان هم كاهش یافته است. شاید ایجاد انگیزه به‌واسطه استخدام بتواند بخشی از این نبود رغبت را جبران كند اما این انگیزه هم كافی نیست.
مشكلات اقتصادی فرهنگیان در سال‌های اخیر را كه مورد اشاره محمد فاضل بود، می‌توان در آمارها هم به چشم دید. به طوری كه طی یك بازه شش ساله از سال ۹۱ تا ۹۶ جذب دانشجو در دانشگاه فرهنگیان با كاهش شتابان و ریزش زیادی همراه بوده است و بین ظرفیت واقعی و جذب دانشجو در دانشگاه فرهنگیان تفاوت بسیاری وجود دارد؛ سال 1391تعداد، ۲۱ هزار دانشجو در این دانشگاه پذیرش شده در حالی كه در‌سال‌های بعد به ۱۶ هزار نفر، ۱۱ هزار نفر و 9000نفر و بعد 3000 نفر رسیده است!
 پولی برای كمك نمانده
كاهش ظرفیت دانشگاه فرهنگیان و‌ طولانی بودن زمان تحصیل در این دانشگاه تنها دلایل كمبود معلم نیست. محمد فاضل مدیركل دفتر وزارتی آموزش و پرورش معتقد است دست دولت‌ها هم در این زمینه بسته است. او می‌گوید: یكی از دلایل كمبود معلم‌ها مربوط می‌شود به محدودیت‌های كشور در زمینه استخدام مشاغل دولتی كه آموزش و پرورش هم مشمول این مشكل است. در حالی این محدودیت دولت وجود دارد كه با آهنگ وزارت آموزش و پرورش همخوانی ندارد. متاسفانه هیچ وقت هم دولت‌ها نگاه خاصی به این وزارتخانه نداشتند.
 ساده شده ماجرا همین است؛ ‌وزارت آموزش و پرورش كمبود معلم دارد،‌ دولت‌ها پولی برای سهمیه استخدامی بیشتری به این وزارتخانه نمی‌دهند،‌ ظرفیت دانشگاه‌های تربیت معلم و فرهنگیان كاسته می‌شود، خود افراد هم با توجه به وضعیت اقتصادی رغبتی برای ورود به دانشگاه‌ها ندارند. هر سال تعدادی از معلمان باتجربه بازنشسته می‌شوند، دانش آموزان ورودی به مدارس بیشتر می‌شوند! پس باید چه كار كرد؟ 
 راه‌های مقطعی كدام است؟ 
سوال خوبی است! حجت‌الاسلام علی ذوعلم، معاون پژوهشی وزارت آموزش و پرورش است. او در پاسخ به این سوال می‌گوید: «تدابیری اندیشیده شده تا با تراكم ۴۰ نفره و كمبود معلم و فضا، اول مهر كلاس بدون معلم نداشته باشیم.» تدابیر مورد اشاره او شاید قدم‌های كوچكی برای حل این مشكل باشد، اما بدون شك این مشكل را ریشه‌ای حل نمی‌كند. محمد فاضل هم در این باره می‌گوید با توجه به محدودیت زمانی در حال حاضر چاره‌ای نداریم جز این‌كه از روش‌های اورژانسی استفاده كنیم از جمله این‌كه معلمان موجود را ترغیب كنند كه حاضر شوند بیشتر از ساعت‌های خود تدریس كنند كه البته این قطعا از كیفیت آموزش می‌كاهد.
كلاس‌های شلوغ‌تر،‌ ساعت‌های اضافه برای معلمان استفاده از نیرو‌های بازنشسته و مشوق‌هایی مانند بسته‌های حمایتی راه حل فعلی مسؤولان برای خالی نماندن كلاس‌های درسی در آستانه سال تحصیلی جدید است. راه حل‌هایی كه ممكن است مهر امسال را جبران كند اما این مشكل همچنان ادامه دارد.