به مناسبت درگذشت ناصر احمدی
صدای رســای دوبلــه
بعد از درگذشت‌های پی در پی نیمه اول سال گذشته كه كام دوستداران هنر دوبله را به شدت تلخ كرد و استادان و پیشكسوتانی همچون بهرام زند، حسین عرفانی، محمد عبادی و مهدی آرین‌نژاد را از این هنر ارزشمند گرفت، یك‌سالی بود خبر ناخوشایندی از هجرت اصحاب دوبله منتشر نشده بود تا این‌كه خبر دردناك هجرت ناصر احمدی، آخرین روز از پنجمین ماه سال را غمبار و پاییزی كرد.
مازیار معاونی
زنده‌یاد ناصر احمدی كه در 75 سالگی و به‌دنبال چند سال بیماری به دیار باقی هجرت كرد، مانند اكثریت قریب به اتفاق دیگر پیشكسوتان هنر دوبله، نه با تصویر كه با صدای خاص و منحصر به‌فردش به‌جاآورده می‌شد، هر چند در سال‌های پایانی دهه 60 برای مدتی نه چندان طولانی به عنوان گوینده اصلی (Mater) در خبر شبانگاهی آن سال‌های شبكه اول سیما حاضر می‌شد و سرتیتر و مشروح مهم‌ترین اخبار سیاسی داخلی را می‌خواند، اما این حضور مقابل دوربین آن قدرها طول نكشید كه تصویر مرحوم احمدی همچون گویندگانی نظیر جلال مقامی (مجری برنامه دیدنیها) ، زنده‌یاد منوچهر نوذری (مجری مسابقه هفته و جُنگ طنز جدی نگیرید و...)، زنده‌یاد حسین عرفانی (مجری مسابقه تلاش) و تورج نصر (بازیگر میان پرده‌ها و سریال‌های تلویزیونی) برای مخاطبان آشنا باشد.
آن‌گونه كه از منابع مكتوب بر می‌آید، زنده‌یاد ناصر احمدی از سال 1344، حضور در هنر دوبله را به عنوان كارآموز شروع كرد وآن را تا مدت كوتاهی پیش از هجرت همیشگی، یعنی تا اوایل سال جاری برای زمانی متجاوز از 50 سال ادامه داد، هر چند در طول سه دهه گذشته توامان در عرصه گویندگی بخش‌های خبری رادیو نیز فعال بود.
نام ناصر احمدی نه‌تنها در میان گویندگانی كه در اصطلاح رُل‌گویی نقش‌های اول فیلم‌های سینمایی و مجموعه‌های تلویزیونی را برای دهه‌های متمادی به عهده داشته‌اند جای نمی‌گیرد، بلكه جنس صدای خاص او و توانایی‌های ویژه‌اش در ادای سریع واژه‌ها به گونه‌ای كه با كمترین فاصله زمانی ممكن و بدون نفسگیری برای مدت زمان قابل توجهی ادا می‌شدند، او را به گوینده‌ای منحصر به‌فرد بدل كرده بود كه مدیران دوبلاژ را به انتظار برای در اختیار داشتنش در روزهای رونق دوبله و سرشلوغی گویندگان، مجاب می‌كرد. صدایی سرد، صاف و بدون خش و بسیار رَسا كه در میان گویندگان تاریخ هفتادواندی‌ساله دوبله ایران، كمتر نمونه‌ای را می‌توان یافت كه به جنس صدای او نزدیك بوده و به شكلی قانع‌كننده قابلیت جایگزینی با صدای مرحوم احمدی را داشته باشد. همین رَسایی و شاخص بودن صدای او حتی در میان همهمه‌های صحنه‌های شلوغ و پر از شخصیت/ گوینده بود كه سبب می‌شد ماموریت خواندن نریشن (روایت متن)های جدی یا خواندن اخبار سیاسی در بسیاری از آثار سینمایی و تلویزیونی به‌ویژه سریال‌های تاریخی را به‌‌عهده بگیرد، ماموریتی خاص و البته مهم در القای فضای خاص تاریخی مورد نظر كه به‌جز مرحوم احمدی، زنده‌یاد ناصر خویشتندار و خسروشمشیرگران هم در اجرای آن، تسلط غیر قابل انكاری داشتند.
با تعمقی در آثاری كه طی پنج دهه اخیر دوبله شده اند بدون تردید می‌توان صدها فیلم سینمایی و ده‌ها سریال تلویزیونی را ردیابی كرد كه زنده یاد احمدی در تیم گویندگان آنها ایفای نقش كرده است، آثاری كه بسیاری از آنها به جهت فقر منابع آرشیوی موجود و ضعف ساختار اداری نهادهای مربوطه در ثبت و ضبط اطلاعات دقیق‌شان، آن‌گونه كه باید و شاید بایگانی نشده‌اند و نتیجه این می‌شود در این مطلب كه به مناسبت درگذشت این هنرمند فقید به رشته تحریر در آمده فقط بتوان به تعداد محدود و انگشت‌شماری از آثار او اشاره كرد و ارزیابی دقیق‌تر كارنامه كاری او را آن‌گونه كه در شأن زحمات 50 ساله‌اش باشد به فرصتی دیگر موكول كرد، اما در بخش دیگری از همین گزارش با ارجحیت مجموعه‌های تلویزیونی به تعدادی از نقش‌گویی‌های زنده‌یاد ناصر احمدی نگاهی می‌اندازیم.
مروری بر حضور ناصر احمدی
در آثار شاخص ایران و جهان
از مدار صفر درجه تا بربادرفته
ناصر احمدی از جمله گویندگان پرکار و خوش صدای نسل طلایی است که در آثار شاخص زیادی حضور داشته اما بر خلاف بعضی از اساتید این حوزه، تخصص او در نقش‌گویی‌های شخصیت‌های فرعی بوده است .
در مجموعه تلویزیونی «مدار صفردرجه» ساخته درخشان حسن فتحی كه دوبله آن به سرپرستی زنده‌یاد بهرام زند به انجام رسید، مطابق انتظار گویندگی بخش‌های خبری رادیو كه رویدادهای سیاسی مهم در برهه حساس اشغال كشور به دست نیروهای متفقین را روایت می‌كرد به ناصر احمدی سپرده شده بود و او با قرائت اخبار مهم كشوری كه بر سرنوشت قهرمانان دوست‌داشتنی آن سریال خاطره‌انگیز هم اثر‌گذار بودند بار دیگر در خاطرات تلویزیونی - تاریخی مخاطبان سیما ثبت شد.
در سریال تلویزیونی ژاپنی خاطره‌انگیز «جنگجویان كوهستان» كه پیش از مدار صفر درجه یعنی در زمستان 70 پخش می‌شد صدای مسلط و محكم ناصر احمدی شنیده می‌شد كه در نقش گوینده یكی از مشاوران قهرمان منفی سریال یعنی كائوچیو هنرنمایی می‌كرد.
در مجموعه كارتونی «دختری به نام نل» كه در نیمه دهه 60 از شبكه دو سیما پخش می‌شد زنده‌یاد امیرهوشنگ قطعه‌ای در مقام مدیر دوبلاژ مجموعه، گویندگی مهم‌ترین نقش منفی داستان یعنی آقای كیل (سردسته تعقیب‌كنندگان نل و پدربزرگش) را به ناصر احمدی سپرد تا این هنرمند از دست رفته با نمایش مهارتش در تیپ‌سازی كارتونی، گوشه دیگری از توانایی‌هایش را به منصه ظهور رسانده باشد.
اما در عرصه دوبله فیلم‌های سینمایی هم زنده‌یاد احمدی در دوبله آثار درخشانی حضور داشته است از جمله نقش‌گویی‌اش به جای پرسوناژ فرانك كندی با بازی كارول نای در دوبله دوم فیلم تكرار نشدنی «بر باد رفته» به مدیریت خسروخسروشاهی. گویندگی نقش دكتر شِن با بازی رابرت بروبیكر در فیلم خاطره‌انگیز فرودگاه (محصول 1970) به كارگردانی جورج سیتون و با مدیریت زنده‌یاد ایرج ناظریان، نقش كوپر با بازی جك‌گارسون در فیلم گربه روی شیروانی داغ، ساخته ریچارد بروكس و به سرپرستی خسروخسروشاهی، نقش كوبایاشی با نقش‌آفرینی پیتر پاستویت در فیلم شاخص مظنونین همیشگی ساخته برایان سینگر و با مدیریت ناصر طهماسب، نقش گیملی در فیلم ارباب حلقه‌ها ساخته پیتر جكسون به مدیریت دوبلاژ امیرهوشنگ زند و صدها نقش دیگر كه برشمردن همه آنها در این مقال نمی‌گنجد. روحش شاد و صدای رسایش تا ابد در حافظه نمایشی‌مان مانا باد.
آن‌گونه كه از منابع مكتوب بر می‌آید، زنده‌یاد ناصر احمدی از سال 1344، حضور در هنر دوبله را به عنوان كارآموز شروع كرد وآن را تا مدت كوتاهی پیش از هجرت همیشگی، یعنی تا اوایل سال جاری برای زمانی متجاوز از 50 سال ادامه داد، هر چند در طول سه دهه گذشته توامان در عرصه گویندگی بخش‌های خبری رادیو نیز فعال بود.
نام ناصر احمدی نه‌تنها در میان گویندگانی كه در اصطلاح رُل‌گویی نقش‌های اول فیلم‌های سینمایی و مجموعه‌های تلویزیونی را برای دهه‌های متمادی به عهده داشته‌اند جای نمی‌گیرد، بلكه جنس صدای خاص او و توانایی‌های ویژه‌اش در ادای سریع واژه‌ها به گونه‌ای كه با كمترین فاصله زمانی ممكن و بدون نفسگیری برای مدت زمان قابل توجهی ادا می‌شدند، او را به گوینده‌ای منحصر به‌فرد بدل كرده بود كه مدیران دوبلاژ را به انتظار برای در اختیار داشتنش در روزهای رونق دوبله و سرشلوغی گویندگان، مجاب می‌كرد. صدایی سرد، صاف و بدون خش و بسیار رَسا كه در میان گویندگان تاریخ هفتادواندی‌ساله دوبله ایران، كمتر نمونه‌ای را می‌توان یافت كه به جنس صدای او نزدیك بوده و به شكلی قانع‌كننده قابلیت جایگزینی با صدای مرحوم احمدی را داشته باشد. همین رَسایی و شاخص بودن صدای او حتی در میان همهمه‌های صحنه‌های شلوغ و پر از شخصیت/ گوینده بود كه سبب می‌شد ماموریت خواندن نریشن (روایت متن)های جدی یا خواندن اخبار سیاسی در بسیاری از آثار سینمایی و تلویزیونی به‌ویژه سریال‌های تاریخی را به‌‌عهده بگیرد، ماموریتی خاص و البته مهم در القای فضای خاص تاریخی مورد نظر كه به‌جز مرحوم احمدی، زنده‌یاد ناصر خویشتندار و خسروشمشیرگران هم در اجرای آن، تسلط غیر قابل انكاری داشتند.
با تعمقی در آثاری كه طی پنج دهه اخیر دوبله شده اند بدون تردید می‌توان صدها فیلم سینمایی و ده‌ها سریال تلویزیونی را ردیابی كرد كه زنده یاد احمدی در تیم گویندگان آنها ایفای نقش كرده است، آثاری كه بسیاری از آنها به جهت فقر منابع آرشیوی موجود و ضعف ساختار اداری نهادهای مربوطه در ثبت و ضبط اطلاعات دقیق‌شان، آن‌گونه كه باید و شاید بایگانی نشده‌اند و نتیجه این می‌شود در این مطلب كه به مناسبت درگذشت این هنرمند فقید به رشته تحریر در آمده فقط بتوان به تعداد محدود و انگشت‌شماری از آثار او اشاره كرد و ارزیابی دقیق‌تر كارنامه كاری او را آن‌گونه كه در شأن زحمات 50 ساله‌اش باشد به فرصتی دیگر موكول كرد، اما در بخش دیگری از همین گزارش با ارجحیت مجموعه‌های تلویزیونی به تعدادی از نقش‌گویی‌های زنده‌یاد ناصر احمدی نگاهی می‌اندازیم.
مروری بر حضور ناصر احمدی
در آثار شاخص ایران و جهان
از مدار صفر درجه تا بربادرفته
ناصر احمدی از جمله گویندگان پرکار و خوش صدای نسل طلایی است که در آثار شاخص زیادی حضور داشته اما بر خلاف بعضی از اساتید این حوزه، تخصص او در نقش‌گویی‌های شخصیت‌های فرعی بوده است .
در مجموعه تلویزیونی «مدار صفردرجه» ساخته درخشان حسن فتحی كه دوبله آن به سرپرستی زنده‌یاد بهرام زند به انجام رسید، مطابق انتظار گویندگی بخش‌های خبری رادیو كه رویدادهای سیاسی مهم در برهه حساس اشغال كشور به دست نیروهای متفقین را روایت می‌كرد به ناصر احمدی سپرده شده بود و او با قرائت اخبار مهم كشوری كه بر سرنوشت قهرمانان دوست‌داشتنی آن سریال خاطره‌انگیز هم اثر‌گذار بودند بار دیگر در خاطرات تلویزیونی - تاریخی مخاطبان سیما ثبت شد.
در سریال تلویزیونی ژاپنی خاطره‌انگیز «جنگجویان كوهستان» كه پیش از مدار صفر درجه یعنی در زمستان 70 پخش می‌شد صدای مسلط و محكم ناصر احمدی شنیده می‌شد كه در نقش گوینده یكی از مشاوران قهرمان منفی سریال یعنی كائوچیو هنرنمایی می‌كرد.
در مجموعه كارتونی «دختری به نام نل» كه در نیمه دهه 60 از شبكه دو سیما پخش می‌شد زنده‌یاد امیرهوشنگ قطعه‌ای در مقام مدیر دوبلاژ مجموعه، گویندگی مهم‌ترین نقش منفی داستان یعنی آقای كیل (سردسته تعقیب‌كنندگان نل و پدربزرگش) را به ناصر احمدی سپرد تا این هنرمند از دست رفته با نمایش مهارتش در تیپ‌سازی كارتونی، گوشه دیگری از توانایی‌هایش را به منصه ظهور رسانده باشد.
اما در عرصه دوبله فیلم‌های سینمایی هم زنده‌یاد احمدی در دوبله آثار درخشانی حضور داشته است از جمله نقش‌گویی‌اش به جای پرسوناژ فرانك كندی با بازی كارول نای در دوبله دوم فیلم تكرار نشدنی «بر باد رفته» به مدیریت خسروخسروشاهی. گویندگی نقش دكتر شِن با بازی رابرت بروبیكر در فیلم خاطره‌انگیز فرودگاه (محصول 1970) به كارگردانی جورج سیتون و با مدیریت زنده‌یاد ایرج ناظریان، نقش كوپر با بازی جك‌گارسون در فیلم گربه روی شیروانی داغ، ساخته ریچارد بروكس و به سرپرستی خسروخسروشاهی، نقش كوبایاشی با نقش‌آفرینی پیتر پاستویت در فیلم شاخص مظنونین همیشگی ساخته برایان سینگر و با مدیریت ناصر طهماسب، نقش گیملی در فیلم ارباب حلقه‌ها ساخته پیتر جكسون به مدیریت دوبلاژ امیرهوشنگ زند و صدها نقش دیگر كه برشمردن همه آنها در این مقال نمی‌گنجد. روحش شاد و صدای رسایش تا ابد در حافظه نمایشی‌مان مانا باد.
